De familie Blein uit Hardenberg

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2,3

De familie Blein

In deze les kom je te weten:

- Wie de familie Blein is.

- Wat er met dit gezin is gebeurd.

In deze les gaat het over de Joodse familie Blein uit Hardenberg. Je komt te weten:

- wie zij waren

- wat er met dit gezin is gebeurd

En verder ga je nadenken over:

- of het belangrijk is om hen te herdenken

- op welke manier we hen kunnen herdenken

Heb jij als kind wel eens gespeeld met speelgoedkopjes, schoteltjes en een theepot? Hoe zag jouw servies eruit? En heb je het nog?

In het museum van kamp Westerbork wordt een bijzonder speelgoedservies bewaard. Kijk op de volgende slide om te weten te komen van wie het was en hoe het daar terecht is gekomen.

Gerta Blein-Gross

Gerta Gross werd op 27 april 1914 geboren in Königheim (Duitsland). Haar vader kwam om in de Eerste Wereldoorlog toen Gerta net 1 jaar oud was. In de jaren '30 kwam Gerta naar Nederland. Op 25 november 1938 trouwde zij met Simon Blein. 

Simon Blein

Simon Blein werd op 30 april 1907 geboren in Gramsbergen. Op 25 november 1938 trouwde hij met Gerta Gross. 

Lotte Blein

Lotte werd geboren op 15 september 1939 in Hardenberg. Ze is vernoemd naar haar oma, de moeder van haar vader Simon. Lotte was het enige kind van haar ouders. 

Kinderserviesje

Het kinderservies is van Lotte Blein geweest. In 1942 werd het door haar moeder bij kennissen gebracht om te bewaren. In 2019 is het geschonken aan het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.

Simon Blein kwam in 1936 vanuit Gramsbergen naar Hardenberg. Op de hoek van de Voorstraat met de Fortuinstraat opende hij een winkel.

Blein

Een kranteartikel uit het Sallands Volksblad uit maart 1936.

Lees de advertenties op deze pagina en beantwoord de vraag op de volgende slide.

Sallands Volksblad, maart 1936

Sallands Volksblad, oktober 1939

De Noordooster mei 1936

De Vechtstreek, november 1938

Hoe zou je de winkel van Simon Blein tegenwoordig noemen?

Dedemsvaartsche Courant, 7 december 1938

Persoonskaart Simon Blein

Bekijk de gegevens over de familie Blein op deze afbeeldingen en beantwoord de vraag op de volgende slide.

Kijk vooral ook naar hun leeftijden.

Sallands Volksblad, september 1939

Hoe oud waren Simon en Gerta toen ze trouwden? En in welk jaar werd Lotte geboren?

1. Simon was 38 en Gerta 24 jaar. Lotte werd geboren in 1938.
2. Simon was 24 en Gerta was ook 24 jaar. Lotte werd geboren in 1939.
3. Simon was 31 en Gerta 24 jaar. Lotte werd geboren in 1939.
4. Simon was 31 en Gerta was 38 jaar. Lotte werd geboren in 1940.

In 1939 nam ook in Hardenberg de spanning toe. Zouden de nazi's Nederland binnenvallen? In augustus van dat jaar kwam Prins Bernhard naar Hardenberg voor een inspectie van de troepen. Voor de winkel van Simon Blein werd deze foto gemaakt.

Foto 2

Prins Bernhard

In 1937 trouwde Prins Bernhard met prinses Juliana. Zij was de dochter van de toenmalige koningin Wilhelmina. Bernard is de opa van onze huidige koning Willem-Alexander. Bernhard was militair adjudant van de koningin. Na de oorlog, in 1948, werd Juliana koningin van Nederland. 

Gerta, de vrouw van Simon Blein kwam uit Duitsland. Toen de nazi's aan de macht kwamen woonde zij daar nog.

Zou zij zich meer of minder zorgen maken over de toekomst dan de Joden in Nederland?

meer

minder

1940. Lotte Blein (in de kinderwagen) met een nichtje 

In 1940 vielen de nazi's Nederland binnen. Nederland werd deel van het Duitse rijk. Voor de Nederlandse Joden werd het leven al snel moeilijker.  Ze kregen te maken met vele anti-Joodse maatregelen. 

nichtje

Het nichtje is Ilse Michelsohn. Zij was een dochter van de zus van Simon Blein. Ilse was geboren in 1929. Met haar ouders werd ze in 1942 opgepakt en via kamp Westerbork en Theresienstadt naar Auschwitz gedeporteerd. Ze werd daar op 7 juli 1944, twee weken voor haar 15e verjaardag, in de gaskamers vermoord.

Bekijk het filmfragment op de volgende slide

Proviciale Overijsselsche Courant, 20 mei 1942

Bekijk het krantartikel. 

Met welke maatregel

 kreeg Simon Blein te maken denk je?

In oktober 1942 moesten Gerta en Lotte Blein naar kamp Westerbork. Simon was daar al in augustus 1942 terechtgekomen. Voordat ze vertrokken gaven ze spullen die voor hen belangrijk waren in bewaring bij de buren. Daarbij was ook het theeserviesje van Lotte.

Lotte Blein

kamp Westerbork

Kamp Westerbork was tijdens de oorlog 'Jodendoorgangskamp.' Bijna alle Joden uit Nederland werden in opdracht van de nazi's opgepakt en via kamp Westerbork naar concentratiekampen in Oost-Europa gebracht. Meestal verbleven gevangenen maar kort in het kamp. Meer dan 100.000 Joden werden via Westerbork weggevoerd. 

Simon Blein heeft in kamp Westerbork gewerkt. Met zijn vrouw en dochter moest hij zelfs in die periode nog tijdelijk naar een ander kamp in Nederland. Bekijk de archiefkaarten over Simon hieronder. Naar welk ander kamp ging Simon en wat deed hij daar?

Naar welk ander kamp moest Simon Blein en wat deed hij daar?

1. Simon moest naar kamp Vught en werkte daar aan het spoor.
2. Simon moest naar kamp Molengoot en werkte daar als boer.
3. Simon moest naar kamp Amersfoort en werkte daar aan het spoor.
4. Simon moest naar kamp Vught en werkte daar als winkelier.

Tussen 2 maart 1943 en 20 juli 1943 vertrokken er uit kamp Westerbork 19 treinen naar Sobibor. Voor elk transport werd een lijst gemaakt met de personen die moesten vertrekken. Bekijk de onderstaande fragmenten van deze lijsten.

Transportlijst Sobibor

8 juni 1943 Westerbork-Sobibor

Transportlijst Sobibor

13 juli 1943 Westerbork-Sobibor

Sleep het juiste gezinslid naar de juiste transportdatum

Transport van 6 juli 1943: Westerbork - Sobibor

Transport van 8 juni 1943: Westerbork - Sobibor

Transport van 13 juli 1943: Westerbork - Sobibor

Transport van 29 juni 1943: Westerbork - Sobibor

Op de website van de gemeente Hardenberg kun je een overzicht vinden van alle oorlogsslachtoffers uit de gemeente. Zoek op wat er met Simon, Gerta en Lotte Blein is gebeurd.

https://www.hardenberg.nl/oorlogslachtoffers

Wat is er met Simon, Gerta en Lotte Blein gebeurd nadat ze uit kamp Westerbork zijn vertrokken?

Aan de Voorstraat in Hardenberg waar de familie Blein woonde vind je tegenwoordig struikelstenen. Ook op andere plekken in Hardenberg en in veel andere dorpen en steden in Nederland vind je deze kleine monumentjes. Verder zijn de namen van alle slachtoffers te lezen op het oorlogsmonument naast het gemeentehuis.

Wat vind jij van de onderstaande opties de beste manier om de oorlogsslachtoffers te herdenken?

namen op een struikelsteen op de plaats waar ze woonden

namen op een oorlogsmonument op één centrale plek

namen op een internetpagina met daarbij ook een levensbeschrijving

namen noemen tijdens een herdenking

geen namen, maar één algemeen oorlogsmonument voor alle slachtoffers

Welke andere manieren van herdenken zijn volgens jou waardevol?

Meer weten over de familie Blein uit Hardenberg?

https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/simon

Meer weten over kamp Westerbork of deze plek bezoeken?https://kampwesterbork.nl/

Meer weten over de Joodse slachtoffers uit je eigen omgeving? Zoek eens op deze website: https://www.joodsmonument.nl/nl/search?advancedsearch=true

Of stuur een mail naar: [e-mail]