23/5 grammatica 1mh

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

dinsdag 23/5 1MHa 2e uur

• stillezen (10 min.)
• Cursus Grammatica
• herhalen zinsdelen
• paar zinnen samen ontleden
• overige tijd: zelfstandig oefenen onlinemethode of Cambiumned.

Stillezen 

Je pakt je leesboek en gaat stillezen.

Ontleden zindelen

Ontleden zinsdelen

De persoonsvorm (pv)

• De persoonsvorm is altijd een werkwoord.
• Elke zin heeft minimaal één persoonsvorm.
• Door de zin van tijd te veranderen kan je de persoonsvorm vinden. Het werkwoord dat is veranderd is de persoonsvorm. 

Let op: de zin vragen maken is niet de beste manier !

Zinsdeelproef

1. Bepaal en onderstreep de persoonsvorm.
2. Zet streepjes ( / )  om de persoonsvorm.
3. Kijk welke zinsdelen voor de persoonsvorm kunnen staan.
4. Zet zinsdeelstrepen.

Het onderwerp

- Wie/wat + pv? Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

De hond eet zijn brokjes op.

Wie eet?

Onderwerp:  de hond  

Let op: je moet ook het lidwoord meenemen in het onderwerp

Lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een zinsdeel. Je stelt de vraag:

WIE of WAT + OW + WG?

Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 

Voorbeeld: De kat pakt de muis. Wat pakt de kat? -> de muis

Belangrijk: niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp.

Lijdend voorwerp (lv)

ontleden in stappen

1. Zoek de persoonsvorm (pv) -> tijdproef

2. Zet streepjes om de pv en aan het begin en einde van de zin.

3. Controleer welke woorden voor de pv kunnen staan en nog een goede zin kunnen vormen.

4. Zoek de overige werkwoorden in de zin=werkwoordelijk gezegde: pv+ overige werkwoorden

5. Zoek het onderwerp (ow) -> wie/wat + wg?

6. Zoek of er een lijdend voorwerp (lv) in de zin staat-> vraag wie of wat + wg + ow? Het antwoord is het lv.

Zoek: pv, zinsdelen, ow, wg, lv (mv/bwb)

1. Mijn moeder heeft ons het afgelopen weekend veel ijs gegeven.
2. Gisteren had onze hond de kat van de buren opgejaagd
3. Die komt elke dag in onze tuin poepen.

Zelfstandig oefenen

• KIES UIT:
• oefenen op digitale methode
• oefeningen maken in het werkboek
• oefenen op Cambiumned

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

zelfstandig naamwoord (zn)

zijn namen voor mensen, dieren, dingen, plaatsen enz.

Voorbeeld: Jan, aap, kast, Woerden enz.

Hoe zn herkennen?

• er kan een lidwoord voor staan 

• er kan een verkleinwoord van gemaakt worden 

• er kan meervoud van gemaakt worden 
  

Lidwoord (lw)

• Het woord zegt het al: een lidwoord is lid van een ander woord, het zelfstandig naamwoord. Je kunt het altijd voor het zn zetten.
• Er zijn drie lidwoorden en deze moet je uit je hoofd leren: 
• DE, HET, EEN 
• 'de' en 'het' noemen we bepaalde lidwoorden (blw)
• 'een' is een onbepaald lidwoord (olw)

Bijvoeglijk naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

• zegt iets over een zelfstandig naamwoord
• noemt een eigenschap van een zn.
• heeft een korte en een lange vorm, bv. De broek is kort. De korte broek.
• kan voor een zn. staan, maar ook achteraan in een zin.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord vertelt je van welk materiaal iets gemaakt is.

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden NIET op -en:

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden WEL op -en:

Het voorzetsel

- Wat is een voorzetsel?
- Hoe vind je een voorzetsel?

Het voorzetsel (vz)

 Voorzetsels zijn onder andere:

Welke voorzetsels zijn van plaats? En welke van tijd?

voorzetsel

Een voorzetsel staat vaak voor een zinsdeel. Voorbeelden van voorzetsels:

op, in, met, te, na, voor, achter, naast, tegen, enz.

Grammatica zinsdelen: hoe zat het ook alweer?

• Hoe vind je de persoonsvorm?
• Welke vraag stel je om het onderwerp te vinden?
• Hoe vind je het werkwoordelijk gezegde?
• Welke vraag stel je om het lijdend voorwerp te vinden? 

Het lijdend voorwerp

wie/wat + wwg + onderwerp = lijdend voorwerp. 

Let op! Niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp!

Wie of wat

+

wwg

+

lijdend voorwerp

onderwerp

=

lijdend voorwerp

Voorbeeld het lijdend voorwerp

Zoek: pv, zinsdelen, ow (overige zinsdelen)

1. /De docent/ legt/ vandaag/ grammatica/ uit./
2. /Gelukkig/ heb/ ik /het/op de basisschool /gehad./
3. /Daarom/ snap/ ik/ dit/ heel snel./
4. /Ik /probeer/ ook /de overige zinsdelen/ te vinden./

Werkwoorden

Een werkwoord is een woordsoort.

In een zin staat ten minste één werkwoord.

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord.

Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet, wat iets of iemand overkomt of  wat er is gebeurd.

Persoonsvorm

De persoonsvorm vind je door het volgende te doen:

1. Tijdproef: Verander de tijd in de zin (tegenwoordig of verleden). Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.
2. Getalproef: Verander de personen in de zin (enkelvoud of meervoud). Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.
3. (Vraagproef: Bij een enkelvoudige zin (zin met maar 1 persoonsvorm), kun je ook een vraagzin maken. De persoonsvorm komt dan voorop te staan ) 

Wat is een werkwoord?

Hoe vind je de persoonsvorm in een zin?