Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom 2G

Spelling

Wat en waarom

Nederlands

Lesprogramma

1. Lesdoelen besprekn
2. Opdracht schrijfsituaties
3. Uitleg 'wat is spelling'
4. Opdrachten standaardtaal en taalvarianten

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen standaardtaal en taalvarianten.

• kun je uitleggen waarom het belangrijk is om goed te (kunnen) spellen.

• kun je beoordelen in welke schrijfsituaties goede spelling van belang is.

• kun je verschillende taalregisters bewust inzetten in verschillende situaties. 

Schrijfsituaties

Hieronder staan allerlei schrijfsituaties. Maak een volgorde waarbij de schrijfsituatie waarin spelfouten het minst zijn toegestaan of problemen geven, bovenaan staan:

• Schrijfopdracht voor Nederlands
  
• Verslag voor geschiedenis
  
• WhatsApp naar je vader/moeder
  
• Sollicitatiebrief
  
• Artikel op NOS.nl
  
•  Advertentie op Bol.com
  
• Poster voor een bioscoopfilm
  
• Een dagboek
  
• E-mail naar de directeur
  
• Reactie op een YouTubefilmpje
  
• Spiekbriefje
  
• E-mail naar je opa/oma
  
• Tweet

Spelling

• De Nederlandse spelling gaat uit van het fonologisch principe dat een woord gespeld wordt met de klanken die hoorbaar zijn in de standaarduitspraak van het woord.
  

• Daarnaast is het morfologisch principe van belang: verschillende vormen van een woord worden zo veel mogelijk gelijk gespeld (we spellen bijvoorbeeld ik zend met een d omdat zenden ook een d heeft).
  

• Alle officiële spellingen zijn vastgelegd in het Groene Boekje. Daarin staan ook alle regels en uitzonderingen. 
  
  
• De spelling staat regelmatig ter discussie en eens in de zoveel tijd vinden er officiële wijzigingen plaats.

De Nederlandse spelling is een opzoekspelletje geworden. Alleen mensen met een ijzeren geheugen en veel oefening kunnen alles onthouden.

Eens

Oneens

Waarom is het volgens jou belangrijk om goed te kunnen spellen?

Waarom moet je goed spellen?

• Een standaardtaal om elkaar te begrijpen, als iedereen maar wat doet snappen wij elkaar niet meer...
  

• Je houdt met je taalgebruik rekening met je omgeving. Net zoals bij gedrag en kleding (je gaat niet in je trainingspak naar een bruiloft).
  

• Taal- en spellingregels staan soms ter discussie, niet iedereen vindt namelijk hetzelfde (belangrijk). Taal evolueert en spelling ook...
  

• In verschillende situaties gebruik je andere taal, een ander register. Zoals we hebben gezien zijn er situaties waarin verzorgd taalgebruik belangrijk(er) is.
  

• Je maakt er een goede indruk mee. 

https://taalhelden.org/bericht/waarom-zou-je-foutloos-proberen-te-schrijven

Taal(varianten)

• Standaardtaal is de taal die de norm is in formele situaties en is vooral een geschreven taal. De Nederlandse standaardtaal is vaak het Nederlands dat algemeen bruikbaar is in contacten met mensen buiten de eigen vertrouwde omgeving.
• Een dialect is een taal die een deel van mensen spreekt is vaak geogragisch en sociaal beperkt.
• Sociolecten zijn groepstalen. Door bepaald taalgebruik (een register) laat je zien bij een bepaalde groep te horen (rijk, arm, oud, jong).
• Jongerentaal/straattaal is ook een sociolect. Bijzonder is dat jongerentaal erg snel verandert.
• Vaktaal/vakjargon is ook een sociolect. Het hoort bij een bepaald vak of een bepaald beroep. 

Opdracht

• Pak je telefoon en open WhatsApp / een andere social media chat.
  
  
• Open een gesprek met een vriend(in) en zet het gesprek om in de taal die jij zou gebruiken in een formele situatie.
  
  
• Bedenk welk taalgebruik je in een WhatsApp-gesprek wel kunt gebruiken, maar in een formeelgesprek niet. 

Welke verschillen tussen jouw taalgebruik op WhatsApp en in een formele situatie vallen jou op?

Welke woorden gebruik je wel op WhatApp,
maar niet in de standaardtaal?

Waarom moet/mag je in verschillende situaties andere taalregisters gebruiken?

Belang van standaardtaal

• Standaardtaal is nodig om elkaar goed te begrijpen.
  
  
• Als iedereen fonologisch zou spellen (precies zo spellen zoals jij het uitspreekt), dan zouden mensen elkaars teksten een stuk lastiger kunnen begrijpen.
  
  
• Eerst gaan jullie bedenken welke woorden uit een dialect jullie wel eens gebruiken en vervolgens kijken wij naar een stukje Gronings dialect.

Welke woorden uit die behoren tot
dialect gebruik jij wel eens?

Zet de onderstaande tekst om in het Standaardnederlands.

Tekst in het Standaardnederlands

De website Dideldom.com

Het hoe en wat...

Het ontstaan

Oktober 200, er moet meer Gronings op het internet komen. Wat doen wij daar aan? Een website maken met een naam die makkelijk te onthouden is, zodat bezoekers ook verder kunnen vertellen wat er op staat. Dideldom.com is geboren.

Achterliggende gedachte: Er zijn heel wat mensen die meedoen aan gemeentelijke Groningse schrijfwedstrijden, verhalen en gedichten blijven op de plank of in de la liggen. Schandalig eigenlijk, het zou mooi zijn als anderen het ook kunnen lezen. Dideldom wil daar de mogelijkheid voor bieden.

Overleg met je buurman/buurvrouw en geef aan welke verschillen tussen het Standaardnederlands en het Gronings dialect jullie opvallen.

Wat vind jij van het gebruik van dialect en waarom?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen standaardtaal en taalvarianten.

• kun je uitleggen waarom het belangrijk is om goed te (kunnen) spellen.

• kun je beoordelen in welke schrijfsituaties goede spelling van belang is.

• kun je verschillende taalregisters bewust inzetten in verschillende situaties. 

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen / geef aan wat je nog lastig vindt.

Huiswerk

• Download de app 'Beter Spellen'.
  
  
• Maak een account aan (gebruik je schoolmail).
  
  
• Selecteer niveau 2F.
  
  
• Maak dagelijks/wekelijks de vier vragen per werkdag.