Les : Venapunctie en bloedonderzoek

• Verpleging en verzorging
• Bijscholing
• MBO
• Studiejaar 4

Venapunctie en bloedonderzoek

Doelstellingen

• Venapunctie: Wat moet je allemaal weten?

• begrip stuwing
• Begrip van bloeduitslagen

Venapunctie

De vene wordt aangeprikt om bloed voor onderzoek te verkrijgen of voor het intraveneus toedienen van vocht of medicatie.

Vraag 1

Bloedafname gebeurt in de oppervlakkige aders (venen). 

Er zijn vier geschikte plaatsen voor bloedafname, welke plaatsen zijn dit?

De eerste voorkeurplaats voor venapunctie is....

1. handrug
2. voet
3. middelste elleboogvene
4. onderarm

Venapunctie plaatsen

• Binnenkant elleboog
• Onderarm
• Handrug
• Voet (enkel/bovenkant) 
• Prik aan de arm waar geen lopend infuus op loopt.

Vraag 2

Er zijn drie geschikte aderen in de elleboogsplooi, echter de ene ader is beter geschikt dan de andere. 

Vraag:

Sleep de meest geschikte ader naar nummer 1, de ader die daarop volgt naar 2 en de laatste naar  3. 

1

2

3

Vena mediana 

cubiti

Vena cephalica

Vena Basilica

Noem van zowel een arterie als van een vene een belangrijk kenmerk in de opbouw van hun weefsel.

Benoem 1 indicatie voor een venapunctie

schroefsysteem

1 systeem

Vlindernaald

Tijdens een venapunctie beschermen niet-steriele handschoenen de vpk:

1. Tegen een prikaccident
2. Tegen bloedcontact
3. Tegen een kruisinfectie
4. Tegen allergieën

Nadat je de labbuis in de houder aan de naald geklikt hebt:

1. Wacht je rustig af totdat de buis volgelopen is
2. Haal je de stuwband los
3. Haal je de stuwband los en zeg je dat de zorgvrager zijn vuist moet loslaten
4. Geef je aan dat de zorgvrager zijn hand open en dicht moet doen zodat het bloed sneller in de buis stroomt.

Wat is stuwing?

stuwing

Stuwing ontstaat doordat je de stuwband (te lang) om doet.

Dit kan leiden tot hemolyse

(hemo=van het bloed, lysis= uit elkaar vallen,losmaken)

hemolyse=afbraak van erytrocyten (rode bloedcellen)

Erytrocyt

• Zijn gespecialiseerd in het vervoeren van  zuurstof en kooldioxide.
• Bestaat voor het grootste deel uit hemoglobine (HB)

Gevolgen van stuwing tijdens bloedafname

Stuwing

Hemolyse

afwijkende

onbetrouwbare

 bloedwaarde bepaling

Verhoogd

Kalium

Proces uitgelegd

Een vals verhoogd kalium (pseudohyperkaliëmie)

Dit komt veel voor bij een gestuwde bloedafname. Wanneer er te lang gestuwd is mbv een stuwband, kan er geringe hemolyse optreden. Bij hemolyse gaan de bloedcellen kapot en komt er kalium van binnen de cel vrij.

Welke bloedaanvragen worden bij jullie metname aangevraagd?

Bloedbuizen

Nierfuncties

Natrium 

Kalium

UREUM

KREATININE

Ureum

Ureum is een afvalproduct bij de eiwitstofwisseling in de lever.

De nieren verwerken het ureum. Deze zorgen voor de terugresorptie (opgenomen in lichaam) en uitscheiding via de nieren.

Een verhoogd of verlaagd ureum zegt wat over hoe goed de nieren functioneren.

Kreatinine

Kreatinine is een afbraakproduct van de spieren in ons lichaam. De stof wordt via de nieren uit ons lichaam verwijderd. De hoeveelheid kreatinine in het bloed is afhankelijk van de nierfunctie, maar ook van de hoeveelheid spieren. 

Bij mannen is het kreatinine dan ook hoger dan bij vrouwen. 

Hematologie

Hemoglobine

Hematocriet

Erytrocyten

Leukocyten

Trombocyten

Hemoglobine

Rode bloedcellen bevatten hemoglobine. 

Hemoglobine is opgebouwd uit diverse eiwit en ijzerstructuren

Hemoglobine zorgt voor de rode kleur in ons bloed.

Belangrijkste functie is transport zuurstof en kooldioxide

Een te laag HB kan duiden op een anemie (bloedarmoede)

Hematocriet

 hematocrietwaarde is het volume van het bloed dat door de rode bloedcellen (erytrocyten) wordt ingenomen, weergegeven als een fractie van het totale bloedvolume. 

oftewel:

De hematocrietwaarde drukt uit hoeveel rode bloedcellen er te vinden zijn in een bepaald bloedvolume.

gecentrifugeerd bloed

Net afgenomen labbuis

Dehydratie

Dehydratie betekend uitdroging.

De hoeveelheid bloed in het menselijk lichaam is 7% en dit bestaat weer voor 86% uit water. Gemiddeld heeft een volwassen vrouw 4,5 liter bloed en een volwassen man 5,6 liter bloed in het lichaam.

Bij dehydratie heb je minder vocht in je lichaam, maar behoud je wel alle andere zaken zoals erytrocyten. Hematocriet zal dan stijgen omdat er minder water in het lichaam zit, maar nog net zoveel erytrocyten. 

Andere belangrijke labwaardes

Leverfuncties

Stolling

Cholesterol spectrum

Hormonen oa schildklierfuncties

Diabetes onderzoek

Serologie

Bloedkweken

Geneesmiddel spiegels

Allergie

Samenvatting

• Bij een venapunctie moet je goed opletten dat er geen stuwing ontstaat.
• Stuwing kan zorgen voor afwijkende labuitslagen.
• Afwijkende labuitslagen zeggen iets over de toestand van de zorgvrager.

Je neemt bloed af met  met een gesloten vacuümsysteem. Met dit systeem kunnen meerdere buisjes bloed op een veilige en hygiënische manier worden afgenomen.De werking van het systeem berust op de onderdruk in de bloedbuizen.

Vraag 3: welke complicaties kan je tegenkomen tijdens het uitvoeren vd venapunctie?

Complicaties

- ader wordt niet voldoende zichtbaar

- ader voelt hard aan
-ader rolt weg
- er stroomt helderrood pulserend bloed in de buis ->  afdrukken
- er ontstaat een zwelling of hematoom
- misprikken

Vraag 4

Als Verpleegkundige is het belangrijk om te weten wat de contra- indicaties zijn voor het verrichten van een venapunctie op bepaalde plaatsen of extremiteit(en).

Vraag:

Wat zijn de contra-indicaties?

Contra- indicaties
voor venapunctie

Contra- indicaties venapunctie

Shunt (dialyse)

Trauma aan extremiteit

Trombose of oedemateus gebied

Huiddefecten (bestraald of ontstoken gebied-littekens-moedervlekken-huiduitslag etc.)

Aan zijde met perifeer infuus of totale mastectomie

Verlamde ledematen

Bij voorkeur niet in de arm bij nierfalen

Vraag 5

Soms zijn bloedvaten slecht te zien en/ of voelen. Bijvoorbeeld bij iemand met een donkere huidskleur, door slechte vulling van de vaten door dehydratie, vasoconstrictie door angst/stress, een lage bloeddruk of aanleg. Er zijn tips om de aders zo goed zichtbaar mogelijk te krijgen.

Vraag:

Probeer zoveel mogelijk tips op te noemen.

Tips zicht- en/of
voelbaar
maken venen

Vraag 6: na hoeveel keer verkeerd prikken moet je de venapunctie overdragen aan een collega?

1. 1x
2. 3x
3. 2x
4. 4x

Vraag 7: mevr. Pietersen heeft een hematoom opgelopen tijdens de venapunctie. Wat betekent dit?

1. een blauwe plek op de plaats waar geprikt is
2. mevrouw lijdt aan een stollingsziekte.
3. huidafwijking op basis van een schimmel
4. mevrouw reageert heel extreem op aanprikken

Samenvatting (1)

- Huiddesinfectie alleen  bij afname van bloed voor een bloedkweek en bij patiënten met een verminderde weerstand.

- Als er geen bloed in de buis komt, kun je de naald voorzichtig wat terugtrekken. Zoek echter niet te lang!

- Houd de stuwband nooit langer dan 2 minuten aangetrokken

Samenvatting (2)

- Na twee keer een mislukte prikpoging, vraag een collega. Iedere keer om toestemming van patiënt vragen

- Stuwband direct losmaken wanneer er meteen na inbrengen van de naald een bloeduitstorting ontstaat.

- Bloedbuizen rustig zwenken; niet schudden!

Samenvatting (3)

- Een patiënt valt minder vaak flauw als hij voor afname een halve liter water drinkt en tijdens de afname zijn bilspieren aanspant en de benen gekruist zijn.

- Naalden direct in naaldencontainer!