grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1,2

Deze online les

Toch nog even herhalen van zinsontleding en woordsoorten. 

Uitleg 3 nieuwe woordsoorten. 

Tussendoor controlevragen. 

Daarna vragen stellen en aan het werk. 

Grammatica

-zinsontleding = kijken naar de zin

-woordsoorten = kijken naar elk woord in de zin

Hoeveel zinsdelen en hoeveel woorden heeft de volgende zin?
We beleven samen bijzondere tijden.

1. 3 zinsdelen en 5 woorden
2. 4 zinsdelen en 5 woorden
3. 5 zinsdelen en 5 woorden
4. 6 zinsdelen en woorden

Hoe vind ik het onderwerp?

1. door te kijken naar het eerste woord in de zin.
2. met de vraag: wie of wat + ow?
3. door te kijken naar de persoonsvorm
4. met de vraag: wie of wat + pv?

Wat is de eerste stap in zinsontleding?

1. 1. Zoek de pv
2. 1. Zoek het gezegde
3. 1. Verdeel de zin in zinsdelen
4. 1. Maak de zin vragend

Zinsontleding

stap 1: Zoek de pv

stap 2: Verdeel de zin in zinsdelen

stap 3: Zoek het onderwerp (ow)

stap 4: Zoek het gezegde (wg) 

stap 5: Zoek het lijdend voorwerp (lv)

stap 6: Zoek het meewerkend voorwerp (mv)

stap 7: Zoek de bijwoordelijke bepalingen (bwb)

Welke vraag moet je stellen om het meewerkend voorwerp te vinden?

1. aan wie/voor wie/wat + ow+gez+lv
2. wie/wat+gez
3. wie/wat+ow+gez

Morgen moeten we het huiswerk voor 5 vakken inleveren in Classroom. Hoeveel bwb's heeft deze zin?

1. 1
2. 5
3. 0
4. 2

Woordsoorten

Woordsoorten 

Lidwoord                                                     de, het en een 

Bijvoeglijk naamwoord                         zegt iets over zn

Zelfstandig naamwoord                      mens, dier of ding waar je de, het of een voor kunt zetten

Werkwoord                                                 hww en zww

Voorzetsel                                                  kast-woordjes

Bijwoord                                                      restwoordjes

Aanwijzend voornaamwoord            dat, dit, zo’n etc.

Vragend voornaamwoord                   wie, wat, welke, wat voor(een)

Wat voor woordsoort is 'in' in de zin:
Hij deed de lesboeken in zijn tas.

1. hulpwerkwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. voorzetsel
4. bijwoord

Wat voor woordsoort is 'deed' in de zin:
Hij deed de lesboeken in zijn tas.

1. hulpwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. voorzetsel
4. bijwoord

Wat voor woordsoort is 'tas' in de zin:
Hij deed de lesboeken in zijn tas.

1. bepaald lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. onbepaald lidwoord
4. bijvoeglijk naamwoord

Wat voor woordsoort is 'de' in de zin:
Hij deed de lesboeken in zijn tas.

1. bepaald lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. onbepaald lidwoord
4. bijvoeglijk naamwoord

3 nieuwe voornaamwoorden

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord 

telwoord

Persoonlijk voornaamwoord

-Een pers.vnw. duidt een persoon, dier of ding aan.

-Het wordt vaak gebruikt in plaats van een naam. 

      Hij brengt een ijsje naar jullie en naar mij. 

      Ruben brengt een ijsje naar Josien en Veerle en naar Nienke. 

-Een pers.vnw. kan als onderwerp gebruikt worden of als een ander zinsdeel.

Persoonlijk voornaamwoord

                                    onderwerp                                geen onderwerp

1e persoon ev         ik                                                    mij/me.                        Ik vind dat ze mij goed helpen. 

2e persoon ev        jij/je/u                                           jou/je.                         Jij vindt dat ze jou goed helpen.

3e persoon ev        hij/zij/ze/het                             haar/ze                       Hij vindt dat ze haar goed helpen.

1e persoon mv.      wij/we                                          ons                               Wij vinden dat ze ons helpen.

2e persoon mv      jullie/u                                          jullie                             Jullie vinden dat ze jullie helpen. 

3e persoon mv.     zij/ze                                             hun/hen/ze.             Zij vinden dat ze hen goed helpen

Wat is de pers.vnw. in de zin:
Hij deed haar lesboeken in jullie tas.

1. Hij
2. in
3. haar
4. jullie

Bezittelijk voornaamwoord

Een bez.vnw geeft aan van wie iets is. 

Het staat altijd voor een zelfstandig naamwoord.

Zijn moeder heeft van zijn vader een fiets cadeau gekregen voor haar verjaardag. 

Bez. of pers. vnw

                                    onderwerp                                geen onderwerp.      bez.vnw.

1e persoon ev         ik                                                    mij/me.                        mijn 

2e persoon ev        jij/je/u                                           jou/je.                         jouw/uw

3e persoon ev        hij/zij/ze/het                             haar/ze                       zijn/haar

1e persoon mv.      wij/we                                          ons                                ons/onze

2e persoon mv      jullie/u                                          jullie                             jullie/uw

3e persoon mv.     zij/ze                                             hun/hen/ze.             hun

Bez. of pers. vnw

- pers.vnw kun je vervangen door hij of hem. 

- bez. vnw kun je vervangen door zijn. 

Haar broertje wilde niet met haar meedoen omdat zijn opa en oma bij hen op bezoek kwamen. 

Zijn broertje wilde niet met hem meedoen omdat zijn opa en oma bij hem op bezoek kwamen. ->

Haar van haar broertje en zijn van zijn opa en oma = bez.vnw

haar en hen = pers.vnw

Is 'jullie' hier een pers. of bez.vnw?
Zij geeft jullie altijd gelijk!

1. pers. vnw
2. bez.vnw

Is 'ons' hier een pers. of bez.vnw?
Ons huis staat vanaf vandaag te koop.

1. pers.vnw.
2. bez.vnw.

De voornaamwoorden

Deze kennen jullie nu: 

aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

vragend voornaamwoord (vrv.vnw)

persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw) 

bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

onbepaald voornaamwoord (onbep.vnw)

Telwoord

Deze woorden geven een hoeveelheid of een volgorde aan. 

Er zijn 4 soorten telwoorden: 

bepaald telwoord                 precies aantal                                        een, honderd, duizend

onbepaald telwoord.           onduidelijk aantal.                               veel, weinig, enkele, sommige, alle

bepaald rangtelwoord.       duidelijke plaats in volgorde.         eerste, zevende, honderste

onbepaald rangtelwoord. onduidelijke plaats in volgorde.   zoveelste, laatste, middelste

Staat er in deze zin een onbepaald of een bepaald telwoord?
Veel mensen zijn geïnfecteerd.

1. Er staat geen telwoord in.
2. een bepaald telwoord
3. een onbepaald telwoord

Staat er in deze zin een bepaald of onbepaald rangtelwoord?
Het was de derde keer nu.

1. Er staat geen telwoord in deze zin.
2. bepaald rangtelwoord
3. onbepaald rangtelwoord

aanwijzend voornaamwoord

deze

die (als je kunt vervangen door dit en deze)

dit

dat (als je kunt vervangen door dit en deze)

vragend voornaamwoord

wie

wat

welke

wat voor (een)

onbepaald voornaamwoord

iets   wat

niets   men

iemand    het

niemand

alles