3.1 Genotype en fenotype & 3.2 Genen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Erfelijkheid en evolutie

3.1 Genotype en fenotype

3.2 Genen

Bij welke celdeling ontstaat er een exacte kopie van de moedercel?

1. Meiose
2. Mitose
3. Reductiedeling
4. Ovulatie

Mitose

Meiose

Genotype en fenotype

• mens heeft 46 chromosomen in elke lichaamscel. 
• Deze bestaan uit DNA
• Stukjes DNA die informatie bevatten voor
  één eigenschap noem je een gen. 

Chromosomen

Lange dunne draden DNA. Bevinden zich in de celkern. 

Mensen hebben 46 chromosomen, in 23 paren. 

Genotype en fenotype

• Elk chromosoom bevat een groot aantal genen. 

• Genen kunnen in de cel 'aan' of 'uit' staan. 

De gen voor haarkleur staat in cellen van de haarzakjes aan. In de lever uit. 

• Elk gen bestaat uit twee allelen, één op elk 
• chromosoom. 
• De twee allelen van een gen kunnen verschillen. 

Chromosomen

Lange dunne draden DNA. Bevinden zich in de celkern. 

Mensen hebben 46 chromosomen, in 23 paren. 

Hoe ontstaat het Genotype

De informatie voor alle erfelijke eigenschappen samen noem je het genotype van dat organisme.

Door meiose ontstaan...

1. Mutaties
2. Afwijkende cellen
3. Geslachtscellen
4. Alle cellen van het lichaam

Hoe ontstaat het Fenotype

Alle eigenschappen van een organisme noem je het fenotype van dat organisme.

Hoe ontstaat het Fenotype

Alle eigenschappen van een organisme noem je het fenotype van dat organisme.

Fenotype

Het fenotype komt tot stand door je GENOTYPE maar ook door je leefstijl, omgeving, vrienden enz. Dit kan veranderen. 

Maak huiswerk

Maak BS 1 (blz. 170)  opdracht 1 t/m 6 

(samenvatting hoeft niet)

23 chromosomen

23 chromosomen

46 chromosomen

46 chromosomen

Wanneer wordt het genotype bepaald?

Door welk type celdeling groeit een bevruchte eicel uit tot een nieuw organisme?

1. Mitose
2. Meiose

Een eeneiige tweeling ziet er meestal niet precies hetzelfde uit.
Wat is er dan anders?

1. Het fenotype
2. Het genotype

BS 2 GENEN

-Erfefelijke eigenschappen noemen we genotype. 

Alle eigenschappen van een organisme noem je het fenotype van dat organisme. 

Je fenotype wordt bepaald door je genotype, maar ook door je leefstijl en je omgeving. 

Genotype en fenotype

Wat is genotype en fenotype?

Fenotype

• De uiterlijke kenmerken van een organisme: Fenotype
• Het fenotype komt tot stand door het genotype en door invloeden uit het milieu.  
  

Is deze eigenschap erfelijk of
niet-erfelijk?

1. erfelijk
2. niet-erfelijk

Een plant heeft bladeren die slap hangen.
Erfelijk of niet erfelijk?

1. erfelijk
2. niet erfelijk

Is deze eigenschap erfelijk of
niet-erfelijk?

1. erfelijk
2. niet-erfelijk

Homozygoot en heterozygoot

- Gen heeft bijvoorbeeld info over de vorm van je haar.

1. Er is een allel voor stijl haar 

2. Er is een allel voor krullend haar. 

Homozygoot en heterozygoot

Homozygoot

Heb je 2 genen voor krullend haar, dan ben je homozygoot voor de eigenschap krullend haar.

Homo betekend hetzelfde

bijv. man+man of vrouw+vrouw

Heterozygoot

Heb je 2 verschillende genen, dan ben je heterozygoot

1 gen voor krullend,

1 gen voor steil

Hetero betekend anders 

bijv. man+vrouw

Heterozygoot

Heb je 2 verschillende genen, dan ben je heterozygoot

1 gen voor krullend,

1 gen voor steil

Hetero betekend anders 

bijv. man+vrouw

Dominant of recessief

Een allel kan dominant of recessief zijn: het dominante allel komt altijd tot uiting in het fenotype, het recessieve allel niet. 

Dus als donkerhaar dominant is en blond is recessief, en 

Bart heeft een vader met donker haar en een moeder met blond, wat wordt zijn haarkleur?

Genotype noteren

We gebruiken letters: 

Dominant allel - HOOFDLETTER

Recessief allel - kleine letter

Homozygoot - beide groot/ klein

Heterozygoot- groot & klein

Voorbeeld:

Homozygoot dominant - AA

Heterozygoot - Aa

Homozygoot recessief - aa

Oefening:

Bruin haar: dominant

Blond haar: recessief

Moeder is homozygoot blond

Vader is homozygoot bruin

Wat zijn hun genotypes?

Wat zijn die van Bart?

Intermediair fenotype

Beide genen komen tot uiting bij intermediair fenotype!

Dus wit en rood maakt roze

Beide genotypes zijn dominant dus beide komen tot uiting

Intermediair fenotype

Geen dominant en recessief allel, beide allelen zijn even sterk

b Huiswerk

 

Maak BS 2 (blz. 175) opdracht 1, 2 en 4 t/m 6