05/06 bio-3M-1.4 schimmels en bacterien (23-24)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

1.4 Schimmels & Bacteriën

Wat weet je nog?

Welk stelsel zie je?

1. bloedvatenstelsel
2. zenuwstelsel
3. verteringsstelsel
4. je ziet alleen organen

De huid is een voorbeeld van:

1. een orgaan
2. een cel
3. een organisme
4. een organenstelsel

Organen die samenwerken noem je een

1. weefsel
2. organenstelsel
3. skelet
4. cellen

Van groot naar klein. Welk rijtje klopt wel.

1. orgaanstelsel-organisme-orgaan-cel-weefsel
2. cel-weefsel-orgaan-orgaanstelsel-organisme
3. organisme-orgaanstelsel-orgaan-weefsel-cel
4. organisme-orgaanstelsel-weefsel-orgaan-cel

Wat is een uniek kenmerk van een dierlijke cel?

1. Heeft een celkern
2. Heeft cytoplasma
3. Heeft geen celwand
4. Heeft geen vacuole

Hoe heet deel 8 en 2?

1. celmembraan
2. vacuole
3. celwand
4. cytoplasma

1.4 Schimmels & Bacteriën

Schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk

1. de rol van schimmels en bacteriën in het milieu noemen en uitleggen.

2. uitleggen over schimmels en bacteriën:

                      • dat ze reducent en/of ziekteverwekker kunnen zijn

                      • hoe ze verspreid kunnen worden

                      • hoe je voorkomt dat ze vermenigvuldigen

                      • hoe ze bestreden kunnen worden

                      • welke rol ze kunnen spelen bij biotechnologie

3. uitleggen hoe voedselbederf door schimmels en/of bacteriën kan worden tegengegaan door de mens.

4. voorbeelden van klassieke en moderne vormen van biotechnologie noemen, waarmee

voedingsstoffen en medicijnen worden verkregen en bewerkt.

1.4 begrippenlijst

Zwamvlok - sporenkapsels - spore - paddenstoelen

celwand - celmembraan - cytoplasma - vacuole - celkern - chromosomen

mineralen - celdeling 

voedselinfectie - conserveren 

drogen - steriliseren - pasteuriseren - koelen - conserveermiddel - vacuum 

schimmel

Cel 4 is een schimmelcel.

Heeft celwand en celkern, geen bladgroen

(let op plantencel onder de grond heeft ook geen bladgroen)

Bacteriën

Cel 1 is een bacteriële cel. 

Hij heeft als enige geen celkern.

(DNA los in cytoplasma)

Dieren

Cel 2 is een dierlijke cel. 

Hij heeft als enige
geen celwand.

Planten

Cel 3 is een plantaardige cel. 

Hij heeft als enige bladgroenkorrels.

Indeling

             Celkern    Celwand      Bladgroen  Vacuole

Bacteriën     nee       ja             nee           nee

Schimmels   ja         ja              nee           ja

Planten        ja         ja              ja              ja

Dieren         ja         nee            nee           nee

Schimmels en bacterien

Reducenten - maken van dode planten- en dierenresten mineralen

Schimmel

Eencellig: gisten

Meercellig: paddenstoelen

Voortplanten via sporen

Bouw schimmels:

- bestaat uit schimmeldraden

- komt voort uit 1 spore (1 cel) 

- Zwamvlok=Netwerk van schimmeldraden 

- Plaatjes in de hoed van het vruchtlichaam vormen sporen 

- leven van natuurlijk afval, dit zetten ze om in mineralen (reducenten)

Schimmelcel

• Celwand - geeft stevigheid 
• Cytoplasma - stroperige vloeistof waarin de celorganellen zitten
• Celkern - bevat DNA
• Vacuole - stevigheid

https:

Bacteriën

Eéncelligen 

vermeerderen ongeslachtelijk via celdeling

Bacterievormen en grootte

Bacteriecel

Celwand - stevigheid

Cytoplasma - stroperige vloeistof waar celorganellen in liggen

Celmembraan - bepaalt welke stoffen de cel in en uit gaan

Geen celkern; wel DNA

Soms een zweepstaart

Nut van bacteriën en schimmels voor mens en natuur

Nuttige bacteriën en schimmels

Bacterien en schimmels leven van dode resten in de natuur. Deze ruimen ze op. Ze worden daarom reducenten genoemd

Nuttige bacteriën

In je darmen en op je huid leven veel nuttige bacteriën!

Bacteriën in ons

Lichaamseigen bacteriën beschermen je tegen slechte bacteriën

Helpen met verteren in je darmen

Helpen bij het maken van zuurkool, yoghurt

Nuttige bacteriën en schimmels

- maken van voedingsmiddelen, zoals yoghurt, zuurkool, bier en wijn. 

- het maken van medicijnen, penicilline is gemaakt door een schimmel.

Nuttige bacteriën en schimmels

Risico's van bacteriën en schimmels

Bacteriële infectie (voedselinfectie)

bederven ons voedsel

Conserveren

Voorkomen dat schimmels 

en bacteriën voedsel 

bederven

Schimmels & Bacteriën houden van

• Niet té warm (100 graden) en niet té koud (0 graden)
• Genoeg water, zuurstof en voedingsstoffen
• Niet te veel zuur in de omgeving
  

Pasteuriseren

Verhitten tot 70 graden Celsius

Sommige bacteriën overleven wel!

Minder lang houdbaar

Steriliseren

Verhitten tot 120 graden Celsius of meer

Alle reducenten gaan dood

Lang houdbaar!

Koelen (invriezen)

Bij lage temperatuur kunnen reducenten niet voortplanten. 

In de koelkast is groei langzaam

In de vriezer is groei niet mogelijk

Drogen

Vocht uit voedsel halen; zo kan de reducent niet leven!

Vacuüm verpakken

Zuurstof (lucht) uit de verpakking halen. 

Conserveermiddelen

Toevoegen van azijn, suiker, zout, of alcohol wat groei stopt

Overzicht