4.3 De cultuur van het rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

4.3 De cultuur van het rijk

Planning

• Terugblik op paragraaf 4.2
  
• Uitleg 4.3
  
• Controlevragen 4.3
  
• Verwerking van de opdrachten
  

Vorige week: de Romeinse samenleving

Je krijgt een aantal meerkeuze vragen om je kennis van de vorige lessen (paragraaf 4.2) weer op te halen.

Welke Romeinse stad raakte bedolven onder as, lava en stof en werd pas eeuwen later weer ontdekt?

1. Rome
2. Napels
3. Venetië
4. Pompeii

Het Romeinse rijk was een landbouwstedelijke samenleving. Dat betekent...

1. Dat de meeste Romeinen boer waren en op het platteland woonde, daarnaast waren er veel steden
2. De meeste Romeinen woonden in steden, er waren maar weinig boeren.
3. Alle Romeinen waren boeren die woonden in de stad.
4. Romeinen waren geen boer.

Wat zijn latifundia?

1. Grote landbouwbedrijven met vrije boeren
2. Kleine boerderijen
3. Grote landbouwbedrijven met slaven
4. Rijke boerenfamilies

Wat zijn proletariers?

1. Rijke Romeinen
2. Bezitloze mensen
3. Romeinen met een eigen huis
4. Arme boeren

Keizers en senatoren organiseerden sportwedstrijden voor de armen en gaven hen ook graan. Hoe noemden ze dit?

Romeinen maakten veel gebruik van slaven. Uit welk gebied kwamen de slaven die vaak 'betere' baantjes kregen?

1. Griekenland
2. Carthago
3. Iberische schiereiland
4. Gallie

Vandaag leer je:

• Hoe multicultureel de Romeinse samenleving was
• Hoe Romeinen met hun eigen en andere godsdiensten omgingen
• Hoe de Grieks-Romeinse cultuur ontstond en werd verspreid
• Hoe de Romeinse rechtspraak werkte

Veel culturen door elkaar

In het grote Romeinse Rijk bestonden veel verschillende culturen, het wordt daarom ook wel een multiculturele samenleving genoemd

Veel van deze culturen kwamen samen in de hoofdstad Rome
Zo waren er in Rome mensen uit alle delen van de wereld; Europa, Afrika en Azië

Veel culturen door elkaar

In het Romeinse Rijk kwam je veel

culturele invloeden tegen van 

andere volken.

Bijvoorbeeld de tempel hiernaast. 

Gebouwd in de Romeinse stijl, maar gewijd

aan de (oorspronkelijk) Egyptische godin

Isis.

Tempel van Isis (Egyptische godin) in Pompeii. Isis was een zeer populaire godin, vooral onder de Romeinse vrouwen.

Veel culturen door elkaar - verschillen

In het westen van het rijk:

• Sprak men vooral Latijn
  

• Waren steden veelal gesticht door de Romeinen  
  

Veel culturen door elkaar - verschillen

In het oosten van het rijk:

• Sprak men vooral Grieks
  

• Bestonden al veel steden voor de komst van de Romeinen.
  

Veel culturen door elkaar - overeenkomsten

In het hele Romeinse rijk zie je:

• Basilieken
  
• Aquaducten
  
• Amfitheaters
  
• Triomfbogen
  
• Wegen
  
• Tempels
  
• Romeinse munten
  

Triomfboog van Constantijn

Aquaducten

Romeinse wegen

De Romeinse godsdienst

De Romeinen hadden een polytheïstisch geloof

Er waren veel verschillende goden in het rijk, maar de belangrijkste waren staatsgoden

In het hele rijk bouwden de Romeinen tempels voor de staatsgodsdiensten.

Om de goden te eren werden feesten en festivals georganiseerd

De staatsgoden waren de belangrijkste goden in het Romeinse rijk. Ze beschermden de Romeinse staat, zoals Jupiter, Juno en Mars.

Romeinse tolerantie

Er was verdraagzaamheid in het Romeinse rijk:

Zolang je de keizer en staatsgoden eerden, waren andere culturen en meningen toegestaan.

De Romeinen namen in hun religie ook goden van andere volken over.

Zoals Apollo van de Grieken, Isis van de Egyptenaren en Mithras van de Perzen.

Romeinse godsdienst

Volgens de Romeinen waren de belangrijkste Romeinse en Griekse goden eigenlijk dezelfde goden.

Jupiter – Zeus

Neptunus – Poseidon

Venus – Aphrodite

Naar Grieks voorbeeld

De Romeinen waren onder de indruk van de Griekse cultuur en namen veel dingen van de Grieken over.

Denk aan Griekse kunst, architectuur, wetenschap en filosofie

Romeinen bouwden in hun tempels bijvoorbeeld Griekse zuilen.

Maar de Romeinen bedachten ook eigen elementen, zoals ronde bogen en koepels

Romeins of Grieks?

Griekse tempel

Romeinse tempel

Romeins of Grieks? 

Grieks theater

Romeins theater

Romeins of Grieks

Grieks beeld

Romeins beeld

Bogen zijn door de Romeinen uitgevonden

Ook de koepel is een Romeinse uitvinding

Pantheon: Grieks-Romeinse cultuur ineen

Romanisering

Door de Griekse invloed ontstond een gemengde cultuur: de Grieks-Romeinse cultuur.

Ook wel de Antieke of klassieke cultuur.

Grieks-Romeinse cultuur verspreidde zich over het gehele Romeinse Rijk: romanisering.

Bv. overnemen klederdracht, bouwstijl, stedenbouw, kunst etc.

Romeinse wetten

Een deel van de mannen in het Romeinse rijk bezat het Romeinse burgerrecht

Alle burgers hebben gelijke rechten 

- Burgers mochten niet zonder bewijs of proces worden veroordeeld
- Burgers konden met hun conflict naar een rechter gaan
- Burgers hadden recht op een advocaat

Als je geen burger was had je dus geen gelijke rechten!

Romeinse wetten

De Romeinse wetten golden in het hele rijk.

Je kon burger worden door bijvoorbeeld te hebben gediend in het leger.

Het Romeinse recht is een belangrijke erfenis voor later.

Latere staten, ook Nederland, baseerden hun recht op de Romeinse rechtspraak.

Waarom was er sprake van een multiculturele samenleving in het Romeinse rijk?

Welk van de onderwerpen hebben de Romeinen NIET van de Grieken overgenomen?

1. De boogconstructies
2. De zuilen
3. God van de oorlog
4. Wetenschap

Wat betekent tolerantie?

1. Onaardig zijn
2. In veel goden geloven
3. Verdraagzaamheid
4. In een god geloven

Hadden alle Romeinen het burgerrecht?

1. Ja
2. Nee

Aan de slag

Wat:
- Lezen §4.3 

- Maak de opdrachten van paragraaf 4.3

Hulp: Eerst boek, dan docent