Samenvatting en opdrachten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Samenvatting en opdrachten

SPELLING

WAT HEB JE GELEERD

De afgelopen weken ben je aan de slag gegaan met de stam van het werkwoord, de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd (tt) en verleden tijd (vt), daarnaast heb je geleerd waar en hoe het voltooid deelwoord geschreven moet worden en wat een bijvoeglijk naamwoord is wat deze zegt over het zelfstandig naamwoord. 

DE STAM EN DE IK-VORM VAN HET WERKWOORD

De stam is het werkwoord zonder -en ofwel de ik-vorm

Let op:

bij de ik-vorm van sommige werkwoorden veranderen er letters:

* koken = kook 

DE PERSOONSVORM (TT EN VT)

De persoonsvorm is een vorm van het werkwoord. 

persoonsvorm tt: 

* ik-vorm -> alleen stam

* komt achter jij/hij/zij/ een -t achter

* in meervorm hele werkwoord

Let op:

Staat het werkwoord voor jij, dan geen -t achter het ww. 

Loop jij naar school.

Jij loopt naar school.

DE PERSOONSVORM (TT EN VT)

De persoonsvorm is een vorm van het werkwoord. 

persoonsvorm vt: 

* sterke werkwoorden
- veranderen van klank

* zwakke werkwoorden

- veranderen niet van klank
- schrijft -de(n) of -te(n) achter het werk-

woord.

Let op:

Eindigt de ik-vorm al op -t of -d? Dan komt daar óók -te(n) of -de(n) achter.

Ik vluchtte de kelder in. 

De orkaan verwoestte tientallen huizen.

Hoe vervoeg je een werkwoord (TT) met jij/hij/zij/het...

1. Met 't exfokschaap
2. Door de stam te zoeken
3. Stam + T
4. Stam + en

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Persoonsvorm verleden tijd zwak

Persoonsvorm verleden tijd sterk

Maarten van der Weijden zwom met moeite de Elfstedentocht.

Vannacht pleegde een tiener een overval op de Spar.

Ik moet moeite doen om op te letten.

Kijk goed naar het schema:
1 onder welk onderdeel hoort het werkwoord "wandelen"?
2. Schrijf deze op de juiste manier op in de meervoudsvorm (vt).

Meervoud van zelfstandig naamwoorden

Een zelfstandig naamwoord is een woord voor een mens, een dier, een plant of een ding.

 

Bijna alle zelfstandige naamwoorden kun je in het meervoud zetten.

Bij heel veel zelfstandige naamwoorden zet je dan -en achter het woord.

- de leerling – de leerlingen

- het boek – de boeken

Meervoud van zelfstandig naamwoorden

Let goed op de spelling van het meervoud.

- Soms moet je een extra letter opschrijven.

  de kat – de katten

- Soms moet je een letter weglaten.

  de muur – de muren

- Bij sommige meervouden moet je een letter veranderen.

  de neus – de neuzen

Meervoud op -s

Het meervoud van een zelfstandig naamwoord kan eindigen op -s.

- de stapel – de stapels

- het horloge – de horloges

Je schrijft -'s als je het meervoud verkeerd kunt uitspreken. Dat gebeurt bij woorden die eindigen op -a, -i, -o, -u en -y.

- de foto – de foto's

- de kiwi – de kiwi's

- de hobby – de hobby's

Welk zelfstandig naamwoord heeft geen meervoud?

1. reis
2. meisje
3. rijst
4. les

meervoud van zelfstandige naamwoorden: Baby en pasta

1. babys en pastas
2. baby's en pastaas
3. baby's en pasta's
4. babys en pasta's

Zelfstandig naamwoorden kun je altijd in het meervoud zetten

1. waar
2. niet waar

Tekst

journalist

taxi

Telefoon

kano

figuur

duim

dictee

Meervoud op -en

Meervoud op -s

Meervoud op 's

collega

VOLTOOID DEELWOORD

Voltooid deelwoord = Vorm van het werkwoord die gebruikt wordt om de voltooide tijd te vormen. Er staat altijd een vorm van hebben, zijn of worden bij.

vd sterke ww

Werkwoorden die je in de voltooide tijd schrijft zoals je hoort 

en bijna altijd eindigen op -en. (slapen -> geslapen)

vd zwakke ww

Werkwoorden die in de voltooide tijd 

eindigen op -d en -t. (wandelen -> gewandeld)

Sommige werkwoorden beginnen met be-, ge-, her-, ver- of ont-. Bij het voltooid deelwoord schrijf je er dan geen ge- voor.

Voltooid deelwoord (1)

Het voltooid deelwoord (vd) is een vorm van het werkwoord. Het staat vaak achteraan in de zin. Een voltooid deelwoord begint met ge-, be-, her-, ver- of ont-.

In een zin met een voltooid deelwoord staat meestal een pv van hebben, zijn of worden.

Wij zijn naar huis gelopen

Zijn = pv

gelopen = voltooid deelwoord 

Hij heeft het zich herinnerd

Heeft = pv

herinnerd = voltooid deelwoord

PV = persoonsvorm
Ook wel het werkwoord in de zin.

Voltooid deelwoord (2)

Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden schrijf je zoals je het zegt.

- We hebben heerlijk geslapen.

- Dat had ik nooit gedacht!

Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op -d of -t.

Maak het woord langer. Dan hoor je of het -d of -t moet zijn.

- Ik heb een voldoende voor Nederlands gehaald. (de gehaalde voldoende)

- Zij heeft het cadeau ingepakt. (het ingepakte cadeau)

Sterke werkwoorden veranderen van klank, zwakke werkwoorden kunnen dit niet. 

Een voltooid deelwoord ...

1. staat altijd aan het begin van een zin
2. staat vaak in het midden van een zin
3. staat meestal aan het eind van een zin

Wat is een voltooid deelwoord?

1. heel werkwoord
2. persoonsvorm
3. ge-be-her-ver-ont woorden
4. werkwoordelijk gezegde

Voltooid deelwoord of persoonsvorm?
Zoek de zin met het voltooid deelwoord.

1. Naomi heeft dat mooie schilderij zelf geschilderd.
2. Jean verft zijn huis.
3. Van Gogh schilderde veel in Frankrijk.
4. Zij houdt van mij.

Sleep het werkwoord

voltooid deelwoord eindigt op d

voltooid deelwoord eindigt op t

voltooid deelwoord eindigt op en

fietsen

niezen

koken

lachen

wassen

vergissen

respecteren

schrobben

Bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord (bn) hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord:

de maaltijd – de gezonde maaltijd

het mes – het scherpe mes

• Hoort het bijvoeglijk naamwoord bij een zelfstandig naamwoord met het lidwoord de? Dan eindigt het bijvoeglijk naamwoord op -e, ook als je het lidwoord een gebruikt:

de gezonde maaltijd – een gezonde maaltijd

• Hoort het bijvoeglijk naamwoord bij een zelfstandig naamwoord met het lidwoord het? Dan eindigt het bijvoeglijk naamwoord ook op -e. Maar: je schrijft géén -e als je het lidwoord een gebruikt.

het scherpe mes – een scherp mes

ZN = mensen, dieren en dingen. 

'Veel ' en 'weinig' zijn bijvoeglijk naamwoorden. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over

1. een zelfstandig naamwoord
2. een werkwoord

zelfstandig naamwoord

 Bijvoeglijk naamwoord

Zelfstandig
naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

peren

aardige

auto

Roos

lokalen

klein

bijvoeglijk naamwoord

zelfstandig naamwoord

het

kleine

rode

autootje

lidwoord

bijvoeglijk naamwoord