B2 Pedagogische klimaat en sociogram

• Mentorles
• HBO
• Studiejaar 2

Vakoverzicht OK 1 - periode 3

Bijeenkomst 2: Pedagogisch klimaat en sociogram

Vandaag 

Terugblik op vorige week

Vragen n.a.v. de opdrachten 

Presentatie groep 1: School- en groepsregels

Pedagogisch klimaat 

Positieve en negatieve groep 

Sociogram 

Terugblik op B1

Kenmerken van een groep:

Relaties

Rollen 

Groepsnormen

Formele groep 

Informele groep 

Een formele groep is...

1. uit zichzelf tot stand gekomen
2. een vastgestelde groep

Piramide van Maslov

Elk kind doorloopt de hele piramide omhoog tot aan zelfrealisatie

Waar

Niet waar

Wat is het verschil tussen de belevingswereld en de leefwereld van een kind?

Fases in groepsvorming 

Forming (+/- 2 weken)

Storming (+/- 2 weken)

Norming (+/- 2 weken)

Performing (De rest van het schooljaar)

Termination (+/- 2 weken)

Forming 

Storming

Norming 

De klas lijkt rustig. De kinderen tasten elkaar af.

De rollen worden verdeeld (onbewust). Dit kan zorgen voor onrust.

De doelen worden bepaald. Er kan een positieve groep of een negatieve groep gevormd zijn. 

09:32

Welke kenmerken van coöperatief werken herken je?

Kenmerken coöperatieve werkvormen

Positieve wederzijdse afhankelijkheid​

Individuele verantwoordelijkheid​

Directe gelijktijdige interactie​

Gelijkwaardige deelname​

Sociale vaardigheden

Waar is coöperatief
werken goed voor?

Vragen n.a.v. de opdrachten? 

De presentatie van groep 1

School- en groepsregels

Pedagogisch klimaat 

Het totaal aan aanwezige en bewust gecreëerde omgevingsfactoren dat inspeelt op het welbevinden van het kind waardoor het zich in meerdere of mindere mate kan ontwikkelen. 

8 aspecten volgens C. Bos (meer dan onderwijs)

1. Ordelijke en functionele werkomgeving 
2.  Respectvol gedrag en taalgebruik van leerkracht naar leerling 
3. Bevorderen van onderling respect 
4. Zelfvertrouwen ondersteunen
5. Duidelijke omgangsregels 
6. Structuur bieden: Roosters, afspraken, materiaalgebruik etc. 
7. Uitdagende leeromgeving 
8. Stimuleren van zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid 

3 basisbehoeftes van Luc Stevens

Hoe kom je tegemoet aan de basisbehoeftes?

Verschil intrinsieke en Extrinsieke motivatie

Intrinsieke motivatie

Extrinsieke motivatie

Je doet extra goed je best bij Engels omdat je over enige tijd een reis naar Amerika gaat maken en je de taal dan goed wilt beheersen

Een leerling kiest er voor om  mee te doen aan de verlengde instructie, zodat hij kan extra kan oefenen met gedichten schrijven, omdat hij zijn moeder wil verrassen met een mooi Sinterklaasgedicht.

Een leerling wil goed opletten tijdens de rekeninstructie. Hij wil een hoog cijfer op zijn rapport, zodat zijn ouders trots zijn. 

Je doet goed je best om het werk af te hebben, zodat je geen strafwerk krijgt.

Ruimte geven en stimuleren van ideeën van leerlingen past bij:

1. Competentie
2. Relatie
3. Autonomie

''Ik betrek de leerlingen bij de les door ze aan te spreken''

1. Competentie
2. Autonomie
3. Relatie

Een leerling aanmoedigen om te antwoorden, ook al weten ze het antwoord niet meteen.

1. Competentie
2. Autonomie
3. Relatie

''Ik bied keuzeopdrachten aan''

1. Competentie
2. Autonomie
3. Relatie

Aan welke pedagogische basisbehoeften kom jij het meest tegemoet?

1. relatie
2. competentie
3. autonomie

Wat weet je over een
positieve groep?

Kenmerken positieve (veilige groep)

1. De leden zijn eensgezind en  gemotiveerd om groepsdoelen te behalen
2. De leden voelen zich medeverantwoordelijk voor de eigen groep 
3. De leden tonen respect voor de mening en het karakter van een ander groepslid
4. De leden zijn bereid tot samenwerking 

Leidinggevende rollen:

• Gezagdrager
• Sociaal werker
• Organisator 

Overige rollen:

• Verkenner
• Volger
• Appellant 
• Joker

Invloed van een positieve groep op het pedagogisch klimaat

• Relatie: ieder kind wordt gerespecteerd, je hoort erbij. Bij ruzie gaat het groepsbelang voor. De sociaal werker sust de ruzie. De appellant zorgt ervoor dat er een beroep wordt gedaan op de groepsverantwoordelijkheid. Regels en afspraken worden geaccepteerd.

• Competentie : men is zich bewust van groepsdoelen.en dat deze worden gerealiseerd. Dit regelen de gezagdrager en de organisatoren. Er is ruimte voor ieders talent.

• Autonomie: doordat de groep autonoom is  krijgt het individu ook de kans om autonoom te zijn. Er is veiligheid, je hoeft als kind de groep niet de hele tijd in de gaten te houden. De joker zorgt voor een relativerende opmerking bij spanningen 

Wat weet je van een
negatieve groep?

Kenmerken negatieve groep 

1. Er is continu strijd om een doel. De harmonie ontbreekt.
2. Leden voelen zich niet medeverantwoordelijk voor de groep 
3.  Leden tonen geen respect voor de mening en het karakter van de andere groepsleden.
4. Bepaalde rollen ontbreken in de groep

Leidinggevende rollen: 

Dictator 

Overige rollen: 

Intrigant 

Meeloper

Zondebok

Invloed van een negatieve groep op het pedagogisch klimaat

• Relatie:  kinderen gaan niet op vriendschappelijk basis met elkaar om. Meestal vanuit angst, zondebok heeft het het zwaarst. Er is geen respect en geen open communicatie. Regels en afspraken bieden nauwelijks houvast, ze worden niet gerespecteerd, ze gelden niet...

• Competentie:  Kinderen voelen zich nauwelijks competent, je kunt het namelijk bijna nooit goed doen. Het gevolg is een negatief zelfbeeld met bijbehorende negatieve gedragingen.

• Autonomie: Door de beklemmende hiërarchie is er nauwelijks ruimte voor autonomie. 

Ik heb de indruk dat mijn stageklas een.....is

positieve groep

negatieve groep

Zoek iemand die...

welke rollen herkennen jullie in de stagegroep?

D.m.v. de coöperatieve werkvorm 'zoek iemand die...' (dezelfde kleur ogen heeft etc.) uitwisselen welke rollen zij op stage hebben gezien en waaraan ze dat hebben gezien. 

Voorkomen is beter dan genezen...

• Een bestaande negatieve groep is bijna niet meer te veranderen. 
• Duidelijke regels en streng toezicht helpt in de klas, maar wat gebeurt er als jij weg bent? En na schooltijd? Denk aan informele groepen. 
• Voorkomen pestgedrag 
• pestprotocollen werken alleen als leerkracht en ouders zich maximaal inzetten. 
• In de forming, storming en normingsfase heb je de meeste invloed!

Let op jouw eigen invloed

• Horneffect (Pygmalioneffect):  Je denkt ongunstig over een aspect van een leerling en dat beïnvloed je totale oordeel over deze leerling. De leerling wordt ondergewaardeerd. Je zet als leerkracht als het ware 'horentjes' op n.a.v. een ongunstige totaalindruk van de leerling. 
• Halo-effect: Je ziet een kwaliteit bij een leerling en dit wekt de suggestie dat de leerling meer goede kwaliteiten heeft. De leerling wordt overgewaardeerd. Alles wat de leerling doet wordt positief geïnterpreteerd. 

Deze effecten voorkom je door:

• Beperk je tot de feiten 
•  Ga niet af op toevalligheden 
• Oordeel over een langere periode 
• Neem de tijd 
• Ken je eigen valkuilen
• Blijf objectief 
• sta open om je mening aan te passen

Als je pedagogisch wilt handelen begint dat bij: 

Sensitief: Het aanvoelen van de behoeften van het kinderen met al je zintuigen. Je 'kijkt' naar de behoefte van het kind achter het gedrag. 

Responsief: je handelt als leerkracht naar de behoeften. Je past jouw gedrag aan. 

De groep in beeld brengen 

• Sociometrie - ook wel sociografie genoemd is een techniek waarmee relaties tussen groepsleden kunnen worden bepaald.
• Door het maken van een sociogram worden onderlinge relatie zichtbaar gemaakt. 
• De volgende stap is om die relaties bespreekbaar te maken in de groep. 
• Dit vormt de basis voor het daadwerkelijk veranderen (verbeteren) van onderlinge verhoudingen. 

https://www.sometics.com/nl/sociogram

Ga op onderzoek uit!

https://www.sometics.com/nl/demonstratie

De vragen voor bij het sociogram bepaald je zelf!

Bekijk de literatuur en baseer je vragen daarop

Wat wil je weten van je groep?

Bespreek dit eventueel ook met je mentor. 

De volgende keer...

gaan we het hebben over regie houden in de groep. 

Lees Hst 5, 6 (en 7) uit 'Grip op de groep'