Dementie en verstandelijke beperking

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Dementie en verstandelijke beperking

Doelen

* Verschillende typen dementie

* Verloop van dementie

* Verschillende stadia dementie en begeleidingsvormen

Waar speelt dementie zich af?

In het menselijk brein:

* Hersenen: bovenste deel van het centrale zenuwstelsel

* Hersenen: het waarnemende, aansturende en informatie verwerkende orgaan in de mens

* Meest voorkomende: Alzheimer                                             

Wist u datjes

Iedereen problemen krijgt met het geheugen bij het ouder worden!

Ruim een kwart miljoen mensen heeft een vorm van dementie

1 op de 5 mannen en 1 op de 3 vrouwen krijgt vroeg of laat dementie

12.000 mensen onder de 65 jaar lijden al aan dementie

70% van de mensen met dementie thuis verblijft met mantelzorg en thuishulp

30% van de mensen met dementie woont in een woonzorgcentra/verpleeghuis

Gemiddelde overleving na diagnose dementie is 7 jaar

± 14.000 personen overlijden jaarlijks aan dementie

Het aantal mensen met dementie stijgt explosief als gevolg van de vergrijzing

Dementie is de volksziekte met de hoogste zorgkosten

Typen dementie

Dementie is een verzamelnaam, er zijn meer dan 50 soorten.

De belangrijkste meest voorkomende zijn:

* Ziekte van Alzheimer

 * Vasculaire dementie

 * Lewy body dementie

 * Frontaalkwab dementie

* Parkinsondementie

* Korsakov

 * Downsyndroom en Sanfillipo syndroom

Samen verklaren ze 90 % van de dementiesoorten.

Alzheimer

Gevolgen:

Geheugenproblemen door verstoorde berichtzending tussen de zenuwcellen vanuit de Hippocampus

Later fysieke problemen met: visus, continentie, lopen, zitten en slikken

Extra vatbaar voor infecties en ouderdomsziekten

Overlijden door ziekte of ondervoeding/uitdroging

Normaal begaafde mensen met dementie

* Concentratie

* Werkgeheugen neemt af

* lange termijn geheugen

* oriëntatie in tijd, plaats, persoon

* Afasie (gebruiken & begrijpen taal)

* Apraxie (volgorde v handelingen)

* Agnosie (herkennen van voorwerpen en geluiden)

* beoordelen van situaties

* veranderingen in karakter

* angst

* depressie

* initiatief neemt af

* dag en nachtritme raakt verstoort

Verstandelijk beperkten met dementie

* verlies van vaardigheden die mensen voorheen wel konden, kan duiden op dementie

* komt vaker voor bij vg

* verhoogde kans bij mensen met downsyndroom en Sanfilippo syndroom en mensen met regelmaat  epileptisch insult hebben

* Moeilijk vast te stellen ivm bepaalde vaardigheden al niet hebben gehad

* voornamelijk gedragsmatige en psychologische veranderingen, zoals apathie, agressie, prikkelbaarheid

Overzicht van dementiesymptomen bij mensen met (Z)EV(M)B

Soorten dementie

Vasculaire dementie:

* oorzaak in storing bloedvoorziening: hoge bloeddruk, CVA

* gevolgen: vertraagd functioneren geheugen

*kenmerken: sprongsgewijze achteruitgang,  sommige delen beschadigd andere functies prima in intact, meer bewust van ziekte

Lewy body dementie

* oorzaak: abnormale eiwit verdikkingen in hersenschors en hersenstam, verstoren productie neurotransmitters (dopamine) en zuurstofopname in zenuwcellen, verstoorde signaalfunctie en afsterven zenuwcellen

* gevolgen: lichte geheugenstoornissen, klachten gelijk aan aan Alzheimer en Parkinson, hallucinaties/ wanen, duizeligheid en flauwvallen

* kenmerken: zeer wisselend voorkomen van symptomen, erfelijkheid 40%, snel verloop van ongeveer 6 jaar

Fronto-temporale dementie

* oorzaak: onbekend, genafwijking waardoor eiwitcellen stapelen en disfunctioneren, hersencellen in frontale hersenkwab of temporale hersenkwab verdwijnen

*Gevolgen: persoonlijkheidsverandering, ongeremd/ onlogisch gedrag, stoppen/ starten bewegingen, apathie, problemen taal, later geheugenproblemen

*kenmerken: manifest op jonge leeftijd(<60 jaar), Erfelijk 25-40%), sluipend verloop 2-20 jaar

Vormen Fronto-temporale dementie

1: verandering in gedrag/ persoonlijkheid

2: verandering in taal

3: Veranderingen in motoriek

Dementie en Downsyndroom en Sanfillipo syndroom 

Downsyndroom: Extra chromosoom (21) waarop een gen zit dat verband houdt met de stofwisseling van een bepaald eiwit in de hersenen

Sanfillipo syndroom:

Stadia dementie

Lichte verwardheid: het bedreigde ik (bij vg onopgemerkt)

verlies van mogelijkheden als gevolg van cognitieve stoornissen

Begeleiding: ROB, gevoel van angst en onveiligheid verminderen (warme zorg), beroep doen op vaardigheden die niet achteruitgegaan zijn

Het verdwaalde ik: verwardheid in tijd

Desoriëntatie en verdwaald in de wereld en het eigen verleden

Het opnemen en verwerken van kennis wordt slechter

Bij EMB kan deze stadium ook onopgemerkt blijven

* houvast bieden-> leefomgeving structuren

* aansluiten bij interesses, behoeften en beleving (validation)

* reminiscentie

Het verborgen ik: repeterende bewegingen

Verdwijning in eigen innerlijke wereld en geen tijdsbesef. 

Het contact met omgeving en bekende personen gaan verloren

Zintuigelijke vermogens worden verloren, incontinentie

Decorumverlies

Aan einde: herhalende repeterende bewegingen

* aanbod aansluiten op directe zintuiglijke behoeften

*rustige, prikkelarme leefomgeving creëren, muziektherapie, aromatherapie

Het verzonken ik: vegeteren

besef van zichzelf en leefomgeving gaat verloren. 

geen zichtbare emoties

Beleving zintuiglijk

Communicatie is niet meer mogelijk

reageren niet of nauwelijks op aanraking of stemgeluid

* inspelen op lichamelijke behoeften, lichamelijk contact maken, praten letten op stem, prettige zintuiglijke prikkels aanbieden, snoezelen, aromatherapie, muziektherapie

Diagnostiek

NETOL(Neuropsychologische testserie voor oudere licht verstandelijk gehandicapten

DSVH(Dementieschaal voor mensen met een verstandelijke handicap) GEDRAGSOBSERVATIESCHAAL

Informatie van verleden door familie, heden door begeleiders

Observaties en video-opnames

Doelen Behaald?

* Verschillende typen dementie

* Verloop van dementie

* Verschillende stadia dementie en begeleidingsvormen