42 + 43. Grammatica

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

PLANNING VAN DEZE LES

1.  Leerdoelen

2.  Persoonsvorm 

3.  Zinsdelen

4.  Quiz in LessonUp over zinsdelen

5.  Grammaticatheorie over hen, hun zij + verwijswoorden

6.   Taalblokken: theorie en opdrachten

1. LEERDOELEN

- Je weet waar je zinsdelen plaatst in een zin

- Je weet waarom je zinsdelen moet plaatsen

- Je kunt de persoonsvorm vinden en weet hoe je het onderwerp vindt

- Je weet wanneer je hen, hun en zij gebruikt 

- Je weet wat een ingesloten lidwoord is

- Je gebruikt het juiste verwijswoord

2. PERSOONSVORM

Hoe herken je een werkwoord? 

• doe-woord
• eindigt in praktisch alle gevallen op -en

Zet de zin in een andere tijd en dat wat verandert van vorm, is de persoonsvorm. Belangrijk, want dat hoort bij werkwoordspelling. 

PERSOONSVORM

Wat is een persoonsvorm?

► werkwoordspelling. Het is dus altijd een werkwoord. 

De persoonsvorm of pv heeft invloed op het onderwerp. Daar doet het wat mee. Daarom vind je het onderwerp door 'Wie' of 'Wat' te vragen aan wat je net hebt gevonden: de persoonsvorm.  Overigens is het antwoord op die vraag het onderwerp. 

2. ZINSDELEN

Je zet streepjes meteen vóór en meteen na de persoonsvorm. 

Elk streepje markeert een woord dat of woordgroep die vóór de persoonsvorm kan staan. Die eerste, links van de pv, krijg je gratis. Je laat de pv op dezelfde plek staan en schuift een ander woord of woordgroep op de plek vóór de pv. 

Klinkt dat goed? ► Want het resultaat moet telkens een correcte Nederlandse zin zijn.  

ZINSDELEN

De zinsdelen van de zin 'Bij mijn buren hebben ze een nieuwe hond', zijn: 

Bij mijn buren | hebben | ze | een nieuwe hond.

... want dit zijn ook allemaal goede zinnen in het Nederlands:

- Ze | hebben | bij mijn buren | een nieuwe hond.

- Een nieuwe hond | hebben | ze | bij mijn buren.

ZINSDELEN

Er zijn twee manieren van ontleden. Bij deze, de redekundige, benoem je telkens elk zinsdeel 1x. Zo is één zinsdeel (het) onderwerp; één zinsdeel is de persoonsvorm. 

De persoonsvorm is ook onderdeel van het ww. gez. (alle ww's in de zin), daarom benoem je de pv 2x. ► neem de pv dus mee als het werkwoordelijk gez. wordt gevraagd. 

4. QUIZ IN LESSONUP

Over zinsdelen

Is de onderstaande zin juist verdeeld in zinsdelen?

'De jonge held | kreeg | een onderscheiding.'

1. juist
2. onjuist

Is onderstaande zin juist verdeeld in zinsdelen?

'Koala's | eten | geen | vlees.'

1. juist
2. onjuist

'Lotte schrijft.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

'Jermain voetbalt op het veld.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

'De mooie vogel vliegt in de lucht.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel zinsdelen heeft onderstaande zin?

'De fiets van Senna stond in de schuur van mijn ouders.'

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Hoeveel zinsdelen heeft onderstaande zin?

'Thuis heeft iedereen een eigen computer.'

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Is onderstaande zin correct verdeeld in zinsdelen?

'Om half drie | gaat | Joudi | trainen.'

1. juist
2. onjuist

Uit hoeveel zinsdelen bestaat onderstaande zin?

'Finn maakte een PowerPoint-presentatie.'

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Is onderstaande zin correct verdeeld in zinsdelen?

'Gisteren | is | Sander | gevallen.'

1. juist
2. onjuist

5. GRAMMATICA

Hen, hun, zij

Verwijswoorden

HEN, HUN, ZIJ (5.3)

►Hen: altijd als er een kastwoord voorstaat. [85 %]

Middenin de zin. 

►Hun: alleen als het om bezit gaat. [5 %]

Middenin de zin.

►Zij/ze: altijd en alleen het onderwerp. [10 %]

Vooraan. 

VERWIJSWOORDEN (5.4)

►Persoon: voorzetsel + wie

Je zet een voorzetsel na 'wie' als het om een persoon gaat. 

'Lola kwam iemand tegen met wie ze de hele avond sprak'. 

►Ding of dier: plak het voorzetsel aan 'waar'

Je plakt een voorzetsel aan het verwijswoord: je verwijst naar iets anders (zaak of dier): 'waar' + voorzetsel. '

De bloemen waarmee ik haar verblijdde'  

VERWIJSWOORDEN (5.4)

►Die: de jongen die daar loopt (want 'de').

►Dat: het meisje dat daar loopt (want 'het'). 

Op de volgende slide een 'weet je nog'-moment:

INGESLOTEN LIDWOORD

Het-woorden (enkelvoud)         De-woorden (enkelvoud of                krijgen:                                            meervoud) krijgen: 

Dat                                             Die

VERWIJSWOORDEN (5.4)

Mannelijk / vrouwelijk

Kijk naar het zelfstandig nw. Wat is het ingesloten lidwoord? 

- Als dat 'het' is, is het verwijswoord mannelijk. 

Woorden die eindigen op -ie, -ing, -heid, -theek of -teit zijn vrouwelijk.

'De militie heeft haar zinnen gezet op het veroveren van grensgebied'

VERWIJSWOORDEN (5.4)

Persoonlijk voornaamwoord (altijd onderwerp)

enkelvoud   1. ik       2. jij/je          3. hij/zij/het/u/men/er

meervoud   1. wij     2. jullie         3. zij/ze

Bezittelijk voornaamwoord (altijd vóór een zelfstandig nw)

enkelvoud   1. mijn   2. jouw/je     3. zijn/haar/zijn/uw/uw/zijn

meervoud   1. ons     2. jullie/uw   3. hun

OPDRACHTEN IN TAALBLOKKEN

Module - 1F | 2F | 3F Grammatica en Spelling ► Hoofdstuk 5 Grammatica 3F

Doel: je moet het begrijpen. Daarna kan je het (goed) toepassen.

HEN, HUN, ZIJ + VERWIJSWOORDEN

Ga naar 5.3: Hen, hun, zij 

- Maak opdracht 2 en 3.

- Leesleer telkens de theorie aan de linkerkant.

Ga naar 5.4: Verwijswoorden

- Maak de opdrachten.

- Leesleer telkens de theorie aan de linkerkant.

► Je krijgt hier dit lesuur en het volgende de tijd voor. 

EINDE VAN DE LES