NN6 H3 - herh. Spelling + Werkwoordspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom 3G! 

Ga lekker zitten volgens de plattegrond. 

Leg het volgende vast op tafel:

• Nieuw Nederlands + schrift
• leesboek

Welkom 3G! 

Ga lekker zitten volgens de plattegrond. 

Leg het volgende vast op tafel:

• Nieuw Nederlands + schrift
• leesboek

Pak je leesboek en ga lekker lezen!

Deze les

Herhalen Spelling + Werkwoordspelling

Aan het eind van de les:

• weet welke theorie je moet leren;
• weet je welke theorie je al beheerst en welke theorie je nog lastig vindt.

Nakijken

Trema, apostrof, accenten en cedille

Trema

• om te voorkomen dat twee klinkers in één woord samen worden uitgesproken: kopiëren (maar: gekopieerd), creëren, beëindigen
  
• in sommige leenwoorden: fröbelen, conciërge

Let op: in samenstellingen geen trema, maar een koppelteken

Apostrof

• als weglatingsteken: 's nachts, 's morgens, Lars' scooter
  
• om uitspraakproblemen te voorkomen bij: i(k) (h)ou (v)a(n) y(s)   baby's, Hanna's, accu's
  
• in verkleinwoorden en meervouden van cijfer- en letterwoorden: A4'tje, pc's, dvd'tje
  
• in verkleinwoorden op-y, voorafgegaan door een medeklinker: baby'tje

Accenten

• accent aigu: logé, soirée, café
  
• accent grave: barrière, crèche, fin de siècle
  
• accent circonflexe: enquête, crêpe

om klemtoon aan te geven, accent aigu: dé manier om rijk te worden, een héél mooie auto

Cedille

• het 'kronkeltje' onder de c: ç
  
• zorgt ervoor dat de c als s klinkt voor een a, o of u: Curaçao, garçon
  
• in alle andere gevallen klinkt de c als k: caravan, decor

Met of zonder -n

• mensen
  
• zelfstandig gebruikt
  

Slechts weinigen zijn daarvan op de hoogte.

Maar weinige              klanten .....

• betrekking op zaken of dieren

Vele (diersoorten) worden bedreigd.

• bijvoeglijk gebruikt
  

enkele leerlingen

MAAR: Stoffelijk bijvoeglijk naamwoorden wel met -n:

Telwoorden met -en

Telwoorden met -e

Met of zonder -n?

Maar:

• tientallen, duizenden, honderden, miljoenen etc.
  

Er wonen miljoenen mensen in Nederland.

Hoeveel dieren daar leven? Ik denk miljarden.

Getallen

Getallen in letters

Letters:

• hele getallen van één tot en met twintig: vier;
• tientallen tot honderd: vijftig;
• honderdtallen tot duizend: achthonderd;
• duizendtallen tot tienduizend: zesduizend;
• honderdduizend, miljoen, miljard en biljoen: negenhonderdduizend;

Getallen in cijfers

Cijfers:

• getallen boven de twintig: 88 miljoen, 23;
• maten, gewichten, data, exacte tijdstippen, e.d.: 7 meter, 19 kilo, 30 januari.

Uitzonderingen

LET OP:

• Breuken schrijf je los: een vierde: 1/4, behalve in een samenstelling: eenderdeminderheid 
• Cijfers hebben de voorkeur als er anders een rare mix van woorden en cijfers wordt. 
• Bij grote ronde getallen in een lopende tekst combineer je cijfers en letters: 22 duizend
• Bij klinkerbotsing krijgen getallen in letters een trema: drieënhalf

Woorden korter schrijven

Op welke manier kan je woorden korter schrijven? 

Woorden korter schrijven

Het is fijn om soms woorden af te korten of korter op te schrijven. Er zijn vijf manieren waarop je woorden of woordgroepen korter kunt schrijven. 

• afkorting: e.d.
• letterwoord: pin
• initiaalwoord: btw
• verkorting: wifi 
• symbool: ml 

Tip: leer deze manieren uit je hoofd met behulp van (m.b.v.) een voorbeeld.

Afkorting

Een afkorting (Z.M. > Zijne Majesteit):

• is een weergave van een woord of woordgroep met een beperkt aantal letters; 
• spreek je uit als het oorspronkelijke woord;
• schrijf je met een of meer punten;
• schrijf je met een hoofdletter als deze ook in het oorspronkelijke woord voorkomt.

Letterwoord

Een letterwoord (havo > hoger algemeen voortgezet onderwijs):

• bestaat uit de eerste letters van een naam of woordgroep;
• spreek je uit als een woord;
• schrijf je zonder punten; 
• schrijf je met hoofdletters als deze ook in het afgekorte woord voorkomt.

Initiaalwoord

Een initiaalwoord (NS > Nederlandse Spoorwegen):

• wordt gevormd volgens dezelfde regels als een letterwoord;
• spreek je uit als losse letters (in tegenstelling tot een letterwoord)

Verkorting

Een verkorting (airco > airconditioning):

• is opgebouwd uit een of meer (delen van) lettergrepen;
• spreek je uit als een woord.

Symbool

Een symbool (GB > gigabyte):

• is een notatie van een wetenschappelijk begrip, een eenheid of een valuta;
• spreek je uit als het woord waar het voor staat;
• is (inter)nationaal afgesproken;
• schrijf je zonder punt.

Lastige leestekens

Lastige leestekens

Leestekens helpen bij het lezen van een tekst. Wanneer gebruik je leestekens?

Komma: geeft een rust in de zin aan.

• voor of na een aanspreking: Maud, wil je mij de boter aangeven?
  
• tussen de delen van een opsomming: Morgen ga ik fietsen, wandelen en zwemmen.
  
• tussen twee persoonsvormen: Omdat de kraan al een tijdje lekt, heb ik de loodgieter gebeld.
  
• tussen de hoofdzin en een bijzin, als de delen lang zijn: Joppe gaat naar Frankrijk op vakantie, omdat hij van het weer houdt.
  
• voor en achter een bijstelling: Pablo Picasso, de beroemde schilder overleed in 1973. 

Lastige leestekens

Dubbele punt: kondigt iets aan.

• een citaat (directe rede): De jongen vroeg: 'Waar is het zwembad?'
  
• een gedachte: Toen Lara naar buiten keek, dacht ze: ik wacht wel tot de bui over is.
  
• een opsomming: Alinda leest van alles: romans, thrillers en stripboeken.
  
• een uitleg of toelichting: Helaas gaat de picknick morgen niet door: het wordt slecht weer. 

Lastige leestekens

Puntkomma:

• tussen hoofdzinnen die sterker met elkaar samenhangen dan losse zinnen: Sep heeft een bijbaantje in het zwembad; hij wil later badmeester worden.
  
• de afsluiting van de onderdelen van lange opsommingen die onder elkaar staan. Het laatste onderdeel krijgt als afsluiting een punt.
  

                     De opdracht is als volgt:
                         - kies een boek;
                         - schrijf een samenvatting;
                         - presenteer de samenvatting. 

Lastige leestekens

Aanhalingstekens:

• bij citaten:
  

              'Ik kan vanavond niet mee', zei Anton. 'Ik moet werken.'
              'Als je meedoet met het toernooi,' vertelde Colin, 'moet je je wel opgeven.'
              'Fiets jij mee?', vroeg Dieke aan Cas.

• als het woord zelf bedoeld wordt en niet de betekenis: Het woord 'ijs' doet me aan de zomer denken.
  
• als het woord op een speciale manier gebruikt wordt: De agent zei dat hij die 'lieve jongen' wel zou inrekenen. 

Werkwoordspelling

Persoonsvorm         > T.T.

                                       

                                        > V.T.

Geen persoonsvorm   >    voltooid deelwoord ('t Kofschip)

                                           >    bijvoeglijk naamwoord (zo kort mogelijk)

                                           >    onvoltooid deelwoord ( hele ww + -d)

                                           >    gebiedende wijs (ik-vorm)

                                           >    infinitief (hele ww)

 1. Ik of jij/je erachter = ik-vorm

2. ev: jij/hij/zij/het = ik-vorm + t

3. mv: wij/jullie/zij = hele werkwoord

Sterke werkwoorden: veranderen van klank 

Zwakke werkwoorden: ik-vorm + te(n)/de(n)

Welke variant is goed geschreven?

1. ontplooiing
2. ontplooïng

Welke variant is goed geschreven?

1. baby'tje
2. babytje
3. babietje

In welk antwoord staat een woord. met een 'accent aigu'?

1. carrière
2. crêpe
3. soirée

Beide(n) zijn getrouwd en hebben kinderen.

1. beide
2. beiden

De chocoladeletters waren beide(n) gebroken.

1. beiden
2. beide

Sommige(n) moesten nog een treinkaartje kopen.

Die broers maken altijd ruzie en meestal hebben ze beide(n) schuld.

De minister wilde ......... miljoen bezuinigen.

1. 6-tig
2. zestig
3. 60

De staatsgreep vond plaats op ..........

1. vijftien mei negentieneenenzestig
2. 15-5-1961
3. 15 mei negentieneenenzestig
4. 15 mei 1961

Hoewel ik om 14:00 uur een afspraak had, moest ik .............. wachten op de orthodontist.

1. 2 uur
2. 14:00 uur
3. twee uur

Schrijf over. Zet hoofdletters en leestekens waar dat moet.

mieke heeft veel dieren kippen schapen en honden

Schrijf over. Zet hoofdletters en leestekens waar dat moet.

als het pijn doet geef je maar een gil

Toen ik na het diner mijn bagage ... (checken), ... (constateren) ik dat mijn sleutel ... (pikken) was.

Sinds de tandartsassistente Cindy heeft ... (adviseren) haar tanden beter te verzorgen, ... (flossen) ze iedere avond trouw haar gebit.

Bij de familie Verkaart ... (worden) met regelmaat een potje ... (scrabbelen).

Vroeger ... (hockeyen) Roderick, maar tegenwoordig ... (besteden) hij zijn vrije tijd aan voetbal: hij ... (coachen) het elftal van zijn zoontje.

Opdracht deze les

Klaar?

• lezen in je leesboek;
• maak een samenvatting;
• bekijk de filmpjes
• oefen via NN Online

Huiswerk