voeding en vertering

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Welkom klas 2C

Zitten volgens plattegrond

Tas onder je tafel.

Spullen op tafel: etui en schrift

les van vandaag

uitleg 

Samenwerking opdracht 

Zelfstandig werken 

GEZOND ETEN

Voedingsstoffen

Wat is gezond eten?

1. gevarieerd, volgens de schijf van 5
2. Veel fruit eten en patat
3. Geprepareerd volgens de schijf van 8
4. gevarieerd, met een hoge vetinname

Gezond eten is voor alle dieren
(en dus ook mensen) niet belangrijk.

1. waar
2. niet waar

Voedingstoffen bevatten voedingsmiddelen?

1. Juist
2. Onjuist

Welke voedingstoffen zie je hier vooral?

1. Koolhydraten
2. Eiwitten
3. Vetten
4. Vitaminen

Voedingstoffen kunnen verschillende functie hebben,
ze kunnen namelijk dienen als ....

1. bouwstof of brandstof
2. brandstof, reservestof of bouwstof
3. reservestof, beschermende stof of bouwstof
4. bewaarstof, beschermende stof, bouwstof of brandstof

Wat zijn voedingsmiddelen?

1. Gezond leren eten
2. Middelen om voeding te maken
3. Alles wat we eten
4. Alles wat we eten en drinken

In welke voedingsmiddelen zitten koolhydraten en vetten?

Koolhydraten

Vetten

Energie

Voedsel geeft energie.

--> Wat gebeurt er als je te veel energie binnen krijgt?

Veel voedsel wordt gebruikt als brandstof. Brandstof geeft energie.

Energie

Bij verbranding ontstaat water, koolstofdioxide en energie.

Je lichaam gebruikt die energie.

Bijvoorbeeld: 

• om te bewegen
• om warm te blijven.

Alle organen in je lichaam hebben energie nodig.

Voedingsmiddelen en energie

Bijna alle voedingsmiddelen bevatten energie.

Een                               bevat meer energie dan een 

De hoeveelheid energie wordt aangegeven in de kCal

Welkom klas 2C

Zitten volgens plattegrond

Tas onder je tafel.

Spullen op tafel: etui en schrift

Energie in voedingsmiddelen herkennen

Hoeveel energie heb je nodig?

De eenheid van energie is joule (J). In 100 ml siroop zit 153 kJ energie (kJ = kilojoule = 1000 joule). Eronder staat nog iets anders: 37 kcal. De calorie (cal) is een verouderde eenheid voor energie. In de wetenschap gebruiken ze de joule.

kCal en kJ.

1. De hoeveelheid energie in voedsel wordt aangegeven in kJ (kilojoule)
--> je kan ook kCal gebruiken (kilocalorieën)
1 kCal = 4,2 kJ

Oefenen met rekenen

Hoeveel kJ is 25 kcal?

1 kcal = 4,2 kJ

Dus 25 kcal= 25 * 4,2 = 105 kJ

Energie

1 kcal = 4,2 kJ

100 kcal is dus .... kJ

420 kJ is dus ... kcal

T100 x 4,2 = 420 kJ

420 kJ = 100 kcal

Wat is een kcal?

1. De hoeveelheid energie in voedsel
2. Het gewicht van het stuk voedsel
3. Hoeveel gram suiker er in zit

Wanneer gebruik je veel energie?

1. Als je slaapt
2. Als je sport
3. Als je eet

Hoeveel Kj is een Kcal

1. 3,5 KJ
2. 4,2 KJ
3. 2,2 KJ
4. 4,8 KJ

20 kcal = ...kJ

1. 4,8 kJ
2. 20 kJ
3. 84 kJ
4. 12 kJ

Welkom klas 2C

Zitten volgens plattegrond

Tas onder je tafel.

Spullen op tafel: etui en schrift

Beschermende stoffen

Wat zijn beschermende stoffen?

Waar zijn ze voor nodig?

Wat is ADH?

Beschermende stoffen??

Vitaminen en mineralen!

Beschermende stoffen

Beschermende stoffen

Beschermende stoffen

Vraag de leerlingen om voorbeelden te geven van voedingsmiddelen die veel vitaminen en mineralen bevatten.

4. Beschermende stoffen

Beschermende stoffen zorgen ervoor dat je niet ziek wordt

Suikers zijn beschermende stoffen

1. Waar
2. Niet waar

Beschermende stoffen zijn:

1. eiwitten, mineralen, water, vetten
2. vitaminen, mineralen
3. Koolhydraten, vetten
4. vitaminen, vetten

Wat zijn voorbeelden van beschermende stoffen?

1. vitamine B en eiwitten
2. kalk en eiwitten
3. vitamine C en ijzer

Wat is de ADH?

1. Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
2. Aangeraden dag eenheid
3. Aanbevolen dag eenheid
4. Aangeraden dagelijkse hoeveelheid

herhalen herhalen herhalen

Om goed te kunnen onthouden

 moet je dingen heel vaak herhalen.

Beschermende stoffen

Vitamines en mineralen

Wat doen ze?

Lesdoel: 

• Oorzaken overgewicht 
•  Eetstoornissen  

Overgewicht

overgewicht

ondergewicht 

Meer dan 50 % van de Nederlanders heeft overgewicht 

overgewicht en obesitas 

Bij obesitas heb je ernstig overgewicht. Er is dan teveel vet opgeslagen in je lichaam. 

Hierdoor kunnen allerlei ziektes en ongemakken ontstaan. 

in evenwicht ✓

Eetstoornissen= iemand met afwijkend eetgedrag

- Anorexia
- Boulimia

Eetbuistoornis

• Eetbuien
•  Overgewicht / obesitas als gevolg
• Braakt niet.

Anorexia

• Niet eten of te weinig eten.


• Wel honger, maar weigert te eten.
• Ondervoeding
• Braken


• Lichamelijke problemen als gevolg.

Boulimia nervosa

• Eetbuien
• Braken (overgeven).


•  Schade aan slokdarm door het braken.
• Ondervoeding

Wie weet het verschil tussen anorexia en boulimia?

Bij welke eetstoornis heeft iemand GEEN eetbuien.

1. Anorexia
2. Boulimia nervosa
3. Eetbuistoornis

Opdracht werkblad

Maak de opdrachten op het werkblad 

Werk in tweetallen en bespreek samen 

Wat heb je opgeschreven?

Terugblik

Welke eetstoornissen ken je?

Waarom is het hebben van overgewicht slecht?

Eetstoornissen

Eetstoornissen

• Anorexia nervosa
• Boulimia nervosa
• Eetbuistoornis (binge eating disorder)

BMI

Om te bepalen of iemand een gezond gewicht is, wordt vaak de BMI gemeten. Hierbij wordt je gewicht met je lengte berekent.
BMI = Body Mass Index. 

BMI berekenen is niet betrouwbaar wanneer je heel gespierd, lang of klein bent of aan medicatie zit.

Welkom klas 2C

Zitten volgens plattegrond

Tas onder je tafel.

Spullen op tafel: etui en schrift

Voeding en vertering

4.1 voedsel

Opdracht: Werkblad

Wat gebeurt er met een boterham nadat je hem hebt opgegeten?

Opdracht werkblad 

Klaar? Laten zien aan de docent

Gezonde voeding...

je kan met de Schijf van Vijf adviezen voor een gezonde voeding geven.

1. bevat vooral eiwitten
2. is vooral gevarieerd
3. bevat vooral granen
4. bevat geen vet

Wat is je slokdarm?

1. Je dunne darm.
2. Daar komt je eten in wanneer je het doorslikt.
3. Je dikke darm.
4. Die zit in je maag.

    Welke van de voedingsstoffen moet je verteren?

WEL verteren

NIET verteren

vetten

Koolhydraten

vitamines

eiwitten

mineralen

water

Welkom klas 2C

Zitten volgens plattegrond

Tas onder je tafel.

Spullen op tafel: etui en schrift

ENERGIZER 

Leerdoelen 

• Je weet wat voedingsstoffen zijn 
• Je kunt uitleggen waardoor je eten bederft.

Energie/Brandstof 

• Koolhydraten en vetten geven je energie om te bewegen en denken. 

Bouwstoffen

Bouwstoffen zijn nodig voor:

- Groei en ontwikkeling

- Herstel

Bouwstoffen

• Water
• Mineralen
• Eiwitten
• Vetten

Beschermende stoffen

Vraag de leerlingen om voorbeelden te geven van voedingsmiddelen die veel vitaminen en mineralen bevatten.

Opdracht voor cijfer!

• Je gaat onderzoeken wat je lichaam nodig heeft om energie te krijgen, op te bouwen en beschermd te blijven.
  
• deze les en het tweede les!
  

Voedselbederf 

Waarom bederven voedingsmiddelen?

• bacteriën en schimmels die groeien op voedsel.

Hoe? 

• Het voedsel niet goed is bewaard.
• Het warm of vochtig is.

Energierijke stoffen

Sleep de juiste voedingstoffen in het rode vak

Koolhydraten

Eiwitten

Vetten

Water

Vitaminen 

Mineralen

Brandstoffen

Sleep de juiste voedingstoffen in het rode vak

Koolhydraten

Eiwitten

Vetten

Water

Vitaminen 

Mineralen

Beschermende 

stoffen

Sleep de juiste voedingstoffen in het rode vak

Koolhydraten

Eiwitten

Vetten

Water

Vitaminen 

Mineralen

een appel is een
voedings..........?

1. Stof
2. Middel

Vertering

Vertering

Leerdoelen 

•  Wat is vertering en uit welke organen bestaat dat
•  Wat is darmperistatiek
•  Uitleggen wat verteringssappen zijn 

Meenemen naar de lessen BIO

• Biologie boek A
• Laptop + oplader
•  minimaal 1 pen 
• Schrift voor aantekeningen 

Heb je dit niet op orde?

eerste drie keer in som --> Daarna les inhalen

Mededelingen

Toets 24 oktober donderdag of 6 november na de vakantie?

HOUD SOM IN DE GATEN!

Verteren

Kleinmaken van voedingsstoffen = vertering.

Gebeurt door verteringssappen.

Verteringssappen

• Vertering gebeurt met behulp van verteringssappen.

• Die verteringssappen worden gemaakt in de verteringsklieren.

• Veel verteringssappen bevatten enzymen. 

Hoe werken enzymen?

1. Het enzym bindt aan een voedingsstof

2. Het enzym knipt het voedingsstof in 2en

3. Het enzym laat los

Niet verteren

Mineralen, Water, Vitaminen

Wel verteren

Vetten, Eiwitten, Koolhydraten

 Mondholte 

Vertering start in de mond. 

koolhydraten -->  speeksel

Enzymen: stoffen die de vertering versnellen.

Slokdarm

maag

eiwitten verteerd

Voeding en vertering

12 vingerige darm

alvleessap

vertering koolhydraten, eiwitten en vetten

Dunne darm

- Darmsap
-Opname

Dunne darm

Dunne darmsap

verteerd koolhydraten en vetten

Dikke darm

Dikke darm --> endeldarm

Wat blijft er over na vertering?

Ontlasting, oftewel poep

bruine kleur --> stofje uit de lever

Waar wordt je voedsel verteerd?

1. mondholte:                  speeksel

2. maag:                              maagsap

3. 12 vingerige darm:      alvleessap + gal (= hulpstof)

4. dunne darm:                   darmsap

Vertering

In 4 organen 

- Mond

- Maag

- twaalfvingerige darm 

- Dunne darm

Verteringssappen

Plek	Verteringssap	Wat wordt verteerd?
Mondholte	Speeksel	Zetmeel (k.hydr.)
Maag	Maagsap	Eiwitten
Twaalfvingerige darm	alvleessap	Eiwitten, koolhydraten en vetten
Dunne darm	darmsap	Eiwitten en koolhydraten

Wat is verteren?

1. het klein maken van voedsel
2. het kneden van voedsel
3. water bij voedsel doen
4. speeksel bij voedsel doen

Bij vertering worden grotere voedingsstoffen afgebroken tot kleinere verteringsproducten.

slokdarm

Lever + galblaas

Maag

Dunne darm

Dikke darm

Mond

Wat is darmperistaltiek?

1. vertering van voedsel in darm
2. vertering
3. Samenknijpen van de darm
4. kramp in maag

Zelfstandig werken

Hoe?	Maak Samenvatten of testjezelf
Tot	zie boven
Klaar?	Leren voor de toets

Zelfstandig werken

Rood	Stil
Oranje	Fluisteren
Groen	Overleggen

 Voeding en vertering

Toevoegen klas lessonup

https://lessonUp.app/invite/group/ketpb

Oefentoets

WELKOM

Welkom

Inhoud

• Wat is vertering?
• Welke organen zorgen voor de vertering?
• Hoe werken je darmen?

Het verterings-
stelsel

Voedingsstoffen worden verkleind

en opgenomen in het bloed
= verteren

Niet alle voedingsstoffen 

moeten worden verteert!

Verteringssappen

• Vertering gebeurt met verteringssappen
• Die verteringssappen worden gemaakt in de verteringsklieren
• Verteringssappen bevatten enzymen (die voedingsstoffen afbreken)

Bespreken

Testjezelf 

Werking enzymen

Enzymen maken grote voedingsstoffen klein (knippen). Elke voedingsstof heeft zijn eigen enzym.

Een enzym:

1. bindt aan de voedingsstof
2. knipt de voedingsstof in stukken
3. laat los en kan opnieuw een zelfde voeidigsstof afbreken
   

Hoe werken enzymen?

1. Het enzym bindt aan een voedingsstof

2. Het enzym knipt het voedingsstof in 2en

3. Het enzym laat los

Enzymactiviteit

* De snelheid waarmee een enzym een reactie versnelt, heet enzymactiviteit

* Afhankelijk van factoren. Onder andere temperatuur en de zuurgraad

WELKOM

Welkom

oefenopdracht: Begrippen

Schrijf de juiste beschrijving --> Extra punten bij toets

actieve werkvorm

Leren toets

wat: 7.1, 7.2, 7.3, 7.4, 7.5 

 - Om te onthouden 

- Biologiepagina 

- Uitleg filmpjes 

- Testjezelf