Transport door celmembranen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Transport door celmembranen

lesdoelen

Aan het eind van deze paragraaf:

- Weet je hoe water, glucose en andere stoffen de cellen in- en uitgaan

- Kan je met behulp van diffusie en osmose verklaren welke richting opgeloste deeltjes / water heen bewegen bij een concentratieverschil.

Herhaling: Dieren- en plantencellen

Wat zijn de verschillen tussen dieren- en plantencellen ook alweer?

De celmembraan (en celwand) is vandaag het onderwerp.

Herhaling: Dieren- en plantencellen

Wat zijn de verschillen tussen dieren- en plantencellen ook alweer?

De celmembraan (en celwand) is vandaag het onderwerp.

Welke van deze nummers geeft het celmembraan aan van de plantencel?

1. Nummer 2
2. Nummer 4
3. Nummer 5
4. Nummer 6

Het celmembraan

- Dubbele laag fosfolipiden (hydrofiele kop + hydrofobe staart)
- In het celmembraan zitten kanaaltjes. Voor elke stof is een apart kanaaltje waar de stof door heen kan.

Passief en actief transport

Passief transport
- Met concentratieverval mee (van hoog -> laag)
- Kost geen energie.

Bij passief transport van deeltjes spreek je van diffusie.

Actief transport

- Tegen concentratieverval in (van laag -> hoog)

- Kost wel energie.

Diffusie in een vloeistof

Diffusie met een permeabel membraan

Diffusie is een vorm van actief transport, aangezien deeltjes heen en weer bewegen.

1. Waar
2. Niet waar

Wat voor soort membranen zijn er?

Permeabel

Semi-permeabel

Alles doorlaatbaar: 
Zowel water als opgeloste deeltjes. 

Alleen water doorlaatbaar:
Deeltjes gaan niet door het membraan

Deeltje (glucose)

Semi-permeabel membraan

Hoe beweegt water, zodat er dezelfde concentratie aan beide kanten zit?

Uiteindelijk komt er dezelfde concentratie stoffen aan beide kanten.
Hoe? Water kan zich ook verplaatsen. Ook wel osmose genoemd. 

Alleen water verplaatst!

Permeabel membraan

Water beweegt van een lage naar een hoge concentratie/osmotische waarde. 

3%

9%

3%

9%

6%

6%

Osmose

Osmose

Wat is het verschil tussen celwand en celmembraan?

Celwand is net een koffiefilter

Het laat water en opgeloste deeltjes door en houdt grote deeltjes tegen. 

Celmembraan is selectief permeabel:   Eiwitkanalen kunnen open of dicht.

--> Permeabel!

In een bak zit een semi-permeabel membraan.
In de ene helft is de osmotische waarde hoger dan de ander.

Naar welke richting beweegt het water zich om uiteindelijk in beide bakken dezelfde concentratie te krijgen?

1. van een lage osmotische waarde naar een hoge osmotische waarde
2. van een hoge osmotische waarde naar een lage osmotische waarde

Hoe spreken we over hogere/lagere concentraties?

Hypotonisch:
De oplossing heeft een lagere concentratie stoffen dan de andere oplossing. 

Als je twee oplossingen vergelijkt:

Isotonisch:
De oplossing heeft dezelfde concentratie stoffen dan de andere oplossing. 

Hypertonisch:
De oplossing heeft een hogere concentratie stoffen dan de andere oplossing. 

Een plantencel in een oplossing

Wij spreken dan van:

Plasmolyse

Grensplasmolyse

Turgor

Welke van deze drie lag in een hypotonische oplossing?

1. De linkercel
2. De middelste cel
3. De rechtercel