Column les : aantrekkelijk schrijven - beeldspraak en stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

Aantrekkelijk schrijven

Wat is dat?

Aan het einde van deze les ...

... weet je wat een tekst aantrekkelijk maakt; wat aantrekkelijk schrijven is.

... hoe je door je manier van schrijven een tekst aantrekkelijk kunt maken. 

Wat gebeurt er met jou/wat doet een tekst met jou als jij deze aantrekkelijk vindt om te lezen?
Wat bereikt de schrijver dan bij jou?

Aantrekkelijk schrijven! Wat is dat?

Je lezer een glimlach bezorgen, laten lachen, meenemen in het verhaal, de tekst laten 'zien, horen, voelen, ruiken en proeven'.

Je lezer raken, prikkelen, in spanning houden, verrassen, verleiden, 

verbazen en op het verkeerde been zetten.

Maar ook je lezer laten lezen zonder dat hij stukken moet 

herlezen om te begrijpen wat er staat.

Wanneer vind jij een tekst aantrekkelijk om te lezen? Wat maakt een tekst aantrekkelijk? Wat doet de schrijver dat de tekst aantrekkelijk is om te lezen?

Aantrekkelijk schrijven! Hoe?

• beeldspraak en stijlfiguren 
• bijvoeglijke naamwoorden
• synoniemen voor 'gewone, alledaagse taal' 
• situatieschetsen
• korte, bondige zinnen
• persoonlijke, informele benadering van het onderwerp
  
• beeldend en tastbaar schrijven

Beeldspraak & stijlfiguren

Deze les richten we ons op beeldspraak en stijlfiguren.

Wat is beeldspraak ook alweer?
Welke vormen van beeldspraak ken je nog?

Wat zijn stijlfiguren ook alweer?
Welke stijlfiguren ken je nog?

Beeldspraak

Op de volgende slide wordt uitgelegd wat beeldspraak is. 

Daarna volgt een aantal slides met verschillende vormen van beeldspraak en uitleg.

Wat is beeldspraak?

Beeldend (figuurlijk - niet letterlijk) taalgebruik.

Beeldspraak heeft altijd met vergelijkingen te maken.

Met beelden kan iets extra duidelijk worden gemaakt, worden benadrukt, krachtiger worden uitgedrukt. Ook kun je met beeldspraak de aandacht van de lezer trekken, de lezer verrassen en de lezer je tekst laten beleven. 

Vergelijking met als

Bij een vergelijking met als zijn 3 elementen aanwezig.

object         hetgeen dat vergeleken wordt

beeld           hetgeen waarmee het object vergeleken wordt

verbindingswoord         als, net als, alsof

Lachen als een boer met kiespijn.

Vergelijking zonder als

Bij een vergelijking zonder als zijn 2 elementen aanwezig.

object 

beeld 

Het verbindingswoord ontbreekt.

Johan is een angstige wezel. 

Metafoor

Bij een metafoor is 1 element aanwezig.

beeld

Het object en verbindingswoord ontbreken.

De koning van de wildernis sloop dichterbij.

object = de leeuw

Personificatie

Een levenloos voorwerp/verschijnsel krijgt menselijke eigenschappen/menselijk gedrag toegekend. 

De telefoon slaapt op het bureau van de docent.

Het papier is geduldig.

Metonymia

Er wordt iets genoemd wat op een bepaalde manier te maken heeft met dat wat bedoeld wordt. Er is geen overeenkomst, maar een andere relatie.

Doe nog maar een bakkie.          verpakking i.p.v. inhoud (koffie)

Er is een nieuwe Rembrandt ontdekt.         maker i.p.v. product (schilderij)

De docent telt alle neuzen.          deel i.p.v. geheel (leerlingen) 

Nederland heeft gewonnen.         geheel i.p.v. deel (Nederlands elftal)

Stijlfiguren

Op de volgende slide wordt uitgelegd wat stijlfiguren zijn. 

Daarna volgt een aantal slides met verschillende stijlfiguren en uitleg.

Tijd om te oefenen met ...

... creatief schrijven!

Korte schrijfoefening - stap 1

Schrijf een kort verhaal (150-200 woorden). Kies één van onderstaande rijtjes met woorden en verwerk alle woorden uit dit rijtje in jouw verhaal. 

Tovenaar – olifant – irritatie – brug – appelboom – deurmat – gevoelig – schaar

Tandenstoker – bankbiljet – mysterieus – dierenwinkel – lekke band – experiment – pizza – bel

Ballon – heggenschaar – gebocheld – vurige liefde – oma – wrat – toverspreuk – toeter

Korte schrijfoefening - stap 2

Je hebt een kort verhaal geschreven.

1. Voeg nu 4 bijvoeglijk naamwoord  aan het verhaal toe. blauw
2. Verwerk minstens 2 keer een overdrijving in het verhaal. geel
3. Voeg 2 opsommingen toe aan het verhaal. groen
4. Verwerk 1 ironische of sarcastische opmerking in het verhaal in het verhaal. rood

Korte schrijfoefening - stap 3

Lever de korte schrijfoefening in via Classroom.

Actieve en passieve vorm

Aan het eind van deze les weet je wat het verschil is tussen een actieve en passieve zin. 

Actieve en passieve zinnen

In een actieve zin is het onderwerp actief en voert zij of hij iets uit of is zij of hij iets.  De minister opende de tentoonstelling.

In een passieve zin doet het onderwerp niets. Het wordt door iemand gedaan. Vaak is de persoonsvorm een vorm van 'worden' of 'zijn'. De tentoonstelling werd door de minister geopend. 

Welke vormen zijn er?

o.t.t. Daan mist de bus   > De bus wordt door Daan gemist

v.t.t. Daan heeft de bus gemist > De bus is door Daan gemist

o.t.t.t. Daan zal de bus missen > De bus zal door Daan gemist worden

v.t.t.t. Daan zal de bus gemist hebben > De bus zal door Daan gemist zijn

Oefenen

Maak oefening 3 t/m 8 op blz. 88. Sommige leerlingen zijn al begonnen en anderen nog niet.

maak oefening 2 t/m 7 vanaf blz. 90. 

Einde van de les