PVS LUK 3 week 4 bijeenkomst 1

• Praktijkvraagstuk
• HBO
• Studiejaar 1

Praktijkvraagstuk

Luk 3

Week 4

Bijeenkomst 1

                   Verschillen gezondheid en maatschappelijke ongelijkheid!

Agenda

• Check-in
• Activeren voorkennis
• Opdracht 'Binnenkring-buitenkring'
• Pauze
• Opdracht 'Breng de wijk in kaart'
• Vooruitblik bijeenkomst 3.4.2

Lesdoelen

1. Je begrijpt de invloed van gezondheidsverschillen en maatschappelijke ongelijkheid op de gezondheid van de zorgvrager en kan deze analyseren in de context van zorgverlening.

2. Je kunt maatschappelijke factoren zoals SES en laaggeletterdheid identificeren en bespreken hoe deze de gezondheid van zorgvragers beïnvloeden.

Lesvoorbereiding:

H. 1.2.3 t/m H 1.4 Uit Verpleegkundige ondersteuning bij zelfmanagement en eigen regie.

H2 Verpleegkundige competenties voor zelfmanagementondersteuning. Uit Verpleegkundige ondersteuning bij zelfmanagement en eigen regie.

Artikel TVZ, Leininger: https://link.springer.com/article/10.1007/s41184-023-2262-6

Check-in

😒🙁😐🙂😃

  focus ligt 

op de zorgvrager  ↔   zorgverlener

↓                                      ↓

                                           gezondheidsverschillen ↔ herkennen /aanpakken van ongelijkheid 
     

De focus ligt op de zorgvrager (gezondheidsverschillen) en de rol van de zorgverlener in het herkennen en aanpakken van ongelijkheid.

eind van de les komt dit model weer in de LU en hopelijk kunnen studenten dan de stof aan de juiste cirkels linken.

Wat wordt bedoeld met gezondheidsverschillen?

Gezondheidsverschillen verwijzen naar de variaties in de gezondheidstoestand van verschillende bevolkingsgroepen. Deze verschillen kunnen zowel in de mate van ziekte, gezondheidstoestand als levensverwachting worden waargenomen. Gezondheidsverschillen ontstaan door een combinatie van biologische, sociale, economische en omgevingsfactoren. Dit betekent dat mensen in verschillende sociale lagen of met verschillende sociaaleconomische achtergronden vaak verschillende gezondheidsresultaten ervaren.

Welke factoren hebben invloed op gezondheidsverschillen?

Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen. Deze factoren kunnen zowel individueel als maatschappelijk van aard zijn, en ze beïnvloeden in hoge mate hoe goed mensen gezond blijven, welke ziekten ze ontwikkelen en hoe goed ze herstellen. De belangrijkste factoren die invloed hebben op gezondheidsverschillen zijn:

1. Sociaaleconomische Status (SES)

Sociaaleconomische status is een van de meest bepalende factoren voor gezondheid. Het bestaat uit drie hoofdcomponenten:

Inkomen: Lagere inkomens leiden vaak tot beperkte toegang tot gezondheidszorg, ongezondere voeding, slechtere huisvesting en een groter risico op stressgerelateerde gezondheidsproblemen.

Opleiding: Mensen met een lager opleidingsniveau hebben vaak minder kennis van gezondheid en zorg, wat kan leiden tot slechtere gezondheidsgedragingen en onvoldoende benutten van gezondheidsdiensten.

Werk: Het type werk en de werkomstandigheden beïnvloeden de gezondheid. Mensen met zwaarder of gevaarlijk werk lopen meer risico op fysieke en mentale gezondheidsproblemen. Ook werkloosheid of tijdelijke contracten kunnen stress en onzekerheid veroorzaken, wat schadelijk is voor de gezondheid.

2. Laaggeletterdheid en Gezondheidsvaardigheden

Laaggeletterdheid, of beperkte lees- en schrijfvaardigheden, heeft invloed op de mogelijkheid om medische informatie te begrijpen en toe te passen. Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden kunnen moeilijker instructies opvolgen, medicatie correct innemen en medische risico’s herkennen. Dit kan leiden tot slecht beheer van gezondheidsproblemen en het missen van preventieve zorg.

3. Leefomstandigheden en Omgeving

De omgeving waarin mensen wonen heeft een grote invloed op hun gezondheid:

Woning: Slechte huisvesting, zoals overbevolking, slechte ventilatie of verontreiniging, kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals ademhalingsziekten, allergieën en infecties.

Wijk: Wijken met weinig groen, onvoldoende voorzieningen of hoge criminaliteit kunnen het moeilijker maken voor bewoners om een gezonde levensstijl te onderhouden. Gebrek aan veilige speelplekken voor kinderen of sportfaciliteiten voor volwassenen kan lichamelijke activiteit belemmeren.

Milieuvervuiling: Blootstelling aan luchtvervuiling, verontreinigd water of toxische stoffen heeft vooral negatieve effecten op mensen in armere gemeenschappen, waar ze mogelijk niet in staat zijn om te verhuizen naar schonere omgevingen.

4. Toegang tot Gezondheidszorg

Toegang tot gezondheidszorg speelt een sleutelrol in het verkleinen van gezondheidsverschillen. Mensen in lagere sociaaleconomische groepen hebben vaak minder toegang tot medische voorzieningen of verzekeringen, wat hen belemmert om tijdig medische hulp te zoeken. Dit kan leiden tot een grotere belasting van de gezondheidszorg op latere leeftijd en hogere sterftecijfers door vermijdbare aandoeningen.

5. Discriminatie en Sociale Ongelijkheid

Mensen die geconfronteerd worden met discriminatie op basis van etniciteit, geslacht, seksuele geaardheid of andere kenmerken, kunnen gezondheidsverschillen ervaren als gevolg van verhoogde stress en beperkte toegang tot kansen en middelen. Dit kan een negatieve invloed hebben op zowel fysieke als mentale gezondheid.

6. CULTUUR en GEDRAG

Culturele factoren en gedragingen kunnen ook invloed hebben op gezondheidsverschillen. Bijvoorbeeld, sommige gemeenschappen hebben specifieke gezondheidsrisico's als gevolg van culturele gewoonten of opvattingen over gezondheid en zorg. Daarnaast spelen ook sociale normen, zoals roken of alcoholgebruik, een belangrijke rol in gezondheidsverschillen.

7. Genetische en Biologische Factoren

Genetische aanleg en biologische factoren kunnen de vatbaarheid voor bepaalde ziekten beïnvloeden, maar deze spelen doorgaans een kleinere rol in gezondheidsverschillen dan sociaal-economische en omgevingsfactoren. Toch kunnen bepaalde etnische of genetische groepen meer vatbaar zijn voor bepaalde aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes of bepaalde vormen van kanker.

8. Levensstijl en Gedrag

Gezondheidsgedragingen zoals dieet, fysieke activiteit, alcoholgebruik, roken en stressmanagement zijn sterk afhankelijk van sociaaleconomische en omgevingsfactoren. Bijvoorbeeld, mensen in hogere sociaal-economische groepen hebben vaker toegang tot gezonde voeding en mogelijkheden voor fysieke activiteit, terwijl mensen met een lagere SES vaker ongezonde keuzes maken vanwege financiële of omgevingsbeperkingen.

9. Sociale Netwerken en Steunsystemen

Sterke sociale netwerken en ondersteunende relaties kunnen bijdragen aan betere mentale en fysieke gezondheid. Mensen die sociaal geïsoleerd zijn, bijvoorbeeld door armoede of discriminatie, hebben vaak slechtere gezondheidsuitkomsten. Sociale steun kan helpen bij het omgaan met stress, ziekte en andere uitdagingen.

10. Psychosociale Factoren

Langdurige stress door armoede, werkloosheid of sociale uitsluiting kan de gezondheid sterk beïnvloeden. Psychosociale stressoren verhogen de kans op hart- en vaatziekten, depressie en andere chronische aandoeningen. Stress kan ook het immuunsysteem verzwakken en het vermogen om gezond gedrag te vertonen verminderen.

Welke van de volgende factoren heeft de grootste invloed op de gezondheidsverschillen tussen verschillende bevolkingsgroepen?

1. Genetische aanleg
2. Sociaaleconomicshe status (SES)
3. Leeftijd
4. Geslacht

Hoe beïnvloedt laaggeletterdheid de gezondheid van een individu?

1. Het zorgt voor minder toegang tot de gezondheidszorg
2. Het kan leiden tot minder begrip van ziekte en behandelopties
3. Het maakt het makkelijker om medische informatie te begrijpen
4. Het heeft geen invloed op gezondheidskeuzes

@Yvette, antwoord Ais m.i. ook  

Sociaal economische status

SES

Een van de meest bepalende factoren voor gezondheid.

Bestaat uit:

Inkomen

Opleiding

Werk

Inkomen: Lagere inkomens leiden vaak tot beperkte toegang tot gezondheidszorg, ongezondere voeding, slechtere huisvesting en een groter risico op stressgerelateerde gezondheidsproblemen.

Opleiding: Mensen met een lager opleidingsniveau hebben vaak minder kennis van gezondheid en zorg, wat kan leiden tot slechtere gezondheidsgedragingen en onvoldoende benutten van gezondheidsdiensten.

Werk: Het type werk en de werkomstandigheden beïnvloeden de gezondheid. Mensen met zwaarder of gevaarlijk werk lopen meer risico op fysieke en mentale gezondheidsproblemen. Ook werkloosheid of tijdelijke contracten kunnen stress en onzekerheid veroorzaken, wat schadelijk is voor de gezondheid.

Gezondheidsvaardig-heden

'Gezondheidsvaardigheden zijn de individuele competenties die nodig zijn om goed met gezondheid en ziekte om te kunnen gaan'

Drie componenten van gezondheidsvaardigheden

1. Functionele gezondheidsvaardigheden
2. Communicatieve gezondheidsvaardigheden
3. Kritische gezondheidsvaardigheden

Functionele gezondheidsvaardigheden: Het vermogen om gezondheidsinformatie te begrijpen en toe te passen voor dagelijkse gezondheidskeuzes, zoals het lezen van etiketten, medicatie-instructies en het begrijpen van gezondheidsadviezen. 2.5 miljoen mensen in Nl zijn laaggeletterd. laaggeletterdheid is hierbij een groot onderdeel.

Communicatieve gezondheidsvaardigheden: Het vermogen om effectief te communiceren met zorgverleners, vragen te stellen, informatie te delen en begrip te verkrijgen over medische behandelingen en zorgopties.

Kritische gezondheidsvaardigheden: Het vermogen om gezondheidsinformatie kritisch te evalueren, keuzes te maken op basis van betrouwbare bronnen. Dit draagt bij aan gedeelde besluitvorming en gelijkwaardige partner zijn in de zorg.

Opdracht:
Binnenkring-Buitenkring

• Kom allemaal staan 
• In een buitenkring en een binnenkring
• Zorg dat iedere student tegenover een medestudent staat
• Volg instructies van de docent

Activerende werkvorm

Studenten komen staan. Je maakt een binnencirkel en een buitencirkel van studenten, waar studenten steeds tegenover een medestudenten staan. Als het vanwege de klassenindeling niet mogelijk is, kun je ook denken aan twee rijen studenten tegenover elkaar.

 Op de volgende sheets staan 3 vragen/stellingen. 

Op vraag 1 en 2 stellen respectievelijk de binnen en buitenkring de vragen (Beiden geven 1 ronde een antwoord), de andere kring geeft antwoord. Bij de derde vraag bedenken ze gezamenlijk het antwoord op de vraag. Per ronde wordt er 1 keer doorgedraaid binnen de tijd van 7 minuten. Iedere studenten spreekt dus kort 6 medestudenten tijdens deze opdracht.

Vraag 1

• Binnenkring stelt de vraag
• Buitenkring geeft antwoorden
• 7 minuten 
• 1 keer doordraaien

Hoe kunnen sociaaleconomische status en laaggeletterdheid van invloed zijn op de zorgbeleving en therapietrouw van de zorgvrager?

Vraag 2

• Buitenenkring stelt de vraag
  
• Binnenkring geeft antwoorden
  
• 7 minuten
  
• 1 keer doordraaien

Geef een voorbeeld uit stage of werkervaring waarin jij of een collega te maken had met een zorgvrager die door lage SES of beperkte gezondheidsvaardigheden niet in staat was om gezondheidsadviezen goed op te volgen. Wat waren de gevolgen?

Vraag 3

• Binnenkring en buitenkring beantwoorden samen de vraag.
• 7 minuten
  
• 1 keer doordraaien

Bespreek manieren waarop zorgverleners de communicatie kunnen aanpassen om deze zorgvragers beter te ondersteunen (bijv. vereenvoudigde uitleg, gebruik van visuele hulpmiddelen). Geef voorbeelden.

Wat weet je na het doen van deze opdracht meer dan je ervoor wist?

Een lage SES is vaak een reden voor een minder goede gezondheid. Kan een slechte gezondheid ook een reden zijn voor een lage SES?

Ja

Nee

Moeilijk

Ja, dit kan zeker. Door ziekte kun je bijvoorbeeld geen of een lagere opleiding volgen en/of niet of minder deelnemen aan het arbeidsproces. Hierdoor minder geld te besteden..etc etc

Opdracht 'Breng de wijk in kaart'

• Met je samenwerkingsgroepje
• 30 minuten
• Breng zoveel mogelijk in kaart over de woonwijk van 1 van je groepsleden. Denk aan bijvoorbeeld SES, laaggeletterdheid/gezondheidsvaardigheden, opleidingsniveau, toegang tot gezondheidszorg, culturele factoren, leefstijl en gedrag, sociale netwerken, veelvoorkomende gezondheidsproblemen.
• Gebruik voor de opdracht informatie vanuit deze link van het CBS, deze link van het RIVM en bijvoorbeeld Funda of  deze link van VZinfo

Vervolg opdracht

Stel je nu voor dat de zorgvrager uit jullie groepscasus woont in de wijk waar jullie zojuist onderzoek naar hebben gedaan.

• Benoem welke factoren mogelijk invloed hebben op de gezondheid van jullie zorgvrager. Beargumenteer.
• Benoem ook welke factoren volgens jullie geen invloed hebben op de gezondheid van jullie zorgvrager en beargumenteer.

Welke cirkel(s) van het GMZ hebben betrekking op maatschappelijke ongelijkheid en maatschappelijke factoren die gezondheidsverschillen veroorzaken?

Klassikaal bepreken en weer terugredeneren naar dit model,

Bespreek vooral de blauwe ringen, waarbij de focus ligt op de zorgvrager (gezondheidsverschillen) en de rol van de zorgverlener in het herkennen en aanpakken van de ongelijkheid.

In volgende slide..hoe kun je dit dan bijv aanpakken?

Wat kun je als verpleegkundige doen wanneer er sprake is van maatschappelijke factoren die de gezondheid beïnvloeden?

Met dank aan  co-pilot:

1. Bewustwording en Empathie

Herkenning van de factoren: Als verpleegkundige moet je je bewust zijn van de invloed van maatschappelijke factoren op de gezondheid van je zorgvrager. Dit vereist niet alleen aandacht voor de medische aspecten van de zorg, maar ook voor de sociale en economische situatie van de zorgvrager.

Empathisch luisteren: Het is belangrijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen met de zorgvrager, zodat ze zich comfortabel voelen om over hun situatie en uitdagingen te praten. Dit kan helpen om verborgen problemen zoals armoede, huisvestingsproblemen of discriminatie te identificeren.

2. Zorg op Maat Bieden

Holistische benadering: Kijk naar de zorgvrager als een geheel, niet alleen naar hun medische symptomen. Dit betekent dat je ook sociale en omgevingsfactoren meeneemt in het zorgplan. Bijvoorbeeld, als een zorgvrager zich in een onveilige of ongezonde woonomgeving bevindt, kan dit hun gezondheid beïnvloeden.

Afstemmen van zorg: Pas de zorg en communicatie aan op basis van de sociale context van de zorgvrager. Mensen met een lagere sociaal-economische status kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met het begrijpen van complexe medische termen, dus eenvoudigere taal kan helpen.

3. Ondersteuning Bieden en Doorverwijzen

Verwijzing naar ondersteunende diensten: Als je merkt dat maatschappelijke factoren zoals armoede, huisvesting of geestelijke gezondheidsproblemen de gezondheid van je zorgvrager beïnvloeden, kun je ze doorverwijzen naar maatschappelijke werkers, psychologen of andere ondersteunende diensten.

Hulp bij toegang tot zorg: Zorgvragers in een kwetsbare positie hebben vaak moeite met het verkrijgen van toegang tot zorg. Je kunt helpen bij het navigeren door het zorgsysteem, bijvoorbeeld door te helpen bij het aanvragen van een zorgverzekering, het vinden van een huisarts of het regelen van vervoer naar medische afspraken.

4. Gezondheidseducatie en Voorlichting

Informatie toegankelijk maken: Veel zorgvragers, vooral degenen met een lagere sociaal-economische status of beperkte gezondheidsvaardigheden, hebben moeite met het begrijpen van medische informatie. Het is belangrijk om informatie op een begrijpelijke manier over te brengen, bijvoorbeeld door visuele hulpmiddelen, eenvoudiger taalgebruik of mondelinge uitleg.

Preventie en zelfzorg bevorderen: Geef voorlichting over gezonde gewoonten en preventieve zorg, aangepast aan de situatie van de zorgvrager. Bijvoorbeeld, als een zorgvrager moeite heeft met het betalen van gezonde voeding, kun je goedkope en gezonde alternatieven voorstellen.

5. Bouwen aan Gemeenschapsbetrokkenheid

Sociale netwerken versterken: Als een zorgvrager sociaal geïsoleerd is, kun je hen helpen om verbindingen te leggen met lokale gemeenschappen of steungroepen. Dit kan bijvoorbeeld door ze door te verwijzen naar lotgenotenbijeenkomsten of andere sociale initiatieven die ondersteuning bieden.

Samenwerken met andere zorgverleners: Vaak hebben zorgvragers te maken met verschillende gezondheids- en sociale problemen die een multidisciplinaire aanpak vereisen. Verpleegkundigen kunnen samenwerken met maatschappelijk werkers, huisartsen, diëtisten en andere zorgprofessionals om de zorg zo goed mogelijk af te stemmen op de behoeften van de zorgvrager.

6. Pleiten voor Sociale Rechtvaardigheid

Beïnvloeden van beleidsveranderingen: Verpleegkundigen kunnen zich inzetten voor beleidsveranderingen die de gezondheid van kwetsbare groepen verbeteren. Dit kan door actief deel te nemen aan gezondheidsbevorderende initiatieven of door het bevorderen van de toegang tot zorg voor achtergestelde groepen.

Opleiden en sensibiliseren: Verpleegkundigen kunnen bijdragen aan het vergroten van het bewustzijn van maatschappelijke gezondheidsproblemen binnen de bredere zorgorganisatie of in de gemeenschap, bijvoorbeeld door het organiseren van campagnes over de impact van armoede of discriminatie op gezondheid.

7. Zelfzorg en Zelfmanagement Ondersteunen

Betrekken van de zorgvrager: Betrek zorgvragers actief bij hun zorgproces en het ontwikkelen van een behandelplan. Dit vergroot hun gevoel van controle en kan hen motiveren om gezondere keuzes te maken, zelfs in moeilijke omstandigheden.

Ondersteunen bij zelfmanagement: Help zorgvragers bij het ontwikkelen van vaardigheden voor het beheren van hun eigen gezondheid, bijvoorbeeld door hen te leren hoe ze hun medicatie goed moeten gebruiken of hoe ze hun stress kunnen verminderen.

Samenvattend:

Als verpleegkundige kun je een belangrijke rol spelen in het verminderen van de impact van maatschappelijke factoren op de gezondheid van een zorgvrager. Dit doe je door een holistische benadering van zorg, het bieden van ondersteuning en doorverwijzing, het verstrekken van begrijpelijke informatie, het bevorderen van sociale netwerken, en het pleiten voor een meer rechtvaardig zorgsysteem.

wat neem je mee
uit deze les?

uitdelen artikel voor journalclub?

overleggen met Lisette

staat in Brondocument en lvf zoiets over een artikel.

is bekend welk artikel en welke actie nodig is?

Zijn de lesdoelen behaald?
1. Je begrijpt de invloed van gezondheidsverschillen en maatschappelijke ongelijkheid op de gezondheid van de zorgvrager en kan deze analyseren in de context van zorgverlening.

2. Je kunt maatschappelijke factoren zoals SES en laaggeletterdheid identificeren en bespreken hoe deze de gezondheid van zorgvragers beïnvloeden.

Ja

Nee

Deels

Welke vragen of onduidelijkheden zijn er nog na deze les?

Vooruit kijken

Les 3.4.2:

Gezamenlijke besluitvorming en partnerschap in zorg

Verschillende rollen binnen de samenwerking

Indien er nog tijd is in deze les kunnen studenten vast een start maken met 1 van beide opdrachten. JE kunt studenten er ook op wijzen dan ze de samenwerkingstijd of on begeleide tijd hiervoor kunnen gebruiken. Inleverdatum evt nog benoemen ivm de go/no go