SOLK bij kinderen

• Huisarts
• Beroepsopleiding

Somatisch Onverklaarde Lichamelijke Klachten bij kinderen

Wing Tang

Casus Isabel

- Isabel is 17 jaar, zij zit in 1e klas MBO III.

- Aangemeld bij de Bascule met zwakte in armen en benen, vermoeidheid 

  en buikpijn 

- Onderzoek geen aanwijsbare lichamelijke redenen bij de kinderarts

- Daarnaast veel piekeren, angstig, veel slapen, moeite met inslapen

- Zat vorig jaar op MBO II, sinds januari niet naar school.

- Ouders maken zich zorgen over gemis van school en slapte in armen en benen

- Daisy denkt dat ze iets in haar hersenen heeft.

- Tot aanmelding Bascule geen diagnose

We spreken van SOLK na goed medisch onderzoek en als de klachten langer dan ..... duren

1. enkele dagen
2. enkele weken
3. enkele jaren
4. meer dan 5 jaren

SOLK

- Als lichamelijke klachten langer dan enkele weken duren en als er bij adequaat medisch onderzoek geen aandoening is gevonden die de klachten voldoende verklaart

- Werkhypothese

- Geen ICPC-code SOLK

Groeperen

- Veel verschillende termen in omloop

- Groeperen van klachten in syndromen

           - Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

           - Fibromyalgie

           - Chronisch vermoeidheidssyndroom

- Clusters

- Andere termen: functionele klachten, somatoforme klachten

DSM 5

- Somatisch-symptoomstoornis

      - Prominente aanwezigheid van lichamelijke klachten die in significante

        mate gepaard gaan met lijdensdruk en beperkingen in het functioneren

     -‘Positieve symptomen’: één of meer verontrustende lichamelijke klachten

        plus excessieve abnormale gedachten en gevoelens en gedragingen in

       reactie op die klachten

              - Specificatie: met voornamelijk pijn (voorheen pijnstoornis)

              - Persisterend: ernstige klachten, beperkingen en lange duur (6mnd)

SOLK klachten

- Pijnklachten: hoofdpijn, buikpijn, rugpijn, spierpijn, gewrichtspijn

- Uitval van functie of een conversiestoornis: verlammingsverschijnselen, visuele verstoringen, doofheid, geheugenverlies, concentratieverlies, abnormale bewegingen, onduidelijk spreken, slik- en keelklachten of braken

- Andere klachten: vermoeidheid (chronisch vermoeidheidssyndroom), misselijkheid, spijsverteringsklachten of duizeligheid.

Bij kinderen tussen 10-16 jaar oud komt .... het vaakst voor

1. Hoofdpijn
2. Buikpijn
3. Misselijkheid
4. Moeheid

SOLK klachten

- Jeugdigen (10-16 jaar):

          - 66% vaak tot heel vaak last te hebben

          - 30% hoofdpijn

          - 21% van buikpijn

          - 18% van misselijkheid

          - 16% moeheid of lage rugpijn

In de puberteit komen somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten .... voor

1. vaker bij jongens
2. vaker bij meisjes
3. evenveel bij jongens en meisjes

Prevalentie

- In de kindertijd ongeveer gelijk bij jongens en meisjes (Eminson, 2007; Shaw et al., 2010)

- Vanaf de puberteit komen SOLK meer voor bij meisjes (Meesters et al., 2003)

Comorbiditeit

- In een derde tot de helft sprake van psychiatrische comorbiditeit

- Secundair aan de lichamelijke klachten

- Vaak angst en depressieve klachten

- ODD, ADHD en ADD

Wannneer kinderen/jongeren langere tijd last hebben van lichamelijke klachten, maar medisch gezien gezond zijn, is behandeling dan nodig?

1. Ja
2. Nee

Prognose

Slechte prognose bij niet behandelen:

- Pijn na 10 jaar nog aanwezig bij 25-50%

- Pijn veranderd naar andere pijn 25-30%

- Grotere kans op psychische klachten als volwassene

Prognose

- Prognose over het algemeen goed, herstel op korte termijn

- De duur van de klachten is voorspellend voor de duur en de mate van herstel

- De presentatie en het patroon van SOLK veranderen met het ontwikkelingsstadium waar het kind zich in bevindt

Rol ouders en gezin

- Herkennen, erkennen en interpreteren is lastig voor ouders

- Belemmerend voor de SOLK behandeling

- Gezamenlijke visie met ouders en kind is van belang

- Psycho-educatie ouders

Zit de lichamelijk onverklaarde klacht tussen de oren?

1. Ja
2. Nee
3. Weet niet

Zit de lichamelijk onverklaarde klacht tussen de oren?

Ja, want daar zitten de hersenen

Visies op SOLK

- Aanstellerij

- Psychisch

- Biopsychosociaal model

Biopsychosociaal model

Klachtenanamnese

- Volgens het BPS model

- Uitgebreid chronologisch overzicht van medische symptomen

- Ontwikkelingsanamnese, gezinsanamnese en familieanamnese

Casus Isabel

2009 Ouders gescheiden

2010 Vader nieuwe relatie

2014 Vader verhuisd

2015 Auto ongeluk

2017 Broer in detentie

2019 Pesten op MBO 2

Casus Isabel

Context van het gezin

- Overtuigingen en ideeën van ouders over de ziekte van hun kind zijn sterk gecorreleerd met het verloop van lichamelijke klachten 

- Er is een relatie tussen gedachten van de ouder over pijn en pijn bij het kind

- Ouders blijken sterk gericht op lichamelijke signalen bij hun kind 

Spiraal van machteloosheid

- Er wordt niets gevonden -> ongerustheid bij ouders

- Bij langdurige pijn -> versterkte lichamelijke sensaties -> versterkte aandacht voor de klacht bij kind en/of ouders

 

Gezinsinteractiepatronen

- De klachten gaan het leven van het kind en van gezin geheel beheersen

- Ongerustheid, over-bescherming en kritiek -> (ongemerkte en ongewilde) instandhouding van klachten

- Aandacht van ouders versterkt klachten 

- Kind met pijn doet sneller beroep op ouder dan gezond kind

- Ouders voelen zich vaak onder druk gezet door familie 

Gevolgen van de klachten

- Schoolverzuim

- Stoppen met sport en hobby

- Sociaal isolement

- Veel impact op gezin

- Emoties ( vaker angstig, somber, onzeker, verdrietig, of boos)

- Denken (‘ die pijn moet weg’ of ‘ ik ben niet gek’ )

- Veel dokters- en alternatieve therapeuten bezoek

Behandeling

- Hulpvraag kind en ouders

- Behandeldoelen:     

     - 1) het leren omgaan met de klacht

     - 2) het veranderen van de reacties die de klacht in stand 

             houden

Behandeling

- Bevorderen van de autonomie

- Motivatie

- Betrek familie, andere zorgprofessionals (bijv. fysiotherapeut, thuiszorgverpleegkundige) en de school bij de behandeling

- In ernstige zorgwekkend situatie; Veilig Thuis

Behandeling

- Psycho- educatie

- Gezinsinterventies en motiverende gespreksvoering

- Cognitieve gedragstherapie (CGT) 

- Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR)

- Hypnotherapie

- Revalidatiebehandeling, (psychosomatische) fysiotherapie of psychomotorische therapie

Casus

- Educatie over conversie

- Tijdslijn en gebeurtenissen

- Verklaring klachten en samenhang

- Gevolgen van de klachten en verergering

- Geleidelijk verbeteren van de klachten

Medicatie

- Geen plaats in de behandeling van SOLK

- Comorbiditeit kan maken dat er wel medicatie is te overwegen

- Angst-, stemmings- of slaapstoornissen