Basisstof 5: Ontstaan van soorten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 4: Evolutie

Basisstof 5: Ontstaan van soorten

Wat gaan we doen?

• Herhaling
• Uitleg basisstof 5
• Aan het werk! 
• Afsluiting

Herhaling

Wat: Opdrachten Hardy Weinberg

Hoe: Fluisteren met je buur of voor jezelf

Tijd: 15 minuten

Hulp: Kijk in je boek/vraag je buur/steek je vinger op

Klaar: Basisstof 7 lezen. Na 15 min gaan we bespreken

Uitkomst: Opdrachten Hardy Weinberg zijn af

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik:

• Uitleggen hoe natuurlijke selectie en soortvorming werkt;
• Beschrijven wat reproductieve isolatie is, en welke vormen er zijn (aloopatrisch en sympatrisch);
• Het verschil tussen het flessenhalseffect en foundereffect uitleggen;
• Uitleggen wat de eilandtheorie inhoudt.

Reproductieve isolatie

• Reproductieve isolatie is nodig voor het ontstaan van nieuwe soorten.
• Hierbij worden populaties van dezelfde soort gescheiden van elkaar.
• Geen gene flow meer, mutaties van de ene groep komen niet meer in de andere groep terecht;
• Na verloop van tijd ontstaan grote verschillen: een nieuwe soort

Allopatrische soortvorming

Er zijn verschillende soorten reproductieve isolatie:

• Geografische isolatie (allopatrische soortvorming)

Reproductieve isolatie

Er zijn verschillende soorten reproductieve isolatie:

• Geografische isolatie 
• Isolatie door gedrag

(sympatrische soortvorming)

Soortvorming

Belangrijk: het afsplitsen in kleine populaties/groepen versnelt de soortvorming

• In kleine populties zijn (in totaal) minder allelen aanwezig;
• Afwijkende allelen kunnen zich sneller verspreiden door de populatie: genetic drift
• Grote verschuivingen van allelfrequentie kunnen door toeval in kleine populaties snel optreden

Eilandtheorie

• De eilandtheorie is gebaseerd op geografische reproductieve isolatie.
• Darwin ontdekte dat de vogels op de Galapagoseilanden allemaal een andere snavel hadden, omdat er ander voedsel aanwezig was op de eilanden.

Eilandtheorie

• Darwin ontdekte dat hoe groter een eiland, hoe meer soorten er gemiddeld op dat eiland voorkwamen.
• Hoe dichterbij het vasteland een eiland is, hoe groter de migratie van soorten is.
• Aantal soorten (S) = Immigratie (I) + soortvorming (s) - extinctie (E)
• Dus: S = I + s - E

Eilandmodel

Wat: Maak opdracht 91a en 91b

Hoe: Fluisteren met je buur of voor jezelf

Tijd: 10 minuten

Hulp: Kijk in je boek/binas/vraag je buur/steek je vinger op

Klaar: Thema 4 verder afmaken

Uitkomst: Opdracht 91a en 91b zijn af

Polyploïdie

Soms gaat er iets mis tijdens mitose, en krijgt een plant een tetraploïd (4n) deel (tak/blad/bloem).

• Polyploïdie

Kan ook ontstaan als chromosomen tijdens meiose niet scheiden.

Polyploïdie

Tetraploïde organismen kunnen niet kruisen met diploïde organismen.

• Er ontstaan twee groepen waartussen geen gene flow mogelijk is.

Polyploïdie

Soms gaat er iets mis tijdens mitose, en krijgt een plant een tetraploïd (4n) deel (tak/blad/bloem).

• Polyploïdie

Kan ook ontstaan als chromosomen tijdens meiose niet scheiden.

Polyploïdie

Tetraploïde organismen kunnen niet kruisen met diploïde organismen.

• Er ontstaan twee groepen waartussen geen gene flow mogelijk is.

Aan het werk!

Wat: Basisstof 1 t/m 5 van thema 4

Hoe: Fluisteren met je buur of voor jezelf

Tijd: Tot het einde van de les

Hulp: Kijk in je boek/binas/vraag je buur/steek je vinger op

Klaar: Nakijken en verbeteren, begin alvast met leren voor de toetsweek

Uitkomst: Basisstof 1 t/m 5 van thema 4 zijn af