Domein B2.1 Cellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Domein B2.1 Cellen

Leerdoelen

1 kenmerken van bacteriën beschrijven;

2 een eukaryote cel beschrijven als een zelfstandig functionerende eenheid, de

onderdelen van cellen herkennen en de functies ervan benoemen;

3 uitleggen dat cellen zich in stand houden door het uitvoeren van chemische

reacties;

4 beschrijven dat cellen zichzelf reguleren en daarbij een dynamisch evenwicht in

stand houden;

5 toelichten hoe door het principe van terugkoppeling homeostase in de cel

gerealiseerd wordt.

Binas tabel 79A +79B + 79C

Archaea (enkele honderden soorten) - extremofiel

Bacteriën - één circulair chromosoom, plasmiden (genen die resistentie kunnen veroorzaken), peptidoglycaan in celwand

Virussen

• Erg klein 0,1um
• Geen stofwisseling 
• Bestaat voor grootste deel uit erfelijk materiaal (oa DNA)
• Eiwitmantel (capside)
• Uitsluitend voortplanting binnen specifieke gastheercellen

Binas tabel 77A+B

Plantaardige cel (binas tabel 79B)

Binas tabel: 79B

Hoe ziet een plantencel eruit?

• Celwand: stevige laag buiten om de cel (taaie, vezelige stof = voedingsvezels)
• Celmembraan: vlies om cytoplasma -> regelt welke stoffen de cel in- en uitgaan
• Cytoplasma: stroperige vloeistof
• Celkern: DNA - erfelijke eigenschappen, regelt alles wat er in de cel gebeurt
• Vacuole: blaasje dat volgepompt is met water -> stevigheid
• Bladgroenkorrels: groene bolletjes in cytoplasma -> fotosynthese

Plastiden

• Chloroplasten/bladgroenkorrels: bevat groene kleurstof (chlorofyl)
• Chromoplasten: gele, oranje of rode kleurstof
• Leukoplasten: opslag vet, zetmeel en eiwit -> voorbeeld = amylosplast

Rijping vrucht: chloro => chromo

Dierlijke cel (binas tabel 79C)

Celorganellen

De celkern

• Kernplasma met daarin chromosomen (lange moleculen DNA die rond een aantal eiwitten zijn gewikkeld) 
• DNA bevat informatie over de erfelijke eigenschappen van een organisme
• Nucleolus: maakt delen van ribosomen, die de kern verlaten via kernporiën -> cytoplasma

binas tabel 70A

Het Endoplasmatisch Reticulum (ER)

Uitgebreid netwerk van dubbele membranen dat is aangesloten op het kernmembraan

• Ruw (RER): met ribosomen op de membranen. Een ribosoom is een bolvormig organel dat eiwitten produceert (synthese) die in blaasjes vervoerd worden
• Glad (GER): bevat geen ribosomen, dus andere functie afhankelijk van celtype (bijv: vetten, hormonen, giftige stoffen onschadelijk maken)

Het Golgisysteem

Bestaat uit opeengestapelde platte membranen in het cytoplasma van de cel

• Neemt blaasjes op en bewerkt eiwitmoleculen totdat ze hun definitieve vorm hebben
• Daarna afsnoeren eiwitblaasjes -> exocytose, enzymatische werking (zoals in lysosomen)

Samenvattend... (binas tabel 79D)

Mitochondriën

• Bolvormig organel
• Dubbele membraan
• Afbraak eiwitten, vetten en koolhydraten 
• Zuurstof en enzymen nodig -> ENERGIE ontstaat (opgeslagen als ATP)

binas 79D

Chloroplasten

• Dubbel membraan en enzymen
• Fotosynthese
• Lichtenergie => glucose 

binas 79D

Cytoskelet

• Netwerk van eiwitvezels: microtubuli en microfilamenten
• Vorm cel en organellen op plek
• Motoreiwitten: verplaatsen zich langs cytoskelet en transporteren blaasjes en eiwitten 

Zelfstandig bezig

Maak examenopdrachten 3 en 43 van homeostase