3.1 Voedingsstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Toets periode 1: 5,6 gemiddeld 7 onvoldoendes laagste in de 3,... en hoogste in de 7,... -> 4 op inhalen

Thema 3 Vertering

3.1 Voedingsstoffen

Leerdoelen

• Je kunt de kenmerken en functies noemen van zes groepen voedingsstoffen en van voedingsvezel. 

Voedingsmiddel: 

Alles wat je eet of drinkt als heterotroof organisme 

Voedingsstof: 

De stoffen in een voedingsmiddel

Er zijn 6 groepen voedingsstoffen. 

Hoeveel kun je er opnoemen?

Eiwitten

Enzymen, bouwstoffen, transport, structuur, celcommunicatie, chemische reacties, bloedstolling, immuniteit, etc.

• Planten: glucose + NO3-/SO42- + ATP -> aminozuur
• 20 aminozuren: Binas tabel 67H1
• Essentiële/niet essentiële aminozuren
• Dipeptiden
• Polypeptiden
• Dissimilatie = ammoniak -> ureum & pyrodruivenzuur
• Ruimtelijke structuur: Binas tabel 67H2

Koolhydraten

Bouwstof (desoxyribose in DNA en ribose in ATP) en (reserve)brandstof

 

• Monosachariden: Binas tabel 67F1
  

Polymerisatie

• Disachariden: Binas tabel 67F2
• Polysachariden: Binas tabel 67F3

Voedingsvezel

Geen verteringsstof: worden niet verteerd door enzymen van de mens (koolhydraten)

Komen uit celwanden van plantaardige voedingsmiddelen

• Cellulose
• Pectine

Bevorderen darmwerking en stoelgang.

Verzadigd gevoel.

Vetten

Bouwstof membranen en brandstof

• Glycerol + 3 vetzuren: Binas tabel 67G1
• Verzadigd (vet)/onverzadigd (olie): Binas tabel 67G2
• Fosfolipiden in celmembranen: Binas tabel 67G3
• Vitamine A, D, E, K oplosbaar in vet
• Cholesterol: celmembranen, productie hormonen/gal/vitamine D
• Essentiële onverzadigde vetzuur = linolzuur

Water

• Bouwstof, oplosmiddel en transportmiddel
• Bepaalt osmotische waarde van vloeistoffen in het lichaam
• Regeling lichaamstemperatuur
• BALANS

Mineralen

Anorganische stoffen

Calcium (bot, bloedstolling), fosfor (bot, tand), kalium & natrium (zenuwcellen)

Spoorelementen: chroom (insuline), fluor (tandglazuur), jodium (schildklierhormoon), ijzer (hemoglobine)

Vitaminen

• Organische stoffen
• Essentieel: A, B, C, D
• Voedsel: provitamine D -> lichaam: vit D
• Bacteriën dikke darm: vit K
• Gebreksziekten
• B11 (foliumzuur)

Binas tabel 82A

Energierijke stoffen

Koolhydraten en vetten

Dissimilatie (verbranding)

• Bewegen
• Lichaamstemperatuur op peil houden
• Groei
• Ontwikkeling
• Herstel

Bouwstoffen

Eiwitten, mineralen, vetten en water

Bouwstoffen zijn nodig voor groei en onderhoud lichaam

• Voortgezette assimilatie (vorming organische moleculen)
• Aanmaken nieuwe cellen
• Cellen vervangen
• Cellen repareren
• Aanvullen water

Beschermende stoffen

Vitaminen en mineralen

Beschermende stoffen zijn ervoor nodig om processen in het lichaam goed te laten verlopen (groente en fruit).

ADH: aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.

Gebreksziekte: ontstaat door langdurig gebrek aan bepaalde vitaminen of mineralen.

Huiswerk 3.1

Bestudeer blz. 102 t/m 109.

Maken + nakijken opdracht 1 t/m 3, 6 t/m 9.