Hoofdstuk 5: Renaissance en Reformatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Wat heeft deze afbeelding te maken met het bestuur van Karel V?

H5 De Tijd van ontdekkers en hervormers

5.1 De Renaissance 

Leerdoel

In deze presentatie leer je:

• welk mens- en wereldbeeld ontstond in Italië
• hoe kunstenaars de kunst van de klassieke oudheid gingen navolgen
• wat het christelijk humanisme van Erasmus inhield

In welk land begon de Renaissance?

1. Nederland
2. Frankrijk
3. Spanje
4. Italië

Wat betekent eigenlijk het woord: renaissance?

Welk levensmotto past bij de Renaissance?

1. Carpe Diem
2. Plus Ultra
3. Memento Mori
4. Je maintiendrai

Nieuw mens- en wereldbeeld

Rijke Italiaanse handelaren en hun kunstenaars kregen een nieuw mens- en wereldbeeld.

De wereld was Gods schepping en ze geloofden dat God de mens had uitgekozen om de natuur te perfectioneren.

Niet alleen richten op het leven na de dood, ook het beste maken van de tijd op aarde. 

Belangstelling voor de oudheid, kunstenaars sloten zich daarbij aan.

Renaissance

klassiek erfgoed bestuderen om te overtreffen; kunstenaars vonden dat de renaissance was aangebroken

Middeleeuwse kunst was 'Gotisch' - barbaars (Giorgio Vasari)

Navolging van de oudheid (1/2)

Beeldhouwers en schilders creëerden een verbeterde versie van de natuur waardoor ze als kunstenaars werden gezien.

De anatomie van het lichaam wordt daardoor belangrijk.

Kenmerken van de Renaissance-kunst

• wedergeboorte van de Griekse- en Romeinse kunst/ cultuur
• klassieke vormen
• symmetrie
• mythologische figuren
• natuurlandschappen
• nog steeds christelijke onderwerpen
• realistisch
• meer emotie
• perspectief (weergeven van diepte)
  

• naakt, contrapost

"wie dit heeft gezien hoeft beslist geen moeite te doen andere beeldhouwwerken te bekijken, gemaakt in onze tijd of welke andere tijd en van welke kunstenaar dan ook" - Vasari

Waarom hoort dit fresco bij de renaissance?

Waarom hoort dit gebouw bij de Renaissance?

Navolging van de oudheid (2/2)

Humanisten: geleerden die vanaf omstreeks 1500 klassieke teksten bestudeerden (klassieke auteurs werden gezien als geestverwanten).

Natuurwetenschappers gingen zelf waarnemingen doen en de natuur bestuderen: Copernicus

1453: Val van Constantinopel

Gevolgen zijn groot:

- oprukkende Ottomaanse leger in Europa

- geleerden vluchten naar Italiaanse steden en nemen veel klassieke werken mee

- handel met Indië en China niet meer via Constantinopel: Europeanen moeten nieuwe handelsroutes zoeken

Ideaal van de Renaissance: de uomo universalis: de mens die zich op de meest uiteenlopende terreinen heeft ontwikkeld. 

Verspreiding over Europa

16de eeuw: verspreiding van de renaissance over Europa; richtte zich op de wedergeboorte van het oorspronkelijke christendom.

Belangrijkste christelijk humanist: Erasmus, o.a. " Lof der zotheid" (1511) en studie/vertaling van het Nieuwe Testament.

 

Lees de quotes uit de Lof der Zotheid en doe de volgende opdrachten:

1. Wat bedoelt Erasmus met deze zin?

2. Wat maakt deze uitspraken typisch voor Erasmus en het Christelijk humanisme van die tijd?

3. Welke 3 uitspraken spreken jou het meeste aan, en waarom? 

 

In de renaissance ontstond een nieuw mensbeeld. Geef hiervan in eigen woorden een omschrijving.

Bekijk de video over Erasmus:

1. noem eigenschappen van (de stijl van) Erasmus

2. wat is zijn voornaamste kritiek op de kerk?

3. waarom is Erasmus typisch een Renaissance-mens? 

Bekijk de video over Erasmus:

1. noem eigenschappen van (de stijl van) Erasmus

2. wat is zijn voornaamste kritiek op de kerk?

3. waarom is Erasmus typisch een Renaissance-mens? 

Reformatie Self-Test 

Beantwoord de vier vragen en ontdek of je Katholiek, humanist, Luthers of Calvinistisch bent. 

1. Je gaat naar de hemel als je: 

A. God jou voorbestemd heeft, en dat blijkt ook uit jouw manier van leven.

B. Leeft volgens de oorspronkelijke teksten en regels van de Bijbel.

 

C.  Berouw toont voor je zonden, op de manier zoals de kerk dat aangeeft.

D.  Een oprecht geloof hebt, en berouw toont voor je ‘zonden’.

2. Je komt in contact met God:....

A.  Door bidden en bijbelstudie.

B.  Met hulp van afbeeldingen en verhalen over heiligen.

C.  Door bijbelstudie en discussies.

D. Door bijbelstudie en een sober leven leiden.

3. Een priester is....

A. Niet noodzakelijk, maar wel belangrijk als leider/ voorganger. 

B. Niet noodzakelijk, zelfstudie van de Bijbel is het belangrijkste. 

C. Noodzakelijk, alleen een priester kan de bedoeling van God uitleggen.

D.  Binnen de geloofsgemeenschap verdeel je de taken, zo zijn er ook 'predikanten' die de kerkdienst leiden. 

 

4. Wie heeft de leiding over de kerk?

A. Één leider van de kerk voor alle gelovigen.

B. De geloofsgemeenschap zelf

C.  De (lokale) vorst bepaalt welk geloof gepraktiseerd wordt in zijn gebied.

D. Er kan leiding zijn, maar er moet ook vooral ruimte zijn voor individuele sturing. 

 

Reformatie Self-Test 

Beantwoord de vier vragen en ontdek of je Katholiek, humanist, Luthers of Calvinistisch bent. 

4x dezelfde uitkomst: je bent radicaal :-)

3x dezelfde uitkomst: je bent overtuigd maar hebt oog voor andere stromingen.

2x dezelfde uitkomst: je hebt voorkeur maar ziet in verschillende stromingen goede dingen.

Alle stromingen 1x: jij bent een geboren bruggenbouwer :-)

Aan de slag met De Reformatie 

handboek pag. 70-72

Opdrachtenboek pag. 83-84-85

Optie 1: Basiskennis en vaardigheden

vraag 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 11, 12

Optie 2: basiskennis 

vraag 1, 3, 10, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22