5V AK 3.5 en 3.6

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

x.com

Startactiviteit

Waarom zijn modderstromen zo gevaarlijk? Waarom gaan er zoveel mensen bij dood?

Wat zijn de directe gevolgen van een modderstroom en wat zijn de indirecte gevolgen?

Verweringsmateriaal in beweging

§2.5

Domein Aarde

Programma

- Afronden onderwerp Verwering met enkele open vragen via LessonUp

- Zelfstandig lezen paragraaf 6

- Bespreken moeilijke begrippen en processen

Leerdoelen

Je kunt verschillende verbanden leggen tussen typen verwering en het klimaat

Je kent de verschillende manieren waarop verweringsmateriaal in beweging komt.

Je begrijpt hoe exogene processen bijdragen aan het ontstaan van aardverschuivingen, puinhellingen en puinwaaiers.

Wat is het verschil tussen mechanische en chemische verwering?

In de woestijnen zoals op het Arabisch Schiereiland en de Sahara worden gesteenten vooral afgebroken door fysische verwering. Beschrijf in twee stappen deze vorm van fysische verwering.

Geef aan op welke wijze:
1. mechanische verwering bijdraagt aan de afbraak van het gesteente;
2. chemische verwering bijdraagt aan de afbraak van het gesteente.

Dikste verweringslaag

Sterke fysische verwering (2x)

De sterkste chemische verwering

Zowel chemische als fysische verwering

Sterke fysische verwering (2x)

Hoe ging de herhaling van de vorige paragraaf? Hierna nieuwe stof.

😒🙁😐🙂😃

Rest van de les vandaag: 

• Zelfstandig lezen en filmpje kijken paragraaf 6 --> eerste 10 minuten in stilte!
  
• Samen bespreken lastige begrippen en processen
• 1 sleepvraag

Massabeweging

= door zwartekracht los gesteente langs een helling naar beneden rolt, schuift of valt.

Puinhelling – helling die bestaat uit verbrokkeld gesteente.

Massabeweging = aardverschuiving

ontstaan door:

- trilling aarde (aardbeving, vulkaanuitbarsting)

- verzadiging door water

Resultaat is puinhelling uit los verweringsmateriaal die vaak onstabiel is door grote hellingshoek.

Aardverschuivingen

ontstaan van een berg door endogene krachten a.k.a platentektoniek

verwering

massabeweging 

erosie

sedimentatie

afbraak van een berg: exogene krachten

opbouw van een landschap in lagen

Grote plaatje

Het gesteente gaat kapot, valt,
wat gebeurt er daarna?

Het verweerd materiaal wordt getransporteerd
en gesedimenteerd

Erosie = uitschurende werking van sediment dat getransporteerd wordt door wind, water en ijs.

Sedimentatie = neerleggen van los materiaal dat is meegenomen door rivieren, ijs, wind en zeewater

Erosie - het uitschuren van een landschap door 

Ijs 

Rivier

Wind

en Zee

Wat zijn de goede combinaties?

Bergstorting

Modderstromen

Puinlawine

Vallend gesteente

Sedimentatie - materiaal wordt neergelegd door

Ijs 

Rivier

Wind

en Zee

Wat zijn de goede combinaties?

Bergstorting

Modderstromen

Puinlawine

Vallend gesteente

Wat zijn de goede combinaties?

B Bergstorting

D Modderstromen

C Puinlawine

A Vallend gesteente

Wat zijn de goede combinaties?

In welk seizoen is de kans op modderstromen/ aardverschuivingen in Lhasa (China) het grootst?

1. Winter
2. Zomer
3. Herfst
4. Lente

materiaal

1 losse stenen van verschillende grootte

2 losse stenen

3 rotsmassa

4 met water verzadigde grond

A Bergstorting

B Modderstroom

C Puinlawine

D Vallend gesteente

a stromen

b glijden

c vallen

d rollen en glijden

A3b  B4a  C1d  D2c

Onder welke weersomstandigheden komt materiaal vooral in beweging?

1. Droog en zonnig weer
2. Regenachtig weer
3. Na hevige sneeuwbuien
4. Als het in de lente plotseling warmer wordt

Puinhelling

Al het gesteente dat naar beneden

valt, glijdt, rolt of vloeit, hoopt zich op

onder aan de helling…

Daar vormt zich een puinhelling.

Hoe zijn de jongste puinhellingen op de foto te herkennen?

>> Onbegroeide delen van de berghelling.

Puinwaaier

Een rivier vol met verweringsmateriaal stroomt vanuit de bergen een vlakte in.

De stroomsnelheid neemt af waardoor de rivier zich splitst.

Er treedt sedimentatie op en er vormt zich een puinwaaier.

Morene

Als het hooggebergte vergletsjert breiden de gletsjers zich uit.

 

De gletsjer vervoert van alles en nog wat, van grote stenen tot fijn materiaal, de morene.

Nu treedt er erosie op en wordt het dal steeds breder.

Vier soorten van erosie

Schurende werking van met puin (verweringsmateriaal) beladen wind, water en ijs:

1) Zee: Mariene erosie

2) Rivierwater: Fluviale erosie

3) Wind: Eolische erosie

4) IJs: Glaciale erosie

Erosie/verwering

Verwering gebeurt op de plek zelf, erosie is een beweging!

Transport

Er zijn vier transporteurs van verweringsmateriaal:

• Een rivierstelsel vervoert enorme hoeveelheden verwerings- materiaal uit het gehele stroomgebied.
  
• IJs transporteert langzaam, maar met enorm veel kracht. 
• .... >> vervolg

Noteer 

Transport

vervolg

• Wind is een belangrijke transporteur in droge gebieden. 
• De zee zorgt door stromingen en golven voor vervoer van materiaal.
  

Noteer 

Erosie

Het snelstromende rivierwater neemt los gesteente mee.

Door dit transport van verweringsmateriaal is de rivier in staat om dalen uit te schuren.

Dit proces wordt erosie genoemd.

Noteer 

Op de afbeelding is sprake van ...

1. Horizontale erosie
2. Verticale erosie

Op de afbeelding is sprake van ...

1. Horizontale erosie
2. Verticale erosie

V-dal of U-dal

Er is geen gletsjer te zien, maar het dal heeft een U-vorm

Dit betekent dat er een gletsjer geweest is die dit dal gevormd heeft!

Erosie door de zee

Door de kracht van de golven worden stukken van de kust weggeslagen.

  

De erosieve kracht van de golven is sterker bij diepe kusten en bij veel stukjes steen in het water.

Dal uitgesleten (erosie door gletsjer (U-dal))

Dal uitgesleten (erosie door rivier (V-dal))

In bergen is de stroomsnelheid van een rivier groot (door groot verhang). Hoge stroomsnelheid zorgt voor het transport van zware sedimenten (stenen, keien). Rivier beladen met puin heeft een schurende werking langs de oevers en de bodem

Hoe ontstaan deze meanders?

Hoefijzermeer

Sedimentatie

Lage stroomsnelheid

Erosie

Buitenbocht

Binnenbocht

Hoge stroomsnelheid

Opdrachten

lastig?

https://www.youtube.com/watch?v=jXsJAmwCQXg