Thema 6: Basisstof 6.5 + (kader) basisstof 6.6

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

Gedrag

Iris

Pupil

Oogwit

Waar zitten GEEN zintuigcellen?

1. Netvlies
2. Gele vlek
3. Blinde vlek

Hoe heet de vlek waar de oogzenuw het oog verlaat?

1. Gele vlek
2. Zwarte vlek
3. Blinde vlek
4. Onzichtbare vlek

Hoe heet de vlek waar de oogzenuw het oog verlaat?

1. Gele vlek
2. Zwarte vlek
3. Blinde vlek
4. Onzichtbare vlek

Pupil

Vaatvlies

Netvlies

Gele vlek

Oogzenuw

Blinde vlek

Gedrag

Gedrag = alles wat een mens of dier doet.

Gedrag = een reactie op prikkels.

Gedrag wordt veroorzaakt door:

• inwendige prikkels
  
• uitwendige prikkels
  

Gedrag

• Prikkel  verandering waarop je kunt reageren.
• Inwendige prikkel:  prikkel veroorzaakt door je eigen lichaam
• Uitwendige prikkel: prikkel uit je omgeving.

Prikkels komen binnen bij zintuigen.

Zintuigen geven een impuls aan het zenuwstelsel

Je hersenen reageren en zorgen dat je lichaam reageert.

Respons: = een reactie op een prikkel.

Prikkels

Inwendige prikkel  =  motivatie  =  prikkel uit je eigen lichaam

• honger
  
• dorst
  
• hormonen  (je zegt dus nooit: zin in seks)
  

Uitwendige prikkel = prikkel uit je omgeving

• geur
• kleur
• licht
• temperatuur

Prikkels

Gedrag vindt plaats door zowel inwendige prikkels (motivatie) als uitwendige prikkels 

=> allebei nodig!

Voorbeeld: je ruikt patat. Maar je eet het alleen op als je ook honger hebt.

Externe prikkel, dus van buiten het lichaam

Er is altijden ook een interne prikkel nodig om bepaald gedrag te veroorzaken.

Dus in dit geval moet je ook honger of trek hebben.

Sleutelprikkel

Bijvoorbeeld: 

een zwaluw komt op het nest.

De jonge zwaluw doet zijn bek open

De binnenkant is felgekleurd

De ouders voeren het jong.

Sleutelprikkel = de felgekleurde binnenkant

Motivatie

• Motivatie:  is de bereidheid om bepaald gedrag te verrichten

Gedrag wordt beïnvloed door alcohol, medicijnen en drugs.

Hormonen

• Het hormoonstelsel bestaat uit hormoonklieren
• Hormoon klieren maken hormonen
• Hormonen zijn stoffen die de werking van bepaalde organen regelen
• Hormoonklieren geven de hormonen af aan het bloed dat door de hormoonklier stroomt
• Het werkt alleen in de organen die het hormoon nodig hebben

Hormonen

• Hormonen hebben invloed op de stofwisseling, voorplanting, groei en ontwikkeling
• Belangrijke hormoonklieren zijn: de hypofyse, de schildklier, de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier, de bijnieren, de eierstokken en de teelballen. 

De eilandjes van Langerhans

•  De eilandjes van Langerhans maken de hormonen insuline en glucagon
• Deze hormonen regelen het glucosegehalte (ook wel bloedsuikerspiegel) in het bloed
• Als het glucoseehalte in het bloed te hoog is reageren  de eilandjes van Langerhans hierop door veel insuline te maken

Is dit gedrag?
DE WEKKER GAAT.

1. Ja
2. Nee

Is dit gedrag? Je denkt: Wat Jammer

1. Ja
2. Nee

Gedrag is........?

1. Een reactie op een prikkel
2. Een reactie op een impuls

Als een prikkel
steeds dezelfde
reactie (respons) geeft noem je dit:

1. een sleutelprikkel
2. een uitwendige prikkel
3. een inwendige prikkel
4. een respons

Is dit gedrag? Je pakt je fiets

1. Ja
2. Nee

Een vaste, snelle onbewuste reactie op een bepaalde prikkel noem je een..

1. impuls
2. respons
3. reflex
4. bewuste reactie

Mira is buiten aan het werk. Ze krijgt het warm en trekt haar jas uit.
Is het uittrekken van haar jas een respons op een inwendige of op een uitwendige prikkel?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel

Prikkel/respons

Sleep de stukjes tekst naar de juiste plek

respons

prikkel

Je ruikt een gaslucht

Je schrikt

Je loopt naar het gasfornuis

Je ziet dat de gasknop open staat

Je draait het gas uit

... is alles wat een mens of dier doet.

1. Imiteren
2. Leren
3. Gedrag
4. Oefenen