4.5 Het einde van het Romeinse rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Het Romeinse Rijk

5. Het einde van het Romeinse Rijk

Directe instructie model 

Wat gaan we doen?

• Herhaling door LessonUp 
• Uitleg met vragen 
• Bezig met de opdrachten uit het boek
• Afsluiting, hier heb je LessonUp weer voor nodig

Hoe heet de Romeinse keizer die zich als eerste keizer liet bekeren tot het Christendom?

1. Paulus
2. Constantijn
3. Julius Caesar
4. Augustus

Wat betekend Romanisering?

Opdracht

Sleep de verschillende groepen naar de juiste plek in de piramide

1

2

3

4

5

Slaven

gewone Romeinen

(boeren)

aanzienlijke families

Proletariërs

Rijke handelaren

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen waarom het West-Romeinse Rijk ten val kwam

Het Rijk in de problemen

• Het gaat niet goed met het Romeinse Rijk: de keizers zijn vooral bezig met ruzies en feesten. 

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit schilderij is het derde deel van de serie heet Consummation (verorbering), en laat zien dat er vooral heel veel gefeest wordt.

Het Rijk wordt gesplitst

395

• Het Rijk wordt in 395 twee stukken gedeeld. 
• Het oostelijk deel wordt het Oost-Romeinse Rijk. De hoofdstad is Constantinopel. 
• In het West-Romeinse Rijk blijft Rome (voorlopig) de hoofdstad. 
• Beide rijken hebben een eigen keizer.

In het West-Romeinse Rijk, met de hoofdstad Rome (later: Milaan en Ravenna), spraken de meeste mensen Latijn.

In het Oost-Romeinse Rijk, met de hoofdstad Constantinopel, spraken de meeste mensen Grieks.

West-Romeinse rijk 

Oost-Romeinse rijk 

Hoofdstad Rome

Hoofdstad Constantinopel

Taal 

Grieks 

Taal 

Latijn 

Machtsstrijd

• Elke troonopvolging gaat gepaard met ruzies, moord en verraad.
• Legeraanvoerders willen keizer worden en laten soldaten terugkomen naar Rome, waardoor de grenzen onbewaakt achter blijven.

Niet alleen een machtsstrijd maakte een einde aan het West-Romeinse Rijk, er was ook aantal slechte keizers die er een potje van maakte. Zoals Honorius (384 - 423). Hij werd algemeen beschouwd als een van de slechtste keizers die het Romeinse Rijk heeft gekend. Toen hij keizer werd was er nog niet veel gevaar. Toen hij stierf was het West-Romeinse rijk al niet meer te redden.

Grote Volksverhuizing

3e eeuw - 5e eeuw

• ...Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken. 
• En door deze volken, gaan andere volken ook weer op de vlucht. In heel Europa trekken volken rond.
  

Christenen in het Romeinse Rijk

Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 

De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof 

zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

De Grote Volksverhuizing tussen de 3e en 5e eeuw.

De Hunnen waren een stam uit Azië. Ze waren gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken.

De Vandalen kwamen helemaal tot aan Rome. Ze plunderden de stad een paar keer en roofden zelfs het goud van de tempeldaken. Het begrip vandalisme komt inderdaad van de plunderende Vandalen.

De Angelen en Saksen steken de Noordzee over en komen terecht in Engeland.

Veel namen van stammen kom je tegenwoordig nog steeds tegen in namen van landen en streken: Franci (Frankrijk), Alemanni (Duitsland, in het Frans: Allemange), Bavarii (Beieren), enz.

Noem één reden waarom de Grote Volksverhuizing plaatsvond

Het West-Romeinse Rijk valt

476

• Volken vallen het Rijk binnen en plunderen de rijkdommen. 
• Romeinse aanvoerders hebben steeds minder te zeggen, en in 476 wordt zelfs een niet-Romein, keizer.
• Historici zien dit als het einde van het West-Romeinse Rijk.
  

Wat is er gebleven?

• In de duizend jaar dat het West-Romeinse Rijk heeft bestaan, heeft het veel achtergelaten
• Bijvoorbeeld: de taal (Latijn), de godsdienst (christendom), techniek, de kalender en wetgeving.
  
• Veel kennis van de grote Griekse en Romeinse geleerden blijft bewaard in boeken, vooral in de bibliotheken van het Oost-Romeinse Rijk.
  

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit is het vijfde schilderij uit de serie en heet Desolation (verlatenheid, eenzaamheid), en toont een rijk nadat het is ingestort.

Ook hier lijkt het weer een beetje op Rome, na de val van het West-Romeinse Rijk: de ruïnes zijn overgebleven...

Video

Welkom bij de Romeinen:

De instorting van het Romeinse Rijk

Aan de slag

Wat: Je maakt 4.5 B helemaal 

Hoe: Je doet dit de eerste 5 minuten zelfstandig, daarna mag je overleggen 

Hulp: Je mag na 5 minuten vragen stellen 

Tijd: Je hebt hiervoor tot 7 minuten voor het

einde van de les

Uitkomst: 4.5 B zo ver mogelijk of helemaal af 

Klaar: Je start 4.5 C, D 

Schrijf 1 ding op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Wat had de Grote Volksverhuizing te maken met de val van het Romeinse Rijk?

Noem één reden voor de val van het West-Romeinse Rijk