2425 5Hecon periode 3

• Bedrijfseconomie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

2425 5H econ periode 3

alle CE stof

nieuw: Markt en Overheid H4 en H5

rest is herhaling, komt deels terug via examentraining

eigen verantwoordelijkheid om waar nodig stof op te frissen

week 4 les 1

huiswerk:

meenemen lesbrief Markt en Overheid

les:

inplannen PO-SE groepjes periode 3

Uitleg H4: maximum en minimumprijzen

Tijdens les maken opdracht 4.4 en 4.5

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom de overheid een maximum- of minimumprijs vaststelt

Je kan uitleggen hoe de marktsituatie veranderd bij instellen maximum- of minimumprijs

PO-SE groepjes periode 3

Let op:

- houd drie delen aan: introductie, maken opgave, bespreking opgave

- iedereen in het groepje staat boven de stof van de opgave

- gebruik duidelijke stappen in de bespreking van de opgave, voeg wat toe ten opzichte van het correctiemodel

- inhoud is leidend; let op dat vorm (bijv. LessonUp) niet afleid!

- zie verder het beoordelingsmodel, deze staat op classroom

ingrijpen van de overheid

De meeste goederen en diensten komen via de markt tot stand, waarbij de verhandelde hoeveelheid en hoogte van de prijs wordt bepaald door de omstandigheden op deze markt.

Om verschillende redenen wil de overheid dit proces van marktwerking corrigeren of aanvullen. De overheid kan hierbij gebruik maken van verschillende instrumenten.

Marktfalen

Wanneer faalt een markt ?

Hier komt de overheid 

in actie:

prijsbeïnvloeding 

(prijsregulatie)

Te hoog

Te laag

Te veel

Te weinig

prijs

aanbod

en/of

Ingrijpen in de markt

• Regulering van (vooral) de monopoliemarkt. Dit is vooral nodig bij natuurlijke monopolies. 
  
• Mededingingswet. Kartelvorming en prijsafspraken zijn per wet verboden. 
  
• Minimumprijzen ter bescherming van producenten. 
  
• Maximumprijzen ter bescherming van consumenten. 

door schaalvoordelen één aanbieder, bijv. energie netwerk of spoorwegen

maak nu opdracht 4.4

We bespreken de opdracht samen.

Minimumprijs

De EU heeft voor een aantal landbouwproducten een minimum- of garantieprijs ingesteld. 

De EU garandeert een bepaalde minimumprijs voor producten. 

Maak opdracht 4.5

We bespreken de opdracht samen

week 4 les 2

huiswerk:

Opdracht 4.4 en 4.5

les:

Bespreken SE periode 2

Uitleg H4: heffingen en subsidies

Maken opdracht 4.6

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe de marktsituatie verandert bij instellen van een heffing of subsidie

Opgave 4.5 

Heffingen

Door een heffing stijgt de prijs en zal het product minder worden gekocht.

De aanbodslijn verschuift omhoog.

CS en PS is lager.

O is geld naar overheid.

WV is welvaartsverlies.

Subsidies

Door de subsidie gaat de aanbodlijn naar beneden.

De consumentenprijs gaat naar beneden en het product krijgt een hogere prijs. De hoeveelheid zal toenemen. 

huiswerk 

maak nu opdracht 4.6 

week 5 les 1

huiswerk:

opdracht 4.6

les:

(Uitloop vorige les)

Uitleg H4: heffingen en subsidies

Uitleg H4: loonvorming

Maken opdracht 4.9, 4.10

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe het ingrijpen van de overheid van invloed is op het totale surplus in een marktsituatie

opdracht 4.6 bespreken

Loonvorming

Over het algemeen:

Beroepen waar een tekort aan is                            Loon omhoog

Beroepen waar een overschot aan is                    Loon omlaag (op termijn)

Waarom een minimumloon?

Lonen die dalen (of onzekerheid over loon) geven onrust in de samenleving, en dat wil de overheid niet. Ook wil de overheid niet dat loonwerkers worden uitgeknepen door bedrijven. Daarnaast willen ze iedereen tevreden houden, wat betekent dat iedereen "genoeg moet verdienen om te kunnen leven".

Loonvorming wordt vastgelegd (CAO)

Herhaling

- Individuele arbeidsovereenkomst v.s. collectieve arbeidsovereenkomst

- Primaire arbeidsvoorwaarden

- Secundaire arbeidsvoorwaarden

- Vakbonden

- Organisatiegraad

- Bedrijfstak

- Mee-lifters (free-riders)

- Uitkomst onderhandelingen nieuwe CAO is algemeen bindend --> voor  leden en niet-leden

-Waarom zou je lid worden van een vakbond ?  --> Gevangenen dilemma

Uitleg nog een keer zien? 

Lesbrief Werk en werkloosheid H3 

Loonvorming: minimumloon

Goede oefening: 

wat betekenen de letters ??

A = ...

B = ...

etc.

Loonvorming: minimumloon

Arceer het totale surplus in het marktevenwicht:

- werkgevers

- werknemers

Examenopgave 2018

Examenopgave 2018

Examenopgave 2021

Examenopgave 2021

nu maken 4.9 en 4.10

week 5 les 2

huiswerk:

Lezen par. 5.3.4 Externe effecten

Maken opdracht 5.17, 5.19

les:

Uitleg Externe effecten

Maken en bespreken opdracht 5.21

Uitdelen examentraining

Leerdoel:

Je kan positieve en negatieve externe effecten beschrijven

Je kan private, externe en maatschappelijke kosten onderscheiden

externe effecten

= bijkomende gevolgen van productie of consumptie welke niet in de verkoopprijs van het product zijn opgenomen.

negatief extern effect van de productie van sigaretten:

CO2 uitstoot van de sigarettenfabriek (voor zover deze uitstoot niet voor rekening van de fabriek komt)

negatief extern effect van de consumptie van sigaretten:

gezondheidsproblemen bij rokers

externe effecten

bijkomende gevolgen van productie of consumptie welke niet in de verkoopprijs van het product zijn opgenomen. 

positief extern effect van de productie van fruit in de betuwe:

toeristen worden aangetrokken door het mooie landschap van in bloei staande fruitbomen

positief extern effect van de consumptie van fruit:

mensen blijven langer gezond en vitaal; minder gezondheidsproblemen

externe effecten

Leiden tot maatschappelijke opbrengsten / kosten:

Deze zijn niet in de verkoopprijs van het product verwerkt maar de maatschappij profiteert hier wel van / betaalt hier wel voor.

Bijvoorbeeld: Positief extern effect van sportscholen is dat deelnemers langer gezond blijven; maken hierdoor minder zorgkosten, zorgpremie van de mensen die niet sporten kan hierdoor ook lager worden (opbrengsten van de maatschappij)

Of:

Negatief extern effect van vuurwerk is dat er rommel ontstaat op straat welke opgeruimd moet worden door gemeentelijke schoonmaakdienst; ook mensen die niets met vuurwerk te maken willen hebben betalen mee aan deze kosten.

Alle opbrengsten / kosten die wel in de verkoopprijs van het product zijn verwerkt, noemen we private opbrengsten / kosten

nu maken opdracht 5.21

- lees de context goed!

- wat betekenen de getallen in tabel 5.3?

- welke gegevens zijn nodig om de vraag te beantwoorden?

welvaart in ruime zin van deze luchthaven: (vraag f)

toegevoegde waarde + maatschappelijke opbrengsten - maatschappelijke kosten

week 6 les 1 en 2

Deze week geen les van DRIE

Gebruik je tijd nuttig en zorg er minimaal voor dat je helemaal bij bent met je taakwerk