ASS: ASS + VG & behandeling/ begeleiding

• maatschappelijke zorg
• MBO
• Studiejaar 2

Ass/VG & begeleiding

     workshop 4

Programma 

1. Autisme en een verstandelijke beperking

2. Begeleiding: wat zijn de mogelijkheden? 

Doelen

Ik heb geëxperimenteerd met communicatie/ begeleidingsvorm voor mensen met autisme. 

Ik analyseer welke begeleiding mensen met autisme & mensen met autisme + VG nodig hebben. 

Als ik terugkijk naar alle lesstof van afgelopen weken, weet ik meer over autisme.

0100

Navraag over herhaling

Oefening

Venn-diagram autisme <-> autisme & verstandelijke beperking:

Drie cirkels:  autisme, autisme en VB, overlap 

Groepje van 3: post-it`s invullen per cirkel 

Groepen invullen: Verdeel studenten in groepjes van 3-5 personen.

Post-its schrijven: Elk groepje bedenkt punten die in de linkercirkel, rechtercirkel of overlap passen.

Presenteren: Laat groepen hun diagram presenteren en discussieer over mogelijke aanpassingen in begeleiding.

Een Venn-diagram helpt visueel weer te geven wat de verschillen en overeenkomsten zijn in begeleiding van mensen met autisme en mensen met zowel autisme als een verstandelijke beperking (VB).

Opzet van het Venn-Diagram

Teken twee overlappende cirkels:

Linkercirkel: "Alleen Autisme".

Rechtercirkel: "Autisme met VB".

Overlapping: "Overeenkomsten tussen beide groepen".

Gebruik Kleuren:

Linkercirkel: Blauw.

Rechtercirkel: Groen.

Overlapping: Gemengde kleur (bijv. turquoise).

Voorbeelden van Inhoud

Linkercirkel (Alleen Autisme)

Sterke behoefte aan structuur en voorspelbaarheid.

Kan gedetailleerde informatie begrijpen als deze goed wordt uitgelegd.

Hoog cognitief vermogen bij sommige mensen (bijv. sterk in specifieke interessegebieden).

Sensorische overprikkeling speelt vaak een grote rol.

Rechtercirkel (Autisme met VB)

Beperkt vermogen om complexe informatie te verwerken.

Nodig: eenvoudige, concrete uitleg en herhaling.

Behoefte aan extra hulp bij zelfredzaamheid (bijv. dagelijkse taken).

Soms minder bewustzijn van sociale situaties of verwachtingen.

Overlapping (Beide)

Moeite met sociale interactie.

Sterke behoefte aan een vaste routine.

Overprikkeling door geluiden, geuren, of drukke omgevingen.

Visualisaties zoals pictogrammen of afbeeldingen zijn vaak behulpzaam.

Een dubbele handicap, een andere aanpak

Vaak eerst ontdekking VB

Ontwikkeling verloopt niet alleen langzamer maar ook grilliger 

Diagnose autisme heeft invloed op alle levensgebieden

 

Wat staat voorop:  Autisme of Verstandelijke beperking? 

de kans is groot dat iemand minder goed functioneert op sociaal gebied en sterke behoefte heeft aan structuur en voorspelbaarheid. Ook communiceert iemand met autisme waarschijnlijk op een andere manier met zijn omgeving dan iemand met alleen een verstandelijke beperking

Intelligentie moeilijk te bepalen

- (standaard)  IQ-testen vertekend beeld 

- Disharmonisch profiel 

- Overschatting en onderschatting

Standaard IQ-testen geven bij mensen met autisme regelmatig een vertekend beeld. Bijvoorbeeld omdat deze groep vragen vaak op een andere manier interpreteert en begrijpt. Ook leunen deze testen erg op ‘talige’ informatie, terwijl veel mensen met autisme juist visueel zijn ingesteld.

Daarbij komt dat veel mensen met autisme een zogeheten ‘disharmonisch intelligentie-profiel’ hebben. Dat wil zeggen dat ze op het ene ontwikkelingsgebied veel beter scoren dan op het andere. Het kan bijvoorbeeld zijn dat iemand de uitleg in een handleiding prima kan lezen en begrijpen, maar toch niet in staat is om vervolgens die informatie toe te passen en iets te gaan maken. Of iemand kan honderduit vertellen over zijn hobby, maar is niet in staat zijn om te vertellen hoe hij zich voelt.

Doordat bij mensen met autisme het niveau van afzonderlijke vaardigheden erg uiteen kan lopen, bestaat het gevaar dat zij door hun omgeving worden over- of onderschat.

Dat iemand heel goed kan praten, wil nog niet zeggen dat hij ook in staat is om zonder hulp een aantal handelingen achter elkaar uit te voeren. 

Andersom betekent dat iemand niet of nauwelijks spreekt niet dat hij niet begrijpt wat er tegen hem wordt gezegd.

Daarom is het belangrijk dat er een goede analyse wordt gemaakt van iemands sterke en minder sterke kanten.

Sensorisch 

Gedragsproblemen of somberheid: 

- Over- of onderprikkeling  

- Puzzelen

- Ergotherapeut 

   

Als iemand behalve autisme ook een verstandelijke beperking heeft, kan hij vaak moeilijk duidelijk maken dat hij ergens last van heeft. Familieleden en verzorgers moeten dit dan uit andere dingen afleiden, zoals uit probleemgedrag,  concentratieproblemen of somberheid. Vervolgens moet de oorzaak worden waarop iemand prikkels verwerkt, heeft invloed op allerlei gebieden. Iemand die overgevoelig is voor geluid zal een druk pretpark bijvoorbeeld als onprettig ervaren. 

Sensorisch profiel

Een ergotherapeut kan een sensorisch profiel maken dat inzicht biedt in de zintuigelijke verwerking van prikkels. Dit kan van onschatbare waarde zijn voor de begeleiding. De manier opgespoord; dit is vaak een ingewikkelde en langdurige zoektocht. 

Mogelijke ‘kandidaten’ kunnen bijvoorbeeld fel zonlicht, de stof van kleding of beddengoed,

Autisme en VG

Wat is nodig? 

Start bij 7 tot 14 min

Van te voren vragen op te schrijven wat je opmerkt in dit gesprek

Communicatie is maatwerk 

Taal begrijpen:

Tip: spreek zo duidelijk mogelijk uit wat je van iemand verwacht. Zeg bijvoorbeeld niet: ‘Je maakt te veel herrie’ 

Maar: ‘Ik wil dat je de muziek zachter zet.

Plaatjes, voorwerpen, gebaren  als communicatiehulp

Tips : Begrip plaatjes hetzelfde? 

Gebruik dezelfde plaatjes, voorwerpen en gebaren bij een onderwerp.

Mensen met autisme hebben vaak grote moeite met taal die niet eenduidig en concreet is. Ook kunnen zij overvraagd worden als iemand in één zin meerdere boodschappen stopt. Want die moeten ze dan allemaal zien te onthouden. Bijvoorbeeld: “We eten vandaag om zes uur in de keuken op de derde etage.” De kans is groot dat iemand met autisme en een verstandelijke beperking alleen onthoudt hoe laat jullie gaan eten. Of alleen waar.

Ontwikkeling

Signalen

Kijken naar ontwikkeling:

- minder afhankelijk

- groei zelfvertrouwen

- voorkomen van verveling

- aansluiten bij aanwezige vaardigheden, talenten  

Elke vooruitgang in vaardigheden, hoe klein ook, maakt minder afhankelijk van de omgeving en sterkt het zelfvertrouwen. 

Daarnaast is het leren van nieuwe dingen stimulerend en voorkomt het verveling, één van de belangrijkste oorzaken van gedragsproblemen. 

Denk bijvoorbeeld aan nieuwe vaardigheden op huishoudelijk gebied, zoals koken, de was vouwen of de vaatwasser uitruimen

Kijken naar Signalen: 

wat zegt gedrag 

Is de gehandicaptenzorg goed toegerust op mensen met autisme?

Ik vind van wel

Ik vind van niet

Ik twijfel, heb eigenlijk geen idee

Ik twijfel want ik vind voor een deel wel en voor een deel niet

Begeleiding/ behandeling

welke vorm van begeleiding ken je? 

Welke methodiek gebruiken ze op het werk? 

www.autisme.nl

www.autisme.nl

Geef me 5

De methodiek draait om het beantwoorden van vijf basisvragen:

Wie: Met wie heeft de persoon te maken?

Wat: Wat wordt er van hem/haar verwacht?

Waar: Waar moet het plaatsvinden?

Wanneer: Wanneer gebeurt het, en hoe lang duurt het?

Hoe: Hoe moet het gedaan worden?

De Geef me de 5-methodiek is een bekende ondersteuningsmethodiek ontwikkeld door Colette de Bruin, specifiek gericht op mensen met autisme. Deze methodiek helpt hen om beter structuur, voorspelbaarheid en duidelijkheid te krijgen in het dagelijks leven. De kern van deze methode draait om vijf essentiële vragen die helderheid bieden bij het begrijpen en organiseren van situaties. Hier volgt een overzicht:

De vijf vragen van de methodiek

Wie?

Wie is erbij betrokken?

Wie moet iets doen of wie heeft een rol?

Wat?

Wat moet er gebeuren?

Wat wordt er van iemand verwacht?

Waar?

Waar vindt het plaats?

Waar moet ik heen?

Wanneer?

Wanneer gebeurt het?

Wanneer moet ik iets doen of klaar zijn?

Hoe?

Hoe moet ik iets doen?

Hoe werkt iets?

Toepassing van de Geef me de 5-methodiek

De methodiek wordt toegepast in verschillende situaties, zoals thuis, op school, of in de zorg. Het doel is om mensen met autisme te ondersteunen bij:

Het begrijpen van sociale verwachtingen.

Het aanbrengen van voorspelbaarheid in dagelijkse situaties.

Het verminderen van onzekerheid en stress.

De kracht van de methode zit in het helder en visueel maken van informatie, bijvoorbeeld met behulp van schema’s, pictogrammen of stappenplannen. Dit biedt overzicht en rust.

Voorbeeldsituatie: Naar de supermarkt

Wie?

Jij (de persoon met autisme) en je begeleider.

Wat?

Boodschappen doen.

Waar?

Bij de supermarkt (bijvoorbeeld Albert Heijn).

Wanneer?

Om 15:00 uur, na het middageten.

Hoe?

Pak een mandje, volg het boodschappenlijstje, betaal bij de kassa.

Oefening

Actieve oefening: Casusoplossing met de "Geef me de 5"-methodiek

Doel van de oefening:

Studenten leren hoe ze de Geef me de 5-methodiek kunnen toepassen in een praktijksituatie om structuur en duidelijkheid te bieden aan iemand met autisme.

Uitwerking oefening

Stap 1: Introductie van de methodiek

Leg kort uit wat de Geef me de 5-methodiek inhoudt. De methodiek draait om het beantwoorden van vijf basisvragen:

Wie: Met wie heeft de persoon te maken?

Wat: Wat wordt er van hem/haar verwacht?

Waar: Waar moet het plaatsvinden?

Wanneer: Wanneer gebeurt het, en hoe lang duurt het?

Hoe: Hoe moet het gedaan worden?

Gebruik een concreet voorbeeld om dit te illustreren:

"Tim, morgen ga je werken in het magazijn (wie: jouw begeleider is daar). Je sorteert dozen op plank A (wat). Dit doe je op de werkvloer (waar). Van 9.00 tot 12.00 uur (wanneer). Zet dozen van dezelfde grootte bij elkaar (hoe)."

Stap 2: Oefenen met een casus

Scenario:

Tim moet een onverwachte taak uitvoeren: het bijvullen van schappen in plaats van het sorteren van dozen. Hij raakt gefrustreerd omdat hij niet weet wat hij moet doen.

Opdracht aan de studenten:

Werk in groepjes van 3-4 personen. Beantwoord de vijf vragen van de Geef me de 5-methodiek en bedenk hoe je deze aan Tim zou uitleggen. Noteer je antwoorden op een flip-over of groot papier.

Voorbeeldvragen:

Wie begeleidt Tim bij deze taak?

Wat zijn de concrete stappen die Tim moet uitvoeren?

Waar gebeurt het (bijvoorbeeld: welke schappen)?

Wanneer moet hij beginnen, en hoe lang duurt de taak?

Hoe kan hij het beste beginnen?

Tip voor de studenten: Gebruik visuele hulpmiddelen, zoals pictogrammen, een geschreven taakbeschrijving of een tijdsplanner.

Stap 3: Presentatie en feedback

Laat elk groepje hun oplossing presenteren aan de klas. Bespreek met de groep:

Zijn alle vijf vragen beantwoord?

Is de uitleg concreet en duidelijk genoeg voor iemand met autisme?

Welke hulpmiddelen of aanpassingen kunnen de begeleiding nog effectiever maken?

Geef extra tips, zoals:

Herhaal informatie indien nodig.

Gebruik eenvoudige taal en vermijd vakjargon.

Controleer of de persoon de uitleg begrepen heeft door een controlevraag te stellen.

Optionele uitbreiding: Rollenspel

Eén student speelt Tim, één student is de begeleider, en de rest observeert.

De begeleider moet de "Geef me de 5"-methodiek toepassen in een gesimuleerd gesprek.

Observatoren geven feedback op de duidelijkheid en toepasbaarheid van de uitleg.

Benodigdheden:

Flip-overs of groot papier

Stiften of markers

(Optioneel) Visuele hulpmiddelen zoals pictogrammen, een whiteboard of planning-apps

Met deze oefening leren studenten om theorie toe te passen in een praktische situatie.

herhalen wat we gedaan hebben

afhankelijk van de tijd: filmpje laten zien als herhaling

Wat vond je van deze workshop?

😒🙁😐🙂😃