H4 - TH2 - BS3

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Planning vandaag

-Opgave 10 op blz. 120

-4.3 uitleg

-4.3 vragen 1 t/m4 maken

Tweede lesuur:

-vragen 7, 9 en 10 maken

-zwangerschapskaartjes

opgave 10 op blz. 120

thema 2 - voortplanting

basisstof 3

hormonen

Leerdoelen

Begrippen: 

hormoonklieren

hormonen

geslachtshormonen

hormoonconcentraties

hypofyse

hypothalamus

follikelstimulerend hormoon (FSH)

luteïniserend hormoon (LH)

testosteron

menstruatiecyclus

oestrogenen

gele lichaam

progesteron

Wat zijn hormonen en wat doen ze?

Wat zijn hormonen? 

• door hormoonklieren geproduceerde eiwitten die worden afgegeven aan het bloed en leiden tot een reactie ergens anders in het lichaam (stimulerend of remmend)
  

Wat zijn hormonen? 

Waar? - hormoonklieren

hypofyse 

testis

eierstokken 

Wat doen ze? 

1 - hypothalamus 

    -> stuurt hypofyse aan

2- hypofyse 

     -> hormoon productie +       

     stimulering andere hormoonklieren
8  - testis 

     -> testosteron
7  - eierstokken

    -> oestrogeen + progesteron

Wat merk je ervan? 

• beïnvloeden je stemming 
  
• reguleren hormonen van de voortplanting 

regeling bij de mens 

hypothalamus = regelcentrum van hypofyse 

hypofyse = hormoon klier

• follikelstimulerend hormoon (FSH)
• luteïniserend hormoon (LH)

wat zouden deze doen? 

verschil tussen man en vrouw?

regeling bij de mens 

binas 89 C + A

hormonen regeling bij de man

pubertijd 

-> GnRH komt op gang in hypothalamus 

     (gonadotropine releasing hormoon) 

-> stimuleert aanmaak in hypofyse van 

• FSH -> vorming zaadcellen in de wand van zaadbuisjes
• LH-> stimuleert teelbalcellen testosteron productie 

hormonen regeling bij de man

testosteron:

•  stimuleert secundaire geslachtskenmerken
  
• stimuleert aanmaak zaadcellen
• regelt concentratie GnRH, FSH en ICSH

Binas 89C

de regelkring

hormonen regeling bij de vrouw

hormonen regeling bij de vrouw

hormonen regelen 

• de rijping van de eicellen: follikels
  
• baarmoeder: aanmaak slijmvlies + het loslaten ervan
• vorming van de borsten en heupen.

hormonen regeling bij de vrouw

hypofyse

• gestimuleerd door GnRH uit  hypothalamus
• maakt FSH en LH aan

eierstokken 

• gestimuleerd door FSH en LH
• oestradiol = oestrogeen
  
• progesteron
  

hormonen regeling bij de vrouw

slijmvlies:

• opbouw en afbraak
  
• menstruatiecyclus
• +/- 28 dagen
• FSH, LH, oestrogeen en progesteron 
• dosering van de hormonen 

       -> hormonen remmen en stimuleren elkaar 

Wat doet welk hormoon?

FSH -> follikel stimulerend hormoon: stimuleert aanmaak follikel en zo oestrogenen
LH -> luteïniserend hormoon -> zie FSH

oestrogenen -> baarmoederslijmvlies dikker + meer klieren

progesteron -> maakt ook baarmoederslijmvlies dikker+

remt aanmaak FSH + LH

(zie binas voor meer details)

binas 86C

Het hormoon LH:

1. is hoog gedurende de hele menstruatie cyclus
2. heeft een piek rond de ovulatie
3. is niet aanwezig gedurende de hele menstruatie cyclus.
4. heeft een dal rond de ovulatie

hormonen en humeur

hulpbijzwangerworden.nl

Bij de ovulatie

1. springt de eicel uit het follikel jasje
2. wordt het baarmoederslijmvlies afgebroken
3. verdwijnt het gele lichaam
4. nestelt het bevrucht eitje zich in

In de eerste periode voor de ovulatie neemt het hormoon oestrogeen:

1. af
2. toe

Progesteron is het hoogste voor/na ovulatie en laat het baarmoederslijmvlies dunner/dikker worden.

1. voor ovulatie dunner worden
2. na ovulatie dunner worden
3. voor ovulatie dikker worden
4. na ovulatie dikker worden

Tijdens de menstruatiecyclus verandert de slijmlaag aan de binnenkant van de baarmoeder.

Hier zie je drie keer de doorsnede van een baarmoeder afgebeeld.

Bij welk moment van de menstruatiecyclus hoort de doorsnede?

Tijdens de menstruatie

Kort na de menstruatie

Tijdens de ovulatie

menstruatie

ovulatie

oestrogenen

progesteron

gele lichaam

eierstok

follikel

menstruatie

waar

niet waar

Meisjes worden geboren met al hun eicellen

Alle gezonde vrouwen hebben een menstruatiecyclus

Menstruatiebloed bevat een eicel 

Duur van menstruatiecyclus wisselt per persoon

Gemiddelde leeftijd voor 1e menstruatie is 11 jaar.

Aan de slag!

maak de opdrachten 1 t/m 4

Klaar? 7 t/m 9

En dan natuurlijk opdracht 10

opgave 10 blz. 120

Zwangerschapskaartjes

In duo's: Leg ze in goede volgorde: plaatje, tekst en begrip bij elkaar.

Ik loop rond voor hulp en vragen.