V4- TH2 - BS3

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

thema 2 - voortplanting

basisstof 3

hormonen

Leerdoelen

Begrippen: 

hormoonklier 

hormonen

geslachtshormonen

secundaire geslachtskenmerken

hormoonconcentraties

hypofyse

hypothalamus

releasing hormoon (RH)

follikelstimulerend hormoon (FSH)

luteïniserend hormoon (LH) 

testosteron

negatieve terugkoppeling

menstruatiecyclus

oestrogenen

gele lichaam

progesteron

Wat zijn hormonen en wat doen ze?

Wat zijn hormonen? 

Wat zijn hormonen? 

• door hormoonklieren geproduceerde eiwitten die worden afgegeven aan het bloed en leiden tot een reactie ergens anders in het lichaam (stimulerend of remmend)
  

Waar? - hormoonklieren

hypofyse 

testis

eierstokken 

Wat doen ze? 

1 - hypothalamus 

    -> stuurt hypofyse aan

2- hypofyse 

     -> hormoon productie +       

     stimulering andere hormoonklieren
8  - testis 

     -> testosteron
7  - eierstokken

    -> oestrogeen + progesteron

Wat merk je ervan? 

• beïnvloeden je stemming 
  
• reguleren hormonen van de voortplanting 

regeling bij de mens 

hypothalamus = regelcentrum van hypofyse 

hypofyse = hormoon klier

• follikelstimulerend hormoon (FSH)
• luteïniserend hormoon (LH)

wat zouden deze doen? 

verschil tussen man en vrouw?

regeling bij de mens 

binas 89 C + A

hormonen regeling bij de man

pubertijd 

-> GnRH komt op gang in hypothalamus 

     (gonadotropine releasing hormoon) 

-> stimuleert aanmaak in hypofyse van 

• FSH -> vorming zaadcellen in de wand van zaadbuisjes
• LH = ICSH-> stimuleert teelbalcellen testosteron productie 

hormonen regeling bij de man

testosteron:

•  stimuleert secondaire geslachtskenmerken
  
• stimuleert aanmaak zaadcellen
• regelt concentratie GnRH, FSH en ICSH

Binas 89C

Zaadcellen worden gemaakt in de                        .

Spiertjes in de                   trekken samen en persen de zaadcellen de                         in.

De                           en de prostaat voegen                       toe aan de zaadcellen.

Bij de                  komt het                 in de                     . 

zaadballen

bijballen

zaadleiders

zaadblaasjes

zaadvocht

sperma

urinebuis

prostaat

hypothamamus

hypofyse

FSH

LH

testosteron

LH

FSH

cellen van Sertoli

cellen van Leydig

aanmaak van zaadcellen

LH

FSH

cellen van Sertoli

cellen van Leydig

aanmaak van zaadcellen

uiting van geslachtskenmerken

bevordert spierontwikkeling

stimulatie aanmaak testosteron

hormonen regeling bij de vrouw

hormonen regeling bij de vrouw

hormonen regelen 

• de rijping van de eicellen: follikels
  
• baarmoeder: aanmaak slijmvlies + het loslaten ervan
• vorming van de borsten

hormonen regeling bij de vrouw

hypofyse

• gestimuleerd door GnRH uit  hypothalamus
• maakt FSH en LH aan

eierstokken 

• gestimuleerd door FSH en LH
• oestradiol = oestrogeen
  
• progesteron
  

hulpbijzwangerworden.nl

hormonen regeling bij de vrouw

slijmvlies:

• opbouw en afbraak
  
• menstruatiecyclus
• +/- 28 dagen
• FSH, LH, oestrogeen en progesteron 
• dosering van de hormonen 

       -> hormonen remmen en stimuleren elkaar 

Wat doet wel hormoon?

oestrogenen -> baarmoederslijmvlies dikker + meer klieren

progesteron -> maakt ook baarmoederslijmvlies dikker+

remt aanmaak FSH + LH

FSH -> follikel stimulerend hormoon: stimuleert aanmaak follikel en zo oestrogenen
LH -> luteïniserend hormoon -> zie FSH

zie binas voor meer details

hormonen en humeur

binas 86C

endometriose

stukjes baarmoederslijmvlies 

zitten op andere plekken als de 

baarmoeder

-> veel pijn

-> ontstekingen 

-> weefsel reageert op hormonen

dus klachten wisselen in cyclus

Bij de ovulatie

1. springt de eicel uit het follikel jasje
2. wordt het baarmoederslijmvlies afgebroken
3. verdwijnt het gele lichaam
4. nestelt het bevrucht eitje zich in

In de eerste periode voor de ovulatie neemt het hormoon oestrogeen:

1. af
2. toe

Progesteron is het hoogste voor/na ovulatie en laat het baarmoederslijmvlies dunner/dikker worden.

1. voor ovulatie dunner worden
2. na ovulatie dunner worden
3. voor ovulatie dikker worden
4. na ovulatie dikker worden

Het hormoon LH:

1. is hoog gedurende de hele menstruatie cyclus
2. heeft een piek rond de ovulatie
3. is niet aanwezig gedurende de hele menstruatie cyclus.
4. heeft een dal rond de ovulatie

Welk nummer hoort bij welk onderdeel van het vrouwelijke geslachtsorgaan?

eileider

eierstok

baarmoeder

schaamlip

vagina

baarmoedermond

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

In de                        zitten de onrijpe                 in de                 .

Wanneer de eicel rijp is vindt er een                   plaats.

De rijpe eicel komt na de ovulatie in de                .

De eileider vervoert de            naar de                           . 

Tijdens de                         wordt het baarmoederslijmvlies dikker.

eicelrijping

eicel

eisprong

eierstokken

baarmoeder

eileider

follikels

eicellen

Zet de woorden bij de juiste onderdelen.

zaadcel

celkern

kop

staart

eicel

Tijdens de menstruatiecyclus verandert de slijmlaag aan de binnenkant van de baarmoeder.

Hier zie je drie keer de doorsnede van een baarmoeder afgebeeld.

Bij welk moment van de menstruatiecyclus hoort de doorsnede?

Tijdens de menstruatie

Kort na de menstruatie

Tijdens de ovulatie

menstruatie

ovulatie

oestrogenen

progesteron

gele lichaam

eierstok

follikel

menstruatie

waar

niet waar

Meisjes worden geboren met al hun eicellen

Alle gezonde vrouwen hebben een menstruatiecyclus

Menstruatiebloed bevat een eicel 

Duur van menstruatiecyclus wisselt per persoon

Gemiddelde leeftijd voor 1e menstruatie is 11 jaar.

hebben jullie nog vragen? 

maak de opdrachten 34 t/m 46

lees bs 4