tandzout

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 1

Voordracht ter gelegenheid van het proefstuderen voor aankomende studenten tandheelkunde.​

Toestemming is gegeven door beide heren voor gebruik van het materiaal tijdens MLO lessen chemie. (info bij Mignonne Fakkel)​

In de notities onder de dia's staat een samenvatting van de toelichting op de dia.​

Vrije versprijding onder studenten niet toegestaan.

In vroeger tijden speeksel in kwaad daglicht

Speeksel werd in verband gebracht met zieke verspreiding

Dit klopt maar ten dele. Hand-hand contact leidt vaker tot verspreiding van ziekten

Onderste foto is van een persoon die geen speeksel kan aanmaken. Dit kan komen door dat bijvoorbeeld de speeksel klieren zijn aangetast door een ziekte of dat er bestraald is in het hoofd/hals gebied.

Als je geen speeksel meer aanmaakt kunnen de tanden in korte tijd verloren gaan.

Speeksel beschermd o.a. tegen tanderosie.

Links: persoon heeft kiezen op elkaar en de voortanden vallen niet meer over elkaar heen.

Rechts: ook op de kauwvlakken is het tandglazuur helemaal weggesleten. Het tandbeen schemert er doorheen en dat betekend dat het nuttigen van warme of koude dranken voor deze persoon heel pijnlijk moeten zijn.

Tandglazuur- keihard en slijtvast.

Nadeel: het is een zout.

Uitleg dubbelzout. (!vraag in opdracht)

* Naam van het zout: Calcium hydroxyapatit

Geef de naam van het zout Ca10(PO4)6(OH)2

Onder normale omstandigheden ligt het evenwicht aan de kant van calcium hydroxiapatit. Niet aan de hand.

Bij zuur in de mond verschuift het evenwicht door het afvangen van OH- door H+

Verschuiving evenwicht wordt verder versterkt door dat ook PO4 H+ kan opnemen.

*Hoe noemen we dit type reacties?

Hoe noemen we dit type reacties?

1. ontleding
2. oplossingsvergelijking
3. protolyse
4. synthese

Als er dan ook nog citroenzuur in je drankje zit … dat vangt Ca af.

Het tandglazuur lost dus op in zuurmilieu.

! Vraag in opdracht

Links: zwarte plekjes zijn gaatjes

Verschil:

Rechts: suikers worden bij tanden zonder plaque weggespoeld. Zuur leidt tot ontkalking

Links: suikers worden omgezet door de bacteriën in het tandplaque in zuur. Dit geeft lokaal ontkalking (gaatje). Grappig detail: plaque vormt beschermlaagje tegen zuur in het eten.

! Vraag in opdracht

Tanderosie vindt ook op een perfect gepoetst oppervlak plaats

Voorbeelden van dranken die tanderosie kunnen veroorzaken.

* Wat is de pH van frisdrank/thee/melk?

Wat is de pH van frisdrank/thee/melk?

1. 3/7/7
2. 2/5/8
3. 6/6/7
4. 2/3/7

Belangrijke bron van tanderosie is citroenzuur. Dit wordt aan frisdrank toegevoegd om het een frisse smaak te geven. Het verhoogd ook de houdbaarheid.

In het kader staan meerdere benamingen voor citroenzuur die je tegen kunt komen op het etiket.

Deze vrouw dronk veel minder dan de man van de vorige dia. Bij navraag vertelde ze dat ze de drank lang in haar mond hield en de vloeistof lied rondgaan. Deze lange verblijftijd van de zure cola leidde tot enorme schade.

Schade door zuur treed best snel op

Foto’s van tandglazuur onder de elektronen microscoop

Links: mooi glad opp.

Rechts: netwerk is nog wel intact maar er ontstaan al wat gaten.

Gelukkig is er hoop 

Speeksel beschermd tegen tanderosie op 3 manieren

(rode kapje stelt Pellicle voor)

Y-as: pH

Wat opvalt is dat het speeksel bij kauwen een hogere pH heeft

* Reageerd HCO3- hier als zuur of als base?

Reageert HCO3- hier als zuur of als base?

1. zuur
2. zuur en base
3. base
4. geen van beide

Oud hoogleraar van het ACTA heeft eens een keer een kies goed schoongemaakt

Daarna is de rechterkant van de kies een tijdje in speeksel gelegd (vorming pellicle – weergegeven met groen)

Daarna werd de kies in zijn geheel bloot gesteld aan zuur

Vervolgens is het oppervlak afgetast om te kijken of de diepte is toegenomen

Hoe lager op de grafiek, hoe meer tandglazuur er verdwenen is. (meer erosie dus)

Links is er dus schade

Rechts is er veel minder schade.

Pellicle is een eiwitlaag

Microscopische opname dwarsdoorsnede van tand met onder: tandglazuur

Donkere strook is pellicle. Dit bestaat uit verschillende lagen

Dikke zwarte laag = dichte laag eiwit direct op het tand oppervlak.

Daarboven een wat lossere structuur aan eiwitten

En daar boven op ook nog losse eiwitten waar bijvoorbeeld Ca aanvastzit (groene ovalen)

Bescherming tegen erosie maar ook tegen aanhechting van bacteriën

Ja, zelfs een beetje reparatie

! Vraag in opdracht

Kleine gaatjes door zuur kunnen nog gerepareerd

Sommige eiwitten in het pellicle kunnen Ca bevatten en dit naar het oppervlak van de tanden brengen. Er is ook fosfaat aanwezig en zo heb je de bouwstenen bij elkaar om de kleine gaatjes in het opp. weer te herstellen.

Dit kan natuurlijk alleen bij hele kleine gaatjes. Bij de patiënten die we hebben gezien is dat niet meer mogelijk.