Paragraaf 4: Bloed- en orgaandonatie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 9: Afweer en bescherming

Paragraaf 4: Bloed- en orgaandonatie

Wat gaan we doen?

• Herhaling
• Leerdoelen doornemen
• Uitleg 9.4
  
• Aan het werk! 
• Afsluiting
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• Uitleggen wat antigenen en antistoffen zijn;
• Uitleggen hoe je met bloedgroepen kunt bepalen wie welke soort bloed kan ontvangen;
  
• Uitleggen wat de resusfactor is en hoe dit bij zwangerschap kan leiden tot de resusziekte.

Antigenen

Op het oppervlak van een cel komen bepaalde eiwitten voor.

• Lichaamseigen: van je eigen lichaam
• Lichaamsvreemd: ziekteverwekkers of van iemand anders

Antistoffen

Antistoffen worden gemaakt door witte bloedcellen.

• Antigeen wordt herkend als lichaamsvreemd;
• Witte bloedcellen produceren antistoffen.

Virus

Antigenen

RNA 

Antistoffen!

Bloedfactoren

De antigenen op rode bloedcellen noem je bloedfactoren:

• A
• B

Dit leidt tot verschillende bloedgroepen

• A
• B
• AB
• O

Bloedgroepen

Bloedgroepen

Sleep naar de juiste plaats

Antistof A

Antistof B

Antistof A en antistof B

Geen antistoffen

Antigeen A

Antigeen B

Antigeen A en antigeen B

Geen antigenen

Welke bloedgroep(en) heeft/hebben geen antistoffen

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Welke bloedgroep(en) heeft/hebben de antigenen B

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Resusfactor

Andere bloedgroepen

Wat zegt de + of - ?

Naast de ABO bloedgroepen, geef je ook de Resusfactor aan.

Onze bloedcellen kunnen ook het Resusantigeen hebben. Je bent dan Rh+.

Wanneer je geen resusantigenen hebt ben je Rh-, dan maak je na contact met Rh+ bloed de antistof: antiresus.

Resusfactor tijdens zwangerschap

Dit kan voorkomen worden door de moeder kunstmatig passief te vaccineren met resus-antistoffen

(dan maakt de moeder zelf geen geheugencellen aan)

Aan het werk!

Wat: Paragraaf 4 van H9 opgave : 6,7,8,9,10,11,12,14,15,16.  

Hoe: Fluisteren met je buur

Tijd: 15 minuten

Hulp: Overleg met je buur/kijk in je boek/steek je vinger op

Daarna stencil bloedtransfusie maken.

Noa heeft bloedgroep AB en ze is resusnegatief. Hoeveel van de verschillende typen bloedfactoren(antigenen) uit het AB0 systeem bevinden zich op haar rode bloedcellen?

1. 0
2. 1
3. 2
4. 3

Bij Daan wordt vermoed dat hij allergisch is voor stoffen uit kippeneieren. Bij onderzoek wordt Daans bloed gemengd met eiwitten uit eieren. Stoffen in zijn bloed binden zich aan deze eiwitten. Dit is een aanwijzing voor ei-allergie.

Hoe heten de stoffen in het bloed die zich binden aan de eiwitten uit de eieren?

1. Antigenen
2. Antistoffen
3. Histamines
4. Virussen

Daans bloedgroep wordt bepaald. Twee druppels bloed worden op een glaasje gebracht. Aan elke druppel bloed wordt testvloeistof toegevoegd (zie afbeelding). Er wordt gekeken of er samenklontering optreedt in de bloeddruppels.
Welke bloedgroep heeft Daan?

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep AB
3. Bloedgroep B
4. Bloedgroep 0

Gaat het bij een injectie met antistoffen om actieve of passieve immunisatie? leg je antwoord uit!

Orgaanafstoting

Orgaanafstoting wordt veroorzaakt door antigenen van de donor.

• De ontvanger van het orgaan, herkent de antigenen als lichaamsvreemd. Daarna begint de afstotingsreactie.

• Medicijnen (afstotingsremmers) kunnen de afstotingsreactie tegengaan, waardoor het donororgaan blijft leven. 

Aan het werk!

Wat: Paragraaf 4 van H9

Hoe: Fluisteren met je buur

Tijd: 15 minuten

Hulp: Overleg met je buur/kijk in je boek/steek je vinger op

Klaar: Nakijken en verbeteren, samenvatting + test jezelf maken

Uitkomst: H9 is af en nagekeken