De Opstand in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Problemen in de  lage landen

Doel: Leren waarom de Nederlanden in de 16e eeuw in opstand kwamen

Het Rijk van  Karel V

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Huwelijkspolitiek = wereldmacht

• Karel V is streng katholiek
• iedereen in zijn rijk moet katholiek zijn, want:
• het geloof is een bindende factor én 
• het katholicisme is het enige echte geloof (volgens Karel)

De vrede van Augsburg 1555

Met de vrede van Augsburg kwam er een einde aan de godsdienstoorlogen binnen het Heilige Roomse Rijk.
Vanaf nu bepaalde een vorst binnen zijn eigen gebied welk geloof zijn onderdanen hadden.

Karel V

Keizer Karel V zag de vrede van Augsburg als een nederlaag en besloot af te treden. Zijn zoon Filips II kreeg de Nederlanden terwijl zijn broer keizer werd. In 1558 overleed Karel die zich had teruggetrokken in een spaans klooster

Maatregelen in de Nederlanden

Katrel V voerde een centralisatie politiek

• Stadhouder benoemen in gewesten
  
• Invoeren Raad van State 
  
• Ambtenaren ( vooral Spaanse) uit
  de burgerij aanstellen (tegen het zere been van de a
• Invoeren van vaste belastingen ( bv de Tiende Penning)
• Beschermer van het Katholieke geloof.
• Vervolging van protestanten
  

Filips II volgt zijn vader op

• Karel heeft veel bereikt, maar moet toezien dat de protestantse kerk in zijn gebied veel aanhangers heeft gekregen.
• Als oude man treedt hij af en zijn zoon Filips II volgt hem op in Spanje (1556), Zuid-Amerika (1556) en de Nederlanden (1555), niet in het Rooms-Duitse Rijk.
• Filips zal dingen heel anders doen dan zijn vader...

Filips II

Reist niet rond, stelt zijn halfzus aan als Landvoogdes.

Wil wel:

- Alle gewesten zelfde wetten en regels.

- het hele rijk Katholiek

Margaretha van Parma

bestuurd als landvoogdes vanuit Brussel de Nederlanden.

De spanningen nemen toe...

• Veel Nederlandse edelen voelden er niets voor om protestanten zo hard aan te pakken: het zou alleen maar voor opstanden zorgen
• In 1566 bood een groep edelen een smeekschrift aan aan Margaretha van Parma om niet zo hard tegen de protestanten op te treden.
• Margaretha gaf toe: er zouden voorlopig geen protestanten meer worden vervolgd.

Hagenpreken

• door milde houding Margaretha keren gevluchten protestanten terug naar de Nederlanden
• hier organiseren ze hagenpreken, protestantse bijeenkomsten in de open lucht

1566: Beeldenstorm:

Filips is woedend!

• Filips stuurt zijn beste generaal, Alva, met 10.000 soldaten, om af te rekenen met de Beeldenstorm
• Iedereen die schuldig is, zal zwaar worden gestraft, óók de edelen die de Beeldenstorm niet hebben voorkomen.
• Margaretha van Parma treedt in 1567 af, en Alva volgt haar als landvoogd op.
• Sommige edelen, zoals Willem van Oranje, vluchtten uit de Nederlanden.

Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

Alva in de Nederlanden

1567

• Filips II heeft Alva de opdracht gegeven een einde te maken aan de opstand en de 'Beeldenbrekers' te straffen, ongeacht hun rang.
• Alva dacht hier binnen zes maanden wel klaar mee te zijn...
• Margaratha van Parma staat niet achter harde optreden van Alva, en treedt af. Alva volgt haar als landvoogd op.

Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

De Beeldenstorm

• De heiligenbeelden van katholieken werden vernield. 
  
• Phillips II was woedend over de beeldenstorm.
  
• En hij stuurde de hertog van Alva om de rust te herstellen.
  
• De edelman Willem van Oranje ging in verzet tegen de Spaanse koning.