6.4 Klimaat en inrichting

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• waarom het rivierengebied zich moet aanpassen aan het veranderde klimaat (klimaatadaptatie)
  
• welke maatregelen staan in het plan Ruimte voor de Rivier
  
• waarom je in de delta van Zeeland en Zuid-Holland tijdelijk water moet kunnen opslaan
  
• wat de gevolgen van droogte zijn
  
• wat een klimaatbestendige inrichting is

H3 Water

§4 Rivieren in Nederland

Nederland = afvoerputje!

Alle neerslag in het stroomgebied van de Rijn en de Maas wordt via de delta van Nederland afgevoerd

Meer afvoer door meer neerslag.

Eén manier waarop rivier in zee kan uitmonden

A Delta

1   door opgehoopte sediment raakt de monding verstopt

2   de rivier zoekt steeds nieuwe uitgangen naar zee

3   stelsel van vertakte rivierlopen

B96: Debiet en regiem

Debiet = hoeveelheid water die op een bepaald punt door de rivier stroomt - in m3 per seconde

Regiem = schommelingen in de waterafvoer

Vertragingstijd = De tijd tussen neerslag en stijging van waterpijl

B96: Debiet en regiem

Vaker piekafvoer (= het debiet) van rivieren door:

- zware stortbuien

- minder sneeuw, meer regen = grotere kans op overstromingen

De inrichting moet worden aangepast aan de gevolgen van klimaatverandering = klimaatadaptatie

Oude inrichting rivierengebied al ingesteld op ‘gewone’ schommelingen.

s

s

1. Weinig water
2. Tussen zomerdijken
3. Uiterwaarden voor landbouw

UiiterwVs

s

1. Veel water
2. Tussen winterdijken
3. Uiterwaarden onder water

Nieuwe inrichting

Project Ruimte voor de Rivier = alle maatregelen om het rivierengebied veiliger en landschappelijk mooier te maken

 

Verschillende manieren om de waterstand te verlagen: figuur 14 + ontpolderen = binnendijkse gebieden worden buitendijks

Ruimte voor de rivier

IJsselmeer!!

Maar nog meer manieren volgens dit project

Nevengeul = extra geul graven om meer water af te kunnen voeren.

Waterberging = tijdelijk opslaan van rivierwater 

Vooral nodig bij hoge waterafvoer + grote storm op zee -> rivierwater komt niet meer in zee

B95 Verval en verhang
Herhaling

Verval = hoogteverschil tussen twee plaatsen langs een rivier.

Voorbeeld: hoogteverschil van de Rijn tussen  Spijk en Hoek van Holland = 12 m

Verhang = het verval per km.

Voorbeeld: 

1. Lengte van de Rijn tussen Spijk en Hoek van Holland = 150 km. 
2. Hoogteverschil (verval) = 12 m 
3. Verhang = 12 m / 150 km = 0,08 m per km
   

Aan de slag:

Wat?	§6.4 Opdrachten: 1 t/m 5
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling / samenvatting maken
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Welke maatregel van ruimte voor de rivier zie je hier?

1. obstakelverwijdering
2. ontpoldering
3. dijkverhoging
4. kribverlaging

Welke maatregel van ruimte voor de rivier zie je hier?

1. obstakelverwijdering
2. uiterwaardevergraving
3. dijkverhoging
4. dijkverlegging

Welke maatregel van ruimte voor de rivier zie je hier?

1. ontpoldering
2. aanleg nevengeul
3. dijkverhoging
4. kribverlaging

Wat is de monding bij Nederland?

1. Delta
2. Estuarium

In Nederland heb je een ........ verhang.

1. Klein
2. Groot

Van welke dijken maken we gebruik als er hoge waterstanden zijn?

1. Zomerdijken
2. Winterdijken

Aan de slag:

Wat?	§6.4 Opdrachten: 1 t/m 5
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling / samenvatting maken
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Ruimte voor de rivier

1. Wat houdt ruimte voor de rivier in?
2. Noteer drie voorbeelden van maatregelen die worden genomen bij ruimte voor de rivier.
3. Hoe ziet de doorsnede van een rivierengebied er uit? 

Ruimte voor de rivier

IJsselmeer!!

Droogte en hitte

Klimaatverandering -> perioden van droogte en hitte

Watertekort -> verzilting = het zout worden van de bodem/water. 

-> door lage rivierstand kan zout zeewater binnendringen

Bij droogte voorraad zoet water belangrijk -> IJsselmeer, zuinig omgaan, water vasthouden

Droogte en hitte

Hittestress bij warme dagen:

Gevolgen

• Hogere sterfte- en ziektecijfers
• Minder productiviteit
• Meer agressie

Effect stedelijk warmte-eiland versterkt door verstening -> leidt ook tot wateroverlast -> regenwater kan niet wegzakken, ineens veel water in beken & rivieren = kortere vertragingstijd

Droogte en hitte

Antwoord is vergroening van de stad:

1. schaduw
2. verkoeling door verdamping
3. regenwater kan wegzakken in de bodem

=  klimaatbestendige inrichting

Aan de slag:

Wat?	§6.4 Opdrachten: 6 t/m 10 + herhaling
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling / samenvatting maken
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Begrippenlijst

• Delta
• Regiem
• Debiet
• Vertragingstijd
• Klimaatadaptatie
• Zomerdijk
• Winterdijk
• Uiterwaarden
• Ruimte voor de rivier
• Ontpolderen
• Nevengeul
• Waterberging
• Verval
• Verhang
• Verzilting