12.2 Geen leven zonder water (deel 1)

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

12.2 Zonder water geen leven

M&N leerjaar 2

Wat gaan we doen?

• Terugblik
  
• Uitleg 12.2
  
• Kennistest

Waar ga je over leren?

• Fases van stoffen

- Vloeibaar, vast en gas

• Faseovergangen

- Smelten & stollen

- Condenseren & verdampen

- Rijpen & vervluchtigen

• Dichtheid

Wat weet je nog van?

Kennistest

Er volgen nu vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Wie is de producent

1. Pissebed
2. Kat
3. Kastanjeboom
4. Egel

Wie zijn reducenten

1. Planten en dieren
2. Dieren en schimmels
3. Schimmels en Planten
4. Bacteriën en Schimmels

Welke kringloop zie je in de afbeelding

1. Voedselkringloop
2. Koolstofkringloop
3. Stikstofkringloop
4. Afvalkringloop

Uitleg over 12.2

Water/ land verdeling

Verhouding/ percentage land en water op aarde.

Inleiding op het thema water en belang van water.

Water in je lichaam

• Bij vrouwen bestaat ongeveer de helft van het lichaam uit water.
  
• Bij mannen bestaat ongeveer 65% van het lichaam uit water.
  
• Bij een baby bestaat ongeveer 75% van het lichaam uit water.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Samenstelling_van_het_menselijk_lichaam

Water in 3 varianten

Water kan net als andere stoffen in 3 verschillende fases voorkomen.

Namelijk een gas, een vloeistof of een vaste stof

Wat zorgt er voor dat water van fase kan veranderen?

Faseovergangen

Fase overgangen

Stoffen kunnen van fase veranderen. Dat noem je een faseovergang.

Elke faseovergang heeft een eigen naam.

Waarin verschillen de fasen?

Elke stof bestaat uit deeltjes, ook wel moleculen. Hoe meer energie de moleculen hebben, hoe gemakkelijker zij kunnen bewegen. 

Een hogere temperatuur, betekent meer energie.

vast

vloeibaar

gas

Faseovergangen

Smeltpunt en kookpunt

• Smeltpunt is de temperatuur wanneer een stof van 'vast' naar 'vloeibaar' gaat
• Kookpunt van 'vloeibaar' naar 'gas'. 

Verschillende kook en smeltpunten

Sleutelbegrippen

drie fasen: vast, vloeibaar, gas

fase-overgangen

smeltpunt, kookpunt

Als er landijs smelt, stijgt de zeespiegel.

Water en ijs zijn niet precies even zwaar. Daardoor drijft ijs op water.

Dit heeft te maken met de dichtheid.

Dichtheid: Wat is dat?

Wat is dichtheid

De dichtheid geeft aan hoeveel massa (gewicht) van een stof aanwezig is in een bepaald volume. 

De massa van 1 cm³ heet dichtheid

Hoe hoger de dichtheid, hoe zwaarder de stof.

Dichtheid

Hier heb je 8 bolletjes in 1 cm³ dus kleinere dichtheid.

Dichtheid = 8 g/cm³

Hier heb je 27 blokjes in 1 cm³ dus grotere dichtheid.

Dichtheid = 27 g/cm³

dichtheid van gassen

helium is lichter dan lucht = 

helium heeft een kleinere dichtheid

warme lucht heeft een kleinere dichtheid

dan koude lucht

Dichtheid

Dichtheid,

massa en volume

dichtheid

Dichtheid:
geeft aan wat de stof per volume weegt. (g/cm³)

                 

Dichtheid

grootheid	eenheid	symbool
dichtheid	g / cm 3
volume	cm 3	V
massa	gram	m

ρ

Dichtheid

Dichtheid = massa ÷ volume

Dichtheid = 282 g   ÷ volume

Wat is het volume van dit blokje?

Dichtheid

Dichtheid = massa ÷ volume

Dichtheid = 282 g   ÷ volume

Dichtheid = 282 g   ÷ 27 cm3

Dichtheid = 10,4 g/cm3

Wat is het volume van dit blokje?

3 cm X 3 cm X 3cm = 27 cm³

Wat is het belang hiervan? 

Je kan opzoeken in Binas om welke stof het gaat, waarschijnlijk is de stof zilver. 

Dichtheid

Dichtheid = massa ÷ volume

Dichtheid = 282 g   ÷ volume

Wat is het volume van dit blokje?

3 cm X 3 cm X 3cm = 27 cm³

Rekenvoorbeeld 1 

dichtheid berekenen.

dichtheid = massa : volume

massa = 

volume = 

Uitrekenen.

Dichtheid = massa : Volume

Dichtheid =                :

Dichtheid =                    g / cm3

Rekenvoorbeeld 1 

dichtheid berekenen.

dichtheid = massa : volume

massa = 

volume = 

Uitrekenen.

Dichtheid = massa : Volume

Dichtheid =                :

Dichtheid =                    g / cm3

Conclusie: Blijft het drijven, of niet?

Dichtheid van water is 0,998,2 g/cm3

Dichtheid van cola regular =                        g/cm3 dus zinkt/drijft

Dichtheid van Cola Light =                           g/cm3 dus zinkt/drijft

In dit voorbeeld zie je dat niet alle stoffen even zwaar zijn.

2 identieke blikjes, met evenveel cola verschillen.

Light blijft drijven. Regular zinkt.
Dit heeft te maken met de hoeveelheid suiker, een relatief zwaar molecuul, in regular cola. 

Kennistest 

Er volgen nu drie vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Waterdamp

Vloeibaar

water

sneeuw en ijs

door verwarming

het kan stollen en verdampen

door 

afkoeling onder nul

verdampt

gesmolten of gecondenseerd

stollen

Hoe noemen we de faseovergang van gas naar vast

1. Sublimeren
2. Condenseren
3. Verdampen
4. Rijpen

Fase-driehoek

verdampen

condenseren

stollen

smelten

rijpen

vervluchtigen

/ sublimeren

Vast (s)

Vloeibaar (l)

gas (g)

Het smeltpunt van ammoniak is -78 ℃
Kookpunt is -33 ℃
In welke fase is ammoniak bij -51 ℃

1. Vast
2. Vloeibaar
3. Gas

Welke twee buizen hebben dezelfde concentratie

1. A en B
2. B en C
3. C en D
4. D en E

Het begrip concentratie betekend...

1. Het aantal opgeloste stof per liter water.
2. Het aantal liter water per opgeloste hoeveelheid stof.
3. Hoe sterk iets is.
4. Ander woord voor dosis.

De dosis is..

1. De hoeveelheid stof die voor 1 totale mens is toegestaan
2. Aantal gram van de stof wat per kg lichaamsgewicht is toegestaan.
3. De concentratie bepaalde stoffen die in drinkwater mogen voorkomen.

Een konijn weegt 3 kilogram. Het konijn drinkt vervuild water. In het water zit de giftige stof lood opgelost. De concentratie lood in het water is 16mg/l. De letale dosis lood voor konijnen is 56mg/kg. Na hoeveel liter drinken is het konijn dood?

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

Weektaak

12.2 opdracht 1 t/m 29 (overslaan 25, 26).

Let op, over de vragen over concentratie en dosis heb

je nog geen uitleg gehad. Sla die vragen gerust over, 

Na de volgende les kan je ze maken.