SE 1 4 Havo nabespreking

vraag 1

A. 1869 Opening Suezkanaal

B. 1620 Pilgrim Fathers stichten nederzetting

C. 1765 Verdrag van Allahabad

D. 1885 Oprichting Indian National Congress

E. 1851 Eerste Wereldtentoonstelling

F. 1600 Oprichting East India Company

F – B – C – E – A – D

C. 1765 Verdrag van Allahabad

D. 1885 Oprichting Indian National Congress

E. 1851 Eerste Wereldtentoonstelling

F. 1600 Oprichting East India Company

F – B – C – E – A – D

vraag 2 lid 1

religieus motief: de Pilgrim Fathers waren op zoek naar een plek om in vrijheid hun eigen geloof te praktiseren. (Feniks Pelgrin Fathers in New Engeland)

economisch motief: op zoek naar koloniaal verdienmodel zoals de Spanjaarden. (F blz. 210 eerste alinea)

sociaal motief: op zoek naar mogelijkheden voor werk en succes (Feniks blz. 211 laatste alinea)

vraag 2 lid 2

Veel van de eerste kolonisten waren (orthodoxe) protestanten / Pilgrim Fathers, die een nieuwe (streng protestantse) samenleving wilden stichten, waarin zij (niet-Bijbelse) feestelijkheden tijdens kerst / het vieren van kerst als een feest verboden. (Feniks Pelgrin Fathers in New Engeland)  

Vraag 3

Vestigingskoloniën en plantagekoloniën

In het Noorden ontbrak een gunstig klimaat en een goede bodemgesteldheid voor het aanleggen van plantages. Hier gingen de kolonisten zich vestigen omdat zij in hun onderhoud konden voorzien door de kleinschalige landbouw, visserij en nijverheid.

De zuidelijke koloniën aan de oostkust ontwikkelden zich steeds meer tot plantage-economieën, waar producten als tabak, katoen voor de export werden verbouwd. De grond en het klimaat waren hier meer voor geschikt.

vraag 4 lid 1

Vooral het verlichtingsideaal van gelijkheid wordt door De la Fayette besproken.

(Zie bron). Ook vrijheid en broederschap, maar deze worden niet nader toegelicht.

bron: vrijheid en gelijkheid heersen hier onder allen. ... allen hebben dezelfde rechten 

vraag 4 lid 2

De la Fayette is een Frans edelman en die juist de standensamenleving zou moeten verdedigen aangezien de adel daar het meeste voordeel bij heeft.

Vraag 5 lid 1

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Liernur geeft het beeld weer dat slavernij noodzakelijk is / beter is voor de slaaf-gemaakten dan vrijheid / Liernur besteedt geen aandacht aan de slechte behandeling van (sommige) slaaf-gemaakten / aan de onderwerping van slaaf-gemaakten

 Door te schrijven dat (een van de volgende):

- slavenarbeid onmisbaar is voor de plantage-economie / voor de productie van bepaalde producten.

- slaaf-gemaakten gelukkig / tevreden / verzorgd zijn. –

- vrijgemaakten zich economisch niet redden.

Vraag 5 lid 1 ad

Opmerking: Alleen als bij de eerste deelvraag een juiste uitleg wordt gegeven over de eenzijdigheid van het beeld dat Liernur schetst, wordt 1 scorepunt toegekend aan een passende verwijzing naar de bron. 

Vraag 5 lid 2

Abolitionisten zouden hiertegen inbrengen dat Liernur voorbijgaat aan:

- het religieuze argument dat slavernij niet strookt met de Bijbel

- het verlichte ideaal gelijkheid / vrijheid (waardoor slavernij onwenselijk is)

Vraag 6 lid 1

Het artikel doet verslag van de opstand van Indiase soldaten (in 1857)  

vraag 6 lid 2

De direct aanleiding voor deze gebeurtenis was het invoeren van een nieuw soort geweerkogels waar dierlijk vet bij werd gebruikt, dit ging in tegen het geloof van Hindoes en Moslims en maakte dat de Sepoys in opstand kwamen 

vraag 6 lid 3

De Britten stellen India onder direct bestuur, India staat niet meer onder het gezag van de EIC. Ze lieten Indiase vorsten meebesturen in bepaalde staten.

Opmerking: er kwam meer overleg met de Indiase bevolking (ook juist)

vraag 6 lid 4

Dit artikel ondersteunt de beleidsverandering met de afwijzing van de moord op Britse vrouwen en kinderen / door Indiërs af te schilderen als onmenselijke moordenaars, om zo de lezers ervan te overtuigen dat een Brits bestuur noodzakelijk is om de Britse belangen te beschermen / om chaos te voorkomen

Opmerking: alleen als bij het antwoord op de laatste deelvraag wordt ingegaan op de inhoud van het artikel, worden scorepunten toegekend.

vraag 7

Potter geeft aan dat Indiase wevers landbouwarbeider worden en daarmee zoveel geld verdienen dat zij Britse industrieproducten kunnen kopen. Hij zegt: hun verbruik van industrieproducten is toegenomen.

 

Veder geeft Potter aan dat de toename van het verbruik van Indiase landbouwproducten zorgen voor meer geld. Hij zegt: het toenemend verbruik door Groot-Brittannië van Indiase landbouwproducten, dat alles heeft geld in omloop gebracht

vraag 7 bronfragment

het toenemend verbruik door Groot-Brittannië van Indiase landbouwproducten, dat alles heeft geld in omloop gebracht en 

hun verbruik van industrieproducten is toegenomen. 

vraag 8

Gebeurtenis 1 past bij: De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie. (KA33)

Gebeurtenis 2 past bij:

De opkomst van emancipatiebewegingen. (KA 34)

Voortschrijding democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces. (KA 35)

De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme. (KA 36)

vraag 9 lid 1

Uit de bron blijkt dat er meer producten worden gemaakt dan in Groot-Brittannië kunnen worden verkocht, waardoor een afzetmarkt gezocht wordt in het buitenland / India Er staat namelijk geschreven:

De machinekracht…leidt tot een overvloed aan artikelen die niet door binnenlandse consumptie kunnen worden gebruikt en daarom wordt een toename van de verkoop in het buitenland een onvermijdelijke noodzaak

Opmerking Alleen als bij de eerste deelvraag een passende verwijzing naar de bron wordt gevolgd door een juiste verklaring, worden 2 scorepunten toegekend.

vraag 9 lid 2

De Indiase huisnijverheid kan niet concurreren met de goedkopere machinale (massa) productie van de Britse fabrikanten.

vraag 10

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Jones Barker onderbouwt het Britse imperialisme door (twee van de volgende):

- met het overhandigen van de bijbel weer te geven dat het Britse imperialisme het christendom / de westerse beschaving in Afrika verspreidt.

- met het knielen van de Afrikaanse vorst voor de staande Victoria weer te geven dat Afrikaanse landen zich aan het Britse gezag onderwerpen

- met de titel “Het geheim van Engelands grootheid” weer te geven dat de Britse vorstin superieur is

Per combinatie van een juiste onderbouwing en een hierbij passende verwijzing naar de bron 2

Opmerking: voor een verwijzing naar het schilderij zonder een juist voorbeeld van onderbouwing van het imperialisme, wordt geen scorepunt toegekend.

vraag 11

Kern van een juist antwoord is:

In 1885 werd het Indian National Congress opgericht, waardoor de Britse machthebbers te maken kregen met de organisatie van het Indiase streven naar gelijke kansen binnen het Brits-Indisch bestuur (waaraan de Britten niet wilden toegeven) / Waardoor de Britten bang werden voor een onafhankelijkheids-eis en waardoor de Britse machthebbers de roep om meer rechten van Indiërs moesten afweren.

vraag 12

Antwoord: Socialisten wilden de slechte kanten laten zien van het leven als arbeider. Deze bron bewijst dat je met een simpele afkomst je kan opwerken tot fabriekseigenaar en sluit eerder aan bij de visie van de liberalen.  

vraag 13 lid 1

- De sociale kwestie gaat over de beroerde levensomstandigheden van arbeiders in de industriële samenleving. Dat komt in de spotprent uit die tijd duidelijk naar voren door de bedroefde gezichtsuitdrukkingen van de arbeiders in de kolenmijnen tegenover de voldane gezichten van de mensen ‘boven de grond’. / dat het leven van de arbeiders zich in het donker afspeelt / dat de rijke mensen bovengronds leven en armen ondergronds. 

vraag 13 lid 2

- De tekenaar laat zich in de tekening kritisch uit over de omstandigheden waaronder arbeiders in de mijnen hun werk moesten doen. Onder de arbeiders in de tekening bevinden zich kleine kinderen en kreupelen en bejaarden. De Factory Acts waren bedoeld om dergelijke misstanden te beëindigen. 

vraag 14

Voorbeeld van een juist antwoord:

De schrijver uit kritiek op de werkwijze van Owen. Leerling ligt dit toe a.d.h.v. een van de volgende voorbeelden uit de bron: (2p)

Hij schrijft dat Owen zichzelf bedriegt en dat zijn fabriek niet veel anders is dan de plantages in Amerika. Owen zijn arbeiders zijn ‘’net zo onvrij als negerslaven’’.

Hij verwijt Owen ijdel te zijn. Hij maakt zijn medewerkers tot ‘menselijke machines’, die allemaal precies moeten doen wat hij zegt om alles zo goed mogelijk te laten verlopen’. Mensen zijn volledig afhankelijk van hem.

Het systeem van Owen leidt niet tot volledige vrijheid, maar kan alleen gehandhaafd worden met absolute macht.

Persoonlijkheid en beschaving worden vernietigd en kracht en geluk van mensen gaan verloren.

vraag 15

Fabrikanten hebben bezwaar omdat ze nu meer kosten moeten maken.

 

Arbeiders hebben bezwaar omdat hun inkomen achteruit dreigt te gaan.

Vraag 16

Wereldwijde handelcontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie. (KA 25) (wordt behandeld in 1.1 en in 1.2)

vraag 17

1-D,

 2-A,

 3-C,

 4-B