Bloedtransfusie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Lesdoelen

• je kunt benoemen welke indicaties er zijn om bloed- of bloedproducten toe te dienen
• je kunt uitleggen waarom het belangrijk is dat de bloedgroep en resusfactor voorafgaand aan de bloedtransfusie bekend zijn
• je kunt de vpk aandachtspunten benoemen bij het toedienen van bloed- of bloedproducten
• je kent de complicaties die kunnen optreden bij een transfusie

Wat is je eigen leerdoel voorafgaand aan deze les?

Jaarlijks ontvangen ongeveer 250.000 Nederlanders een bloedtransfusie

afname aantal bloedtransfusies tgv:

• minder invasieve chirurgische ingrepen (laparoscopisch als het kan)
• nieuwe richtlijn - effect bloedtransfusie nihil bij HB <6
• kritischer gekeken naar noodzaak en effect

Alleen als het moet!

Bron: https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/alleen-bloed-als-het-moet.htm

Wat is de functie van erytrocyten?

Wat is een tekort aan hemoglobine en ijzer? 

Wat is de functie van de witte bloedcellen? 

Wat is de functie van bloedplaatjes? 

Zuurstof vervoeren m.b.v. hemoglobine

Bloedarmoede

Functie in de afweer tegen lichaamsvreemde stoffen

Zorgen ervoor dat het bloed stolt

Bloedgroep wordt bepaald door de antigenen die op de rode bloedcellen zitten, samen met de aangeboren antistoffen tégen de andere bloedgroepen. Dit is genetisch bepaald. Je krijgt je bloedgroep dus van je vader of je moeder.

Er zijn A en B-antigenen. Bloedgroep A heeft antigeen A en antistoffen tegen bloedgroep B. O, eigenlijk 0 heeft geen antigenen en antistoffen tegen A én B. Bloedgroep O en A komen het meest voor.

AB+ is universele ontvanger, O- universele donor.

Bij de Resusfactor wordt gekeken of er een resusantigeen is gekoppeld aan erytrocyt. De meeste mensen zijn resuspositief en hebben dus het resuspositieve antigeen. Deze mensen kunnen geen resus-antistoffen aanmaken. Mensen die dit antigeen niet hebben noem je resusnegatief, zij kunnen resus-antistof aanmaken, als ze in contact komen met resuspositief bloed. Deze resus-antistoffen zijn dus niet aangeboren aanwezig. Als je iemand met bloedgroep O negatief dus O positief bloed zou geven, gaat het lichaam antistoffen aanmaken waardoor het bloed gaat klonteren. Daarom is een zogenaamde ‘kruisproef’ voor een bloedtransfusie nodig, om te controleren of er geen reactie optreedt.

Een situatie waarin dit ook problemen kan gaan opleveren is als een Resusnegatieve moeder zwanger is van een kindje met resuspositieve bloedgroep.

Welke bloedgroepen kan je onderscheiden?

Bloedgroepen

Kruisproef

Laboratoriumtest: 

• Bij elkaar voegen van serum van patiënt (ontvanger) met rode bloedcellen van de donor
• Positieve kruisproef: geen bloedtransfusie

Kruisproef: past bloed ontvanger bij het donorbloed door te kijken of er klontering van het bloed plaatsvindt als het bloed wordt samengebracht. Zo ja, dan is de kruisproef positief. Dat wil zeggen dat het donorbloed niet geschikt is. 

Bloedgroepen

Bloedtransfusie

Aantal keren bloedgeven ook afhankelijk van bloedgroep (tekort of niet)

Bloed wordt gecontroleerd op oa. Geslachtsziekten-hepatitis.

Plasmadonor: bloed via machine scheiding bloed in cellen en plasma. Cellen worden teruggegeven aan lichaam. Plasma geven mag elke 2 weken. (min. 6x per jaar). Je kunt geen bloeddonor én plasmadonor zijn.

Geen 100% zekerheid virus in donorbloed:

• te weinig virus in het bloed zit om te meten

• een virus is dat we nog niet kennen

• niet voor alle ziekte verwekkers testen voorhanden zijn

Sommige bacteriën groeien langzaam en kunnen heel soms onopgemerkt bij de bloedplaatjes zitten als deze worden toegediend. Met speciale vragen aan de donors kunnen we erachter komen of een donor veel kans heeft op een ziekte met een virus of bacterie. Als dat zo is, nemen we geen bloed bij zo’n donor af

Wat zijn redenen om een patiënt een bloedtransfusie te geven?

Beenmergaandoeningen (bijv. Kahler (multipel myeloom), anemie

Afhankelijk van reden, soort bloedproduct.

Patiëntenfolder Bloedtransfusie

Autologe transfusie = voorafgaand aan grote operatie eigen bloed afnemen en dit tijdens/ na de operatie weer terug krijgen

RBC = Rode BloedCellen, EC = Erytrocytenconcentraat, PC = Packed Cells

VP = Vers Plasma

Verschillende soorten bloedproducten kunnen niet worden gemengd

Tekort bij tumoren, miltproblemen enz.

Stoornis in bloedstolling (bijv. hemofilie)

bloedingen bij aangeboren of verworven stollingsstoornissen

trombotische trombocytopenische purpura

Bloedtransfusie wordt niet thuis uitgevoerd.

Kruisproef = in lab wordt bloed ontvanger in contact gebracht met bloed donor. Indien geen reactie (bijv. klontering), dan kan bloed gegeven worden. Max 24 uur vóór bloedtransfusie

Positieve kruisproef = geen bloedtransfusie

Voorlichting: denk aan angst voor ziekten en geloofsovertuiging. Er is een voorlichtingsfolder. Bij kinderen mbv plaatjes, filmpjes

NaCl op driewegkraan dicht = noodlijn, in geval van transfusiereactie; loodrecht op de driewegkraan

Wat zou er allemaal gecontroleerd moeten worden voordat de transfusie kan worden uitgevoerd?

Controles voor toediening

• Kruisproef  
• Controle pols, bloeddruk en temperatuur: 5–15 minuten voor de transfusie
  
• Dubbele controle: controleer bloedproduct met het transfusieformulier en opdracht arts (product/hoeveelheid/toedieningssnelheid)

• Bij ophalen bloed bij het laboratorium 
• Voor aanhangen bij de patiënt controleer je de gegevens nogmaals met een collega. Je controleert pols, bloeddruk en temperatuur om transfusiereacties te observeren.

Controles bloedproduct

• Naam en geboortedatum
  
• Bloedgroep
  
• Kruisproef (moet negatief zijn)
  
• Conditie zak
  
• Administratieve gegevens zorgvrager
  
• Productnummer bloedproduct
  
• Vervaldatum bloedproduct
  

De volgende controles gebeuren aan het bed van de patiënt met twee verpleegkundigen, indien aanwezig met de hulp van een digitaal scansysteem:

Actieve bevraging naam en geboortedatum patiënt en controle identificatiebandje. Deze naam wordt vergeleken met de gegevens op het transfusieformulier en het bloedderivaat.

Vergelijking van de gegevens op het bloedderivaat met het transfusieformulier (eventueel digitaal):

identificatie patiënt

bloedgroep en resusfactor

unitnummer

vervaldatum bloedderivaat

vervaldatum type and screen of kruisproef

Controle van het bloedderivaat op visuele beschadiging, verkleuring, stolsels,…

Hoeveel druppels bevat 1 ml bloed?

Toedieningssnelheid

• Met behulp van volumetrische pomp: bereken ml/uur
  
• Zonder pomp: druppelsnelheid/minuut berekenen
  (1ml = 18 druppels) 

 

  

Formule: totaal aantal druppels =

                  totaal aantal minuten

                  aantal ml x 18

                  uren x 60 

Spoelen is nodig om in de lijn geen reactie te krijgen. In het lichaam maakt het niets uit.

Bij reacties zout aansluiten en infuus niet verwijderen ivm vervolgreacties

Bij een bloedtransfusie bestaat het risico op transfusiereacties. Wat zijn de verschijnselen?

Koorts zonder hemolytische reactie is de meest voorkomende, veroorzaakt door leukocyten antistoffen. Dit soort reacties treden minder op, nu men werkt met erytrocytenconcentraten zonder leukocyten.

Acute hemolytische transfusiereactie - een verhoogde afbraak van erytrocyten (hemolyse) binnen enkele minuten na aanvang tot 24 uur na afloop van de transfusie. Dit leidt tot bloedstolling waardoor er acute nierinsufficiëntie, longfalen en shock optreden.

Tgv Interactie tussen een allergeen en reeds gevormd IgE (maar is niet grondig onderzocht).

Wat moet je als allereerste doen, wanneer je een transfusiereactie vermoedt?

1. de arts bellen
2. klemmetje van transfusielijn dichtzetten
3. MEWS uitvoeren

vragen

VRAGEN? 

Waar staat RBC voor?

Met welke infuusvloeistof mag de RBC gegeven worden?

1. NaCL 0,9%/ Glucose 5%
2. Glucose 5%
3. NaCL 0,9%

Donor

Ontvanger

Van welke bloedgroepdonoren kan de ontvanger bloed ontvangen?

A+

A-

B+

B-

AB+

AB-

O+

O-

Donor O-

Donor O+, O-, A- en A+

Donor O- en A-

Donor O-, O+, A-, A+, B-, B+, AB- en AB+

Donor O- en O+

Donor O-, A-, B- en AB-

Donor O-, O+, B- en B+

Donor O- en B-

Wat is een kruisproef?

Welke controles voer je uit voor het geven van een bloedtransfusie?

Iemand met bloedgroep AB- kan de volgende bloedtransfusie krijgen

1. O+
2. A-
3. BEIDE KUNNEN
4. GEEN VAN BEIDE KAN

Welke vpk aandachtspunten heb je sowieso voorafgaand aan een bloedtransfusie?

1. controle door 1 persoon: identificatie patiënt, controle bloedgroep en resusfactor, controle bloedproduct; infuus met hoofdlijn en zijlijn
2. controle met 2 personen: identificatie patiënt, controle bloedgroep en resusfactor, controle bloedproduct; infuus met hoofdlijn en zijlijn
3. controle door 1 persoon: identificatie patiënt, controle bloedgroep en resusfactor, controle bloedproduct; infuus met 2 hoofdlijnen en 1 zijlijn
4. controle met 2 personen, identificatie patiënt, controle bloedgroep en resusfactor, controle bloedproduct; infuus met 2 hoofdlijnen en 1 zijlijn

Welke reacties kunnen optreden tijdens of na een bloedtransfusie?

Welke verpleegkundige acties moet je ondernemen bij het vermoeden van een transfusiereactie?

Heb je je eigen lesdoel behaald? Scoor op een schaal van 0-100

0100

Huiswerk

maken verwerkingsopdrachten Edition