6.3. Mensen in het kustgebied

Mensen in het kustgebied
Terpen in Noord-Nederland
1 / 38
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolvwoLeerjaar 3

This lesson contains 38 slides, with interactive quizzes, text slides and 2 videos.

Items in this lesson

Mensen in het kustgebied
Terpen in Noord-Nederland

Slide 1 - Slide

Drie vragen
  1. Waar zie je de stuwwallen nog terug?
  2. Uit welk materiaal bestaan die stuwwallen? 
  3. Waarom is het bij de pijl geen aaneengesloten stuwwal meer?

Slide 2 - Slide

Herhaling vorige les:
- Waar ligt zand, klei en veen?
- hoe is dit afgezet?

Slide 3 - Slide

 Lees 6.3. Mensen in het kustgebied

• Leg uit welke rol het getij speelt in de vorming van kwelders.
• Wat is een zeekleipolder? Noem twee kenmerken van een dergelijke polder.
• Leg uit waarom akkerbouw niet geschikt is voor de veengronden.
• Waarom werd veen afgegraven?
• Waar in figuur 14 zie je de gevolgen van de veenafgravingen?
• Wat is een droogmakerij?

Slide 4 - Slide

Ligging zeeklei-
landschap

Slide 5 - Slide

Wat gebeurd er met de kustlijn wanneer er een kwelder ontstaat?

 TEKENING 


Slide 6 - Slide

Slide 7 - Video

Terp
Terp

Slide 8 - Slide

Landaanwinningswerken

Slide 9 - Slide

Kwelders
transgressie - kustlijn schuift landinwaarts
regressie - kustlijn schuift zeewaarts

  1. Hoogste zeeniveau: waterpeil is stabiel
  2. Slib zakt naar beneden
  3. Eb: slib blijft achter
  4. Grond komt hoger te liggen
  5. Gebied overstroomt zelden meer
  6. Gebied raakt begroeid = kwelder

Slide 10 - Slide

Schor en kwelder zijn verschillenden benamingen voor hetzelfde ecosysteem.

Slide 11 - Slide

Uitleg


Terp
Bewoners van Laag-Nederland beschermden hun gebouwen tegen overstromingen. Dit deden ze door een kunstmatige heuvel op te werpen waar bovenop ze de gebouwen bouwden. Dit worden terpen genoemd. De plaats Usquert in Groningen is zo ontstaan.
Dijk
Na een aantal eeuwen hielpen de terpen niet genoeg meer om droge voeten te houden. Ook werden de gemeenschappen steeds groter. Uiteindelijk werden de terpen met elkaar verbonden. Zo ontstond er een dijk om het water buiten de deur te houden. Het buitendijkse gebied kende nog steeds sedimentatie, waardoor het binnendijkse gebied lager kwam te liggen.
Wad
Onze Waddenzee is Unesco-erfgoed. Dit waddengebied is uniek in de wereld. In deze ondiepe zee ontstaan er zandbanken. Het zeewaterpeil is afhankelijk van de getijden; bij eb zijn de zandbanken hoger en bij vloed staat alles onder water. 
Polder
"God created the Dutch, the Dutch created the Netherlands". Wij zijn kampioen landaanwinning. Al sinds de middeleeuwen bouwen wij machines om binnendijks moerassig gebied te ontwateren. Deze polders worden tegenwoordig ontwaterd door gemalen

Slide 12 - Slide

Zeekleilandschap
500 v.c - wonen op terpen
1000 n.c. - wonen achter dijken
eerst defensief, later offensief
inpoldering kwelders



Voormalige zeedijk
Terpdorp

Slide 13 - Slide

Welk kenmerk hoort bij een zeekleipolder?

Een zeekleipolder......
A
......overstroomt bij extra hoog water.
B
........is een ingedijkte kwelder.
C
In een zeekleipolder wordt het water niet geregeld.
D
...........is een natuurgebied.

Slide 14 - Quiz

Welke terpen zijn het jongst: die aan de noordkant of aan de zuidkant? Uitleg?

Slide 15 - Slide

De terpen aan de noordkant zijn het jongst.
De zee ligt in het noorden en vandaaruit slibt land aan. Richting het noorden kon het land dus uitbreiden.

Slide 16 - Slide

Hoogste terp van Nederland (Friesland): Hogebeintum (bijna 9 meter hoog)
Wat is hier omheen (dus) de grondsoort?

Slide 17 - Slide

Zeeklei natuurlijk.............

Slide 18 - Slide

Welke vier plaatsen worden
hier aangegeven?

Slide 19 - Open question

Hoe weet je, dat hier sprake is van een terpdorp?

Slide 20 - Open question

Veenlandschap

 TEKENING 


Slide 21 - Slide

Slide 22 - Slide

Wat is de ontginningsbasis in dit figuur?
Hoe weet je dat?

Slide 23 - Slide

*Het riviertje de Vlist
*Dat zie je aan de ligging van de bebouwing. Je ziet ook aan beide kanten van het riviertje twee weteringen lopen. Deze zorgden voor de afwatering van het gebied.

Slide 24 - Slide

Welke gebiedskenmerken van het veenlandschap zie je in dit figuur?

Slide 25 - Slide

*lange, smalle strokenverkaveling
*veel sloten/water
*lintdorp

Slide 26 - Slide

In welke tekening in dit
figuur is er een natuurlijke
afwatering in het
veengebied: A, B of C?
A
A
B
B
C
C

Slide 27 - Quiz

Waarom is een natuurlijke afwatering in de twee andere tekeningen niet mogelijk?

Slide 28 - Slide

B: De veenrivier ligt hoger dan het ingeklonken veengebied.
C: De veenrivier ligt hoger dan de droogmakerij.

Slide 29 - Slide

Legakkers en petgaten 
Legakker
Legakker = Smalle strook land waar het Veen te drogen werd gelegd.
Petgaten
Petgaten =  Water dat overblijft wanneer het Veen is afgegraven
Dit patroon van water en land veranderde in de loop van de tijd, doordat stormen golven veroorzaakte die de resterende zachte veengrond van de legakkers aantasten. Dit resulteerde in uitdijende meren, zoals de Nieuwkoopse Plassen. Sommige van deze meren werden drooggelegd en werden polders. Tegenwoordig zijn de overige plassen uitstekende plekken voor recreatie en natuur, dichtbij de Randstad (Loosdrechtse plassen, Vinkeveense plassen)

Slide 30 - Slide

Slide 31 - Video

Van veenmeer naar droogmakerij

Slide 32 - Slide

Wat is nu eigenlijk een droogmakerij?

Slide 33 - Slide

Een drooggelegd meer, plas of een deel van de zee.
 

Slide 34 - Slide

§3
droogmakerij        getij
inklinking     jonge zeeklei
kwelder     kwelderwerken
oude zeeklei    polder
regressie      sedimentatie
slib  terp
transgressie      veen
veenontginning     veenoxidatie
verkaveling     zeekleipolder

Slide 35 - Slide

Landaanwinningsprojecten wereldwijd
Circa 7.150 km², een vijfde deel van Nederland, is uit de zee gewonnen, het grootste deel in de vorm van polders (indijkingen en droogmakerijen). De laatste jaren wordt ook nieuw land opgespoten (Maasvlakte, IJburg, Marker Wadden e.d.)

Slide 36 - Slide

Welk land heeft de grootste landaanwinning wereldwijd?

Slide 37 - Open question

Slide 38 - Slide