Module 2 les 2 allergie

• Farmaceutische patientenzorg
• MBO
• Studiejaar 2

Verkoudheid, allergie, astma & COPD

Module 2 

Les 2 

Allergie 

Inhoud les 

Inleiding allergie 

Zelfzorg allergische rinitis 

Wat is een allergie?

Inleiding 

• Gevaren voor de mens 
  
• Binnendringen antigenen
  
• Aanmaak antilichamen 
  
• Bij hernieuwd contact snelle reactie 
  
• Immuun voor bepaalde lichaamsvreemde stoffen 
  

Inleiding 

• Allergische reactie
  
• Abnormale reactie op lichaamsvreemde stof 
  
• Normaal: antilichamen maken antigeen onschadelijk 
  
• Allergie: heftige reactie op antigeen
  
• Allerlei klachten 
  
• Lichaamsvreemde stof die reactie veroorzaakt; allergeen
  

Een allergie kan al ontstaan bij een eerste contact

Ja

Nee

Allergie 

• Overgevoeligheid ontstaat alleen na herhaaldelijk contact 
  
• Eerste contact geen reactie 
  
• Na tweede of veelvuldig 
  
• Ontstaan overgevoeligheidsreactie; sensibilisatie 
  

Allergie 

• Elk antigeen maakt specifiek antilichaam 
  
• Opgeslagen in lichaam door binden aan bepaalde cellen 
  
• Mestcellen 
  
• Slijmvliezen luchtwegen, huid, maag- darmkanaal
  

Ontstaan allergie

• Lichaam in aanraking met antigeen 
  
• Komen mediatoren vrij die aan mestcel doorgeven dat er antilichamen vrij moeten komen -> antigeen wordt onschadelijk gemaakt 
  
• Soms heftige reactie tussen antigeen en aan de mestcel gehechte antilichamen 
  
• Door heftigheid valt mestcel uiteen 
  
• Stoffen uit mestcel komen vrij die allerlei reacties veroorzaken 
  
• Vrijkomende stof; mediatoren; histamine 
  
• Andere mediator; groep van leukotriënen; astma 
  

Ontstaan allergie

• Allergische reactie is een heftige afweerreactie van het lichaam 
  
• Is niet te voorspellen 
  
• Heftig of nauwelijks klachten 
  
• Niet aangeboren of erfelijk 
  
• Aanleg voor allergie wel 
  
• Dan contact met stoffen zo veel mogelijk voorkomen
  

Opdracht 

Maak tweetallen 

Van welke stoffen kan je een allergische reactie krijgen? 

Zet dit in een word- bestand 

Nummer elk antwoord 

Geneesmiddelen 

Algemeen 

• Preventie 
  
• Vermijden stof 
  
• Onvoldoende; dan behandeling
  

Histamineafgifteremmende stoffen 

Preventief 

Remmen afgifte histamine bij uiteenvallen mestcel 

Alleen zin bij patiënt met nog geen klachten 

Als reactie al op gang is heeft geen effect 

Cromoglicinezuur 

Histamineafgifteremmende stoffen 

Cromoglicinezuur 

Vrij verkrijgbaar 

Oraal ; voedselallergie

Tracheaal; astmatische aandoeningen 

Nasaal; allergische rinitis 

Lokaal; allergische conjunctivitis 

Histamineafgifteremmende stoffen 

Via darm nauwelijks opgenomen in bloed 

Behalve bij voedselallergie 

Nauwelijks bijwerkingen 

Bij inhalering prikkeling van luchtwegen 

Nadeel vier- tot zesmaal per dag 

Niet plotseling staken 

Langzaam afbouwen 

Anders kan er opnieuw een sterke allergische reactie optreden

Antihistaminica

• Blokkeren aangrijpssplaatsen (receptoren) van histamine 
  
• Uitsluitend effect bij allergische rinitis of conjunctivitis en allergie met sterk, jeukende huiduitslag en bultjes ; netelroos 
  
• Bij astmatische aandoeningen; geen effect 
  

Antihistaminica

Oogdruppels & neusspray 

• Azelastine 
  
• Levocabastine (Livocab ®) 
  

Oraal 

• Cetirizine
  
• Levocetirizine (Xyzal ®) 
  
• Loratadine 
  
• Desloratadine (Aerius ®) 
  
• Fexofenadine (Telfast ®) 
  
• Ebastine (Kestine ®) 
  
• Mizolastine (Mizollen ®) 
  

Krachtig 

• Clemastine (Tavegil ®)
  

Corticosteroïden

Ontstekingsremmend; onderdrukken hevigheid 

Inhalatie 

• Nasaal 
  
• Beclometason 
  
• Budesonide 
  
• Fluticason 
  
• Mometason 

Zeer ernstige allergische aandoeningen 

• Oraal prednison of prednisolon 

Anafylactische shock 

• Parenteraal  
  

Hyposensibilisatievloeistoffen

• Methode om overgevoeligheid te behandelen of heftigheid van reacties te verminderen 
  
• Desensibilisatie of hyposensibilisatie 
  
• Letterlijk; ongevoelig of minder gevoelig maken 
  
• Ongevoelig maken lukt bijna nooit 
  

Hyposensibilisatievloeistoffen

• Bekend zijn waarvoor iemand overgevoelig is 
  
• Lichaam laten wennen aan allergeen 
  
• Inspuiten met zeer kleine hoeveelheden allergeen 
  
• Steeds sterker 
  
• Bedoeling; minder gevoelig maken zodat overgevoeligheidsreactie niet meer ontstaat 
  
• Zorgvuldig toedienen 
  
• Niet zonder risico -> hevige allergische reactie 
  
• Minstens half uur blijven na inspuiten 
  
• Epinefrine moet klaarliggen; anafylactische shock
  

Hyposensibilisatievloeistoffen

Voorbeelden extracten 

• Boompollen 
  
• Graspollen 
  
• Huisstofmijt 
  
• Kippenveren 
  
• Hondenharen 
  
• Bijen- wespensteken 
  
• Merken; Oralgen ® Alutard ® Grazax ® Pollinex ® Sublivac ® 
  

Hyposensibilisatievloeistoffen

• Tijdens hyposensibilisatiekuur niet in aanraking met allergeen 
  
• Beste na ‘seizoen’ is afgelopen 
  
• Injecties maar ook druppels beschikbaar 
  
• Lastige therapie ivm risico overgevoeligheid 
  
• Meestal geen basisverzekering 
  
• Voorschrift allergoloog 
  

Wat is allergische rinitis?

Wat is allergische rinitis? 

Een allergische reactie waarbij het neusslijmvlies is ontstoken 

Seizoensgebonden 

• Hooikoorts
• Allergie pollen 
• Hevigst voorjaar en zomer 
• In de middag droog, warm en winderig weer 

Niet- seizoensgebonden 

• Klachten bij blootstelling allergenen 

Wat zijn de klachten van allergische rinitis?

Klachten allergische rinitis 

• Niezen 
• Jeuk aan de neus 
• Loopneus 
• Zwelling neusslijmvlies 
• Oorpijn 
• Jeukende, tranende en rode ogen 
• Jeuk aan het gehemelte 
• Kriebelhoest 

Niet- seizoensgebonden

Huisstofmijt ​

• Uitwerpselen ​
  
• Huisstof in oudere vochtige woningen ​
  
• Voedt zich met huidschilfers van de mens ​
  
• Matrassen, kussens, tapijten en gestoffeerd meubilair ​
  

Haren of huidschilfers van dieren ​

Schimmels die zich in huis bevinden ​

Wat is het verschil tussen verkoudheid en allergische rinitis?

Verschil verkoudheid en allergische rintis 

Moeilijk te onderscheiden ​

Grote verschil:​

• Allergische rinitis houdt langer aan ​
  
• En steeds terugkerende verschijnselen ​
  
• Jeuk aan neus ​
  
• Niezen neemt in loop van de dag toe en wordt in avond minder (seizoensgebonden)​
  
• Niezen neemt toe bij vochtige perioden en gedurende de koude maanden (niet seizoensgebonden) ​

Diagnostiek 

Bloedtest ​

• Boompollen​
  
• Graspollen​
  
• Huisstofmijt ​
  
• Honden- en kattenharen​
  
• Pinda’s ​
  

Provocatietest ​

• Aanval uitlokken​
  
• Patiënt ademt stof in of neemt stof in ​
  

Wie? 

Belangrijk 

Voornamelijk tussen 5 - 45 jaar 

Piek tussen 15 en 24 jaar 

Denk om jonge kinderen, kan ook astma zijn 

Geef alleen zelfzorgmiddel als klachten zeer duidelijk zijn 

Denk om zwangerschap / borstvoeding 

Hoelang? 

• Eerder gehad? 
• Wat zijn de klachten?​
  
• Wanneer spelen de klachten op? ​
  

Bijv. Bij regen minder klachten ​

Last na bezoek huisdieren ​

Slapen onder wollen deken ​​

Actie? 

• Xylometazoline langer dan week? -> ha 
• Al zelf wat geprobeerd? Hielp niet? -> ha ivm mogelijke andere aandoeningen aan de neus 

Medicatie? 

Niet van belang 

Wanneer huisarts? 

• Bij twijfel of allergische rinitis is 
• Voortdurend last van klachten en/of klachten matig tot ernstig zijn 
• Als klant zwanger is en voor eerst klachten heeft 
• Bij benauwdheid of kortademigheid (mogelijk astma) 
• Ernstig gezwollen oogslijmvliezen en gekleurd oogvocht
• Klachten aan één kant van neus -> poliep of tumor ​

Duur zelfbehandeling ​

• Gedurende lange tijd behandelingen ​
  
• Wel verbetering van verschijnselen na gebruik zelfzorgmiddel ​
  
• Binnen enkele uren ​
  
• Naar huisarts als binnen deze termijn geen verbetering optreedt ​

Welke bewering is juist?

1. Antihistaminica mag je op alle leeftijden gebruiken
2. Als zwangere vrouw mag je geen antihistaminica gebruiken
3. Azelastine mag je gebruiken tijdens de zwangerschap
4. Loratadine is voor alle leeftijden in de zelfzorg

Welk geneesmiddel kan je adviseren bij een zwangere vrouw?

Niet - medicamenteus advies

Afhankelijk van soort allergie ​

Niet in ogen wrijven ​

Spoel met lauw water of les een vochtig washandje op de ogen ​

Verzachtende oogdruppels ; niet als vervanging van hooikoortsmiddel maar ernaast ​

Hooikoorts

Kleding beddengoed regelmatig wassen en niet buiten drogen ​

Neus goed doorspoelen ​

Douchen voor naar bed gaan ​

Dragen zonnebril ​

Hooikoortsbericht volgen ​

In zomer ramen gesloten houden (slaapkamer) ​

Zo weinig mogelijk deuren en ramen tegen elkaar openzetten ​

Vakantiebestemming; zee is minder stuifmeel dan in binnenland ​

Voorkeur; op vakantie in seizoen met weinig pollen ​

Niet zelf grasmaaien ​

Huisstofmijt

Gladde, goed (vochtige) te reinigen vloeren in elk geval in slaapkamer ​

Geen dikke gordijnen ​

Goede vochtbestrijding door regelmatige ventilatie woning ​

Geen wollen of donzen dekbed/kussen maar synthetisch; regelmatig wassen bij 60 graden ​

Gladde oppervlakken 2-3x per week vochtig afnemen en stofzuigen in afwezigheid van de persoon met allergie ​

Alleen synthetische knuffelbeesten in bed; regelmatig wassen ​

Huisdieren

Huisdier weg ​

Indien niet mogelijk is​

• Zorg voor glad vloeroppervlak dat regelmatig wordt schoongemaakt ​
  
• Laat huisdier zo min mogelijk binnen en laat het niet in slaapkamer komen ​
  
• Zorg ervoor dat het huisdier regelmatig buiten wordt geborsteld ​
  
• Was handen na aanraken huisdier ​

Medicamenteus advies 

Eerste keuze; ​

Cetirizine ​

• 2-6 jaar; 2,5 mg 2x pd ​
  
• 6-11 jaar; 5 mg 2x pd ​
  
• Vanaf 12 jaar; 1x per dag 's avonds ​
  
• Bijw slaperigheid, hoofdpijn, droge mond, duizeligheid -> meestal van lichte en voorbijgaand aard ​
  

Loratadine ​

• 2-11 jaar; 5 mg 1x pd ​
  
• >30 kg; 10 mg 1x pd ​
  
• Vanaf 12 jaar; 10 mg 1x pd bij voorkeur voor het eten ​
  
• Bijw zelden; misselijkheid, maagpijn, vermoeidheid, toename van eetlust en huiduitslag ​

Medicamenteus advies 

​Azelastine ​

• Denk om contactlenzen ​
  
• Nasaal; vanaf 6 jaar 2 x daags 1 verstuiving in elk neusgat​
  
• Oculair; ​
  
• Hooikoorts; kinderen vanaf 4 jaar 2x per dag 1 druppel beide ogen (iom arts; 4x) ​
  
• Niet- seizoensgebonden vanaf 6 jaar; zelfde gebruik ​
• Mag bij zwangerschap 
• Kan oculair en kortdurend nasaal; gaat in kleine hoeveelheden over in de moedermelk en veroorzaakt een bittere smaak 

Tweede keuze middel 

Tweede keuze​

Fexofenadine ​

Geeft meer IA ​

Kahoot 

Volgende les 

Hoofdstuk 13; aandoeningen van het maagdarmkanaal 

Zelfzorg maagklachten -> certificaat