bijvoeglijke bijzin; beperkend en uitbreidend

wat is een bijvoeglijke bijzin?

is een bijzin die als nabepaling bij een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord staat. Een bijvoeglijke bijzin is nooit een zelfstandig zinsdeel, maar altijd een deel van een zinsdeel. 

beperkende bijvoeglijke bijzin

Een beperkende bijzin specificeert (beperkt) de betekenis van het zelfstandig naamwoord, en kan daarom niet weggelaten worden.

beperkend: 

Sinaasappels die nog niet helemaal oranje zijn, kun je beter niet eten.

uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Een uitbreidende bijzin geeft extra informatie over het zelfstandig naamwoord, en kan weggelaten worden.

uitbreidend: 

Sinaasappels, die veel vitamine C bevatten, kunnen een verkoudheid voorkomen.

uitleg

In de eerste zin is er geen korte rust voor de bijzin die nog niet helemaal oranje zijn. Ook krijgt de bijzin bijzondere nadruk. 

Zoals je ziet kun je deze bijzin niet weglaten: het gaat puur om sinaasappels die nog niet helemaal oranje zijn.

uitleg

In de tweede zin hoor je een korte rust voor de bijzin die veel vitamine C bevatten. Ook krijgt deze bijzin een lagere toon dan de hoofdzin. 

Deze bijzin geeft extra informatie en kun je daarom weglaten.

let op!

Let op: vóór een beperkende bijzin zet je geen komma, vóór een uitbreidende bijzin wel.

verschil

De volgende twee voorbeeldzinnen maken duidelijk hoe belangrijk een komma kan zijn: 

beperkend:  

De jongens die te laat waren, moesten nablijven.  

uitbreidend:  

De jongens, die te laat waren, moesten nablijven.

In de eerste zin zijn er ook nog jongens die niet te laat waren. In de tweede zin zijn alle jongens te laat.

Beperkende  bijvoeglijke bijzin

• De informatie van de bijzin specificeert / 'beperkt' de betekenis van het antecedent.
• Er staat een komma achter de bijvoeglijke bijzin.
  
  

De sinaasappels die bedorven waren, werden afgevoerd.

-> SLECHTS de bedorven sinaasappels werden afgevoerd; de goede sinaasappels niet.

Uitbreidende bijvoeglijke bijzin

• Voegt extra informatie toe

die je ook weg zou kunnen laten.

• Zet een komma voor en achter de bijvoeglijke bijzin.

De sinaasappels, die bedorven waren, werden afgevoerd.

> ALLE sinaasappels werden afgevoerd (extra informatie: omdat ze bedorven waren).

Is de bijvoeglijke bijzin uitbreidend of beperkend?

De jongen die daar staat, is mijn vriend.

1. Uitbreidend
2. Beperkend
3. Beiden mogelijk

De actie die een succes werd, wordt volgend jaar herhaald.

1. beperkende bijvoeglijke bijzin
2. uitbreidende bijvoeglijke bijzin

beperkende bijvoeglijke bijzin

uitbreidende bijvoeglijke bijzin

De opdrachten die je nog niet helemaal begrijpt, kun je beter nog een keer herhalen.

Het nummer, dat op Spotify te beluisteren is, is mateloos populair onder jongeren.

De gemeente waarschuwt jongeren die zich niet houden aan de RIVM-maatregelen.

De Nederlandse journalisten die weigerden de verklaring te ondertekenen, mogen de prins niet interviewen.

Tijdens het onweer van gisteren is de eik, die er al twee eeuwen stond, gesneuveld.

Leerlingen die te laat op de kamer waren, moesten in het hostel blijven.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin

Is de bijvoeglijke bijzin uitbreidend of beperkend?

De jongen die daar staat, is mijn vriend.

1. Uitbreidend
2. Beperkend
3. Beiden mogelijk

De leerlingen die een onvoldoende voor de toets hebben gehaald, moeten deze herkansen.

1. De bijvoeglijke bijzin is een uitbreiding.
2. De bijvoeglijke bijzin is een beperking.

De actie die een succes werd, wordt volgend jaar herhaald.

1. beperkende bijvoeglijke bijzin
2. uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Gepensioneerden, die toch al zwaar gekort worden, krijgen een extra korting op hun pensioen.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin

Gepensioneerden, die toch al zwaar gekort worden, krijgen een extra korting op hun pensioen.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin