AFP 2 Thema 5 (Hormoonstelsel 2)

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

AFP 1 - Les 1

Anatomie, Fysiologie, Pathologie 2 - 

Thema 5

Weekplanning

• Herhaling AFP 1: De koolhydraatvertering, vetvertering en eiwitvertering
• Thema 1: Bloedsomloop
• Thema 2: Hart
• Thema 3: Hart- en vaatziekten
• Thema 4: Hormoonstelsel
• Thema 5: Hormoonproductie en rollen
• Herhalingsles

Leerdoelen - T5 Hormoonstelsel

Hormoonstelsel

Jij:

• Kunt uitleggen hoe hormonen worden geproduceerd, getransporteerd en kent hun werking in het lichaam.
  
• Kunt uitleggen hoe hormonale regulatie werkt, inclusief negatieve feedbackmechanismen.
  
• Kent de rol van hormonen in verschillende lichaamsprocessen zoals groei en voortplanting.

Herhaling - T4 Hormoonstelsel

Een zweetklier is een voorbeeld van een:

1. Exocriene klier
2. Endocriene klier

Een de schildklier is een voorbeeld van een:

1. Exocriene klier
2. Endocriene klier

De alvleesklier is een voorbeeld van een:

1. Exocriene klier
2. Endocriene klier

 Exocrien v.s. Endocrien

Endocrien

Geen afvoerbuis, maar geeft af aan bloed

Spijsverteringsklieren, traanklier, zweetklier

Exocrien

Met een afvoerbuis, 

geven af aan holtes

Hormoonstelsel

Zet de organen met functies in de juiste volgorde:

Organen (hormoon 

productie)

Klieren (hormoon 

uitscheiding)

Bloed (hormoon 

vervoer)

Plaats van bestemming (hormoon 

aan de slag)

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Hormoonstelsel (endocriene systeem)

Organen  >  klieren   >   bloed  >   juiste plaats

Hormoonproductie         Hormoonuitscheiding    Hormoonvervoer       Hormonen doen hun werk

Hormoon =

Boodschappercel

Noem 1 voorbeeld van een functie wat door een hormoon wordt gereguleerd

Hormoonstelsel (endocriene systeem)

Functie: 

Het hormoonstelsel regelt allerlei lichaamsfuncties.

• Temperatuur, bewustzijn, ademhaling, bloeddruk, hartslag, spijsvertering, slapen en voortplanting.
• Reacties op lichamelijke en psychische stress.
• De huishouding van water, suikers en zouten als natrium, kalium en calcium.
• De groei en de ontwikkeling van allerlei organen en de seksuele ontwikkeling.

Noem 4 hormoonproducerende organen:

Endocriene organen

Hypofyse

Schildklieren

Bijnieren

Alvleesklier

Beschrijf in 1 zin de functie van de hypofyse:

Hypofyse functie

Hypofyse

1 cm doorsnede

"De aansturende computer"

• De hypofyse stuurt de werking van een aantal hormoonproducerende klieren aan, zoals de bijnieren en de schildklier, bij vrouwen de eierstokken en bij mannen de zaadballen.

• De hypofyse vormt zo de schakel tussen het centrale zenuwstelsel en het hormoonstelsel.

• Er liggen hele kleine ‘eilandjes’ van hormoonproducerende cellen op, die elk een ander hormoon produceren of aansturen.

Wat is de functie van "ADH Antidiuretisch hormoon"?

1. Stimuleert de schors van de bijnieren tot hormonen aanmaken
2. Stimuleert de schildklier tot hormonen aanmaken
3. Stuurt hormoon naar nieren, daar heeft het de functie voor regulatie urine.
4. Stimuleert de geslachtsklieren tot hormonen aanmaken

Hypofyse hormonen (7)

Hypofyse

1 cm doorsnede

"De aansturende computer"

Hormoon: ACTH (bijnierschorsstimulerend)

Functie: Stimuleert de schors van de bijnieren tot hormonen aanmaken

Hormoon: LH en FSH (Geslachtsklierstimulerend)

Functie: Stimuleert de geslachtsklieren tot hormonen aanmaken

Hormoon: Groeihormoon

Functie: Functioneert zelfstandig, stimuleert groei (kind en nieuwe aanmaak)

Hormoon: TSH Schilklierstimulerend hormoon

Functie: Stimuleert de schildklier tot hormonen aanmaken

Hormoon: Prolactine

Functie: Bij mannen en niet lacterende vrouwen geen functie, bij vrouwen met baby stimuleert het melkproductie

Hypofyse hormonen (7)

Hypofyse

1 cm doorsnede

"De aansturende computer"

Hormoon: ADH Antidiuretisch hormoon 

Functie: Stuurt naar nieren, daar heeft het de functie voor regulatie urine. Werkt samen met bijnieren de bloeddruk.

Hormoon: Oxytocine

Functie: Stimuleert bevalling (samentrekken, weeën) en borstklieren. Hechtingshormoon moeder-kind, maar kan ook in andere relaties worden aangemaakt. 

Maak de zin af: Wanneer er teveel T4 (Thyriocine) is, dan .........

Schildklier functie

Schildklier

• De schildklier produceert de hormonen T3 en T4. Deze schildklierhormonen regelen de stofwisseling in het lichaam. 

•  In feite regelen de schildklierhormonen de snelheid van de stofwisseling. Hoe meer schildklierhormoon, hoe sneller de stofwisseling.

• De schildklier wordt voor een belangrijk deel aangestuurd door de hypofyse

Direct boven het kuiltje in de hals

Schildklier hormonen (3)

Schildklier

Direct boven het kuiltje in de hals

Hormoon: T3 (Tri-joodthyronine)

Functie: Sterk effect op stofwisseling, groei en reguleert metabolisme (energie inzet en verbruik)

Hormoon: T4 (Thyriocine)

Functie: Het grootste deel van T4 bind zich aan eiwitten en een deel zweeft vrij rond. Bij te veel T4 kan dit worden omgezet worden naar T3. 

Hormoon: Calcitonine

Functie: Activeert vit. D, reguleert calcium (botopbouw/afbraak)

Waar in het lichaam bevinden zich de bijnieren?

Bijnieren

Bijnieren functie

Bijnieren

Liggen op de nieren

• De bijnieren produceren diverse hormonen die nodig zijn om essentiële functies van het lichaam in stand te houden.

• Denk hierbij aan de afbraak van voedingsstoffen, de reactie op stress en het evenwicht tussen water- en zout in het lichaam. 

• De bijnieren worden aangestuurd door hormonen van de hypofyse.

Wat is de functie van "Aldosteron"?

1. Helpt bij stressregulatie en laat de bloeddruk stijgen.
2. Rol bij ontstaan en sturen seksuele ontwikkeling, invloed op energieniveau, menstruatiecyclus
3. Stimulerende werking op ontsteking en rol bij immuunregulatie.
4. Reguleert natrium/kalium, invloed op bloeddruk

Bijnieren hormonen (5)

Bijnieren

Liggen op de nieren

Hormoon: Adrenaline 

Functie: Helpt het lichaam reageren op stress, verhoogt de hartslag, bloeddruk en alertheid. (Hij weet doordat de hersenen signaleren, doorgeven aan hypofyse en deze het doorgeven aan de bijnieren)

Hormoon: Nor-adrenaline 

Functie: Helpt ook bij stressregulatie, laat de bloeddruk stijgen, waardoor er meer en sneller bloed en zuurstof op de juiste plek komt. 

Hormoon: Cortisol

Functie:  Stimulerende werking op ontsteking en rol bij immuunregulatie. 

Bijnieren hormonen (5)

Bijnieren

Liggen op de nieren

Hormoon: Testosteron/oestrogeen

Functie: Rol bij ontstaan en sturen seksuele ontwikkeling, invloed op energieniveau, menstruatiecyclus

Hormoon: Aldosteron 

Functie: Reguleert natrium/kalium, invloed op bloeddruk

Voor welk hormoon geldt deze werking:
"Wanneer de bloedsuikerspiegel te hoog is stimuleert ........ om het af te voeren naar leven en spieren".

1. Insuline
2. Glucagon

Alvleesklier (eilandjes van de langerhans) functie

Alvleesklier eilandjes van de langerhans

(pancreas)

Zitten in de pancreas

• De alvleesklier maakt onder andere het hormoon insuline aan, dat een rol speelt bij het op peil houden van de bloedsuikerspiegel. Dit wordt de hormonale oftewel endocriene functie van de alvleesklier genoemd. 

• De alvleesklier reageert op de hoeveelheid suiker in het bloed. Is het suikergehalte verhoogd (bijvoorbeeld na een maaltijd), dan wordt er meer insuline aangemaakt en minder glucagon. 

• Bij een te laag suikergehalte gaat de alvleesklier minder insuline produceren en meer glucagon.

Alvleesklier (eilandjes van de langerhans) hormonen (2)

Hormoon:

Functie: 

Alvleesklier eilandjes langerhans

(pancreas)

Zitten in de pancreas

Hormoon: Glucagon

Functie: Opgeslagen suiker in lever en spieren komt vrij wanneer bloedsuikerspiegel te laag is. 

Hormoon: insuline

Functie: Wanneer de bloedsuikerspiegel te hoog is stimuleert insuline om 

het af te voeren naar leven en spieren. 

Leerdoelen - T5 Hormoonstelsel

Hormoonstelsel

Jij:

• Kunt uitleggen hoe hormonen worden geproduceerd, getransporteerd en kent hun werking in het lichaam.
  
• Kunt uitleggen hoe hormonale regulatie werkt, inclusief negatieve feedbackmechanismen.
  
• Kent de rol van hormonen in verschillende lichaamsprocessen zoals groei en voortplanting.

Nieuw lesstof >T5 Hormoonstelsel

Je weet nu wat hormonen zijn, hoe en waar zij geproduceerd worden, maar nog niet hoe zij hun werk uitvoeren:

Hormoonstelsel (endocriene systeem)

Organen  >  klieren   >   bloed  >   juiste plaats

Hormoonproductie         Hormoonuitscheiding    Hormoonvervoer       Hormonen doen hun werk

Hormoon =

Boodschappercel

Thema 5

Homeostase

Homeostase

Het doel van het lichaam is om alles zo veel mogelijk in balans te houden. 

Hiervoor is goede communicatie nodig van het zenuwstelsel en het hormoonstelsel. 

Samen houden ze alle waarden in het lichaam in balans. 

Communicatie zenuwstelsel & hormoonstelsel

Hypotalamus 

Houdt continu het lichaam en de homeostase in de gaten. Wanneer er iets uit balans raakt stuurt de hypothalamus hormonen naar de hypofyse

Hypofyse

Heeft een voor- en achterkwab. Beide kunnen doelorganen aansturen. Daarmee is het de hoofdaansturing voor de andere hormoonproducerende organen (Thema 4). 

Doelorganen 

Communicatie zenuwstelsel & hormoonstelsel

Hypofyse - Achterkwab 

Geeft oxytocine  en ADH af.

Hypofyse - Voorkwab

Geeft LH/FSH, prolactine, ACTH, GH en TSH af. 

Eigen aansturing

Communicatie zenuwstelsel & hormoonstelsel

Hoe komt ieder hormon in actie?

1 hormoon kan meerdere acties veroorzaken. 

Afhankelijk van het doelorgaan met bijbehorende doelcellen met receptoren, zorgt het hormoon voor een actie. 

Geen juiste receptor = geen actie.

Negatieve terugkoppeling

Wanneer wordt negatieve feedback ingezet?

Veel voorkomende manier van het bijsturen van processen in het lichaam. 

Dit zijn een aantal voorbeelden van negatieve feedback.

Wat is positieve feedback?

Wanneer wordt positieve feedback ingezet?

Unieke en zeldzame situatie

- Komt maar bij een paar processen voor

- Werkt als een gaspedaal, waarin een proces kort heel flink wordt bevorderd

Hoe werkt negatieve feedback?

1. Oppikken van prikkels

2. Controleren van prikkels. Te hoog/te laag/precies goed?

Buiten de acceptabele waarden? Door naar effector

3. Uitvoerende partij, de effector, pakt het probleem aan.

4. Probleem verholpen?

Dan stopt de prikkel en valt 

deze cirkel van acties weg. 

Hoe werkt negatieve feedback?

Niet 1, maar meerdere systemen zorgen voor het controleren van waarden, zodat als er 1 wegvalt het overgenomen kan worden en er geen gevaarlijke situatie ontstaat. 

Voorbeeld: 

Negatieve feedback met het hormoon; insuline

Voorbeeld: 

Negatieve feedback met het hormoon; insuline

Voorbeeld: 

Negatieve feedback met het hormoon; insuline

Voorbeeld: 

Negatieve feedback met het hormoon; insuline

Bij diabetes wordt hyperglycemie veroorzaakt door het regulatieprobleem

Voorbeeld: 

Negatieve feedback met het hormoon; insuline

Opdracht thema 5 hormoonstelsel

Maak voor jezelf een samenvatting voor thema 5 hormoonstelsel

Kies je eigen manier: