3.4 Nieren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

3.4 Nieren

• Bekijk afb.44, 45 en 46 op p.144/145 in je boek (of Binas 85A) over de bouw van de nieren

een deel van het bloedplasma wordt in een niereenheid uitgescheiden (filtratie),
-in welk deel van een niereenheid gebeurt dit?

1. in de glomerulus
2. in het kapsel van Bowman
3. in de lis van Henle
4. in de verzamelbuis

door welk van de volgende factoren vindt de filtratie plaats?

1. diffusie
2. osmose
3. gefaciliteerde diffusie
4. bloeddruk

de glomerulus is een kluwen van fijne haarvaten dat door het nierkapsel (kapsel van Bowman) omgeven wordt, hier vindt de filtratie plaats
-welke van de onderstaande stoffen verlaat de bloedbaan NIET bij de filtratie?

1. glucose
2. zouten
3. eiwitten
4. vitamine C

in welk deel van de nieren ligt de liggen de lichaampjes van Malpighi en het eerste deel van de gekronkelde buis?

1. nierschors
2. niermerg
3. nierbekken

in welk deel van de nieren liggen de lissen van Henle?

1. nierschors
2. niermerg
3. nierbekken

welke oorzaken kunnen er zijn voor bloed(cellen) in de urine?

bekijk afb.47 op p.146 en tabel 85B van je Binas

• hierin staan de concentraties van verschillende opgeloste stoffen zoals ze voorkomen in bloedplasma, voorurine en urine
• per dag wordt zo'n 180L voorurine geproduceerd (!), waarvan ca. 1,5 à 2 L urine overblijft, de rest wordt teruggeresorbeerd (=opgenomen door de gekronkelde buis na het nierkapsel)

de concentratie van glucose in de urine is 0, terwijl die in de voorurine 0,1 g/L is, hoe kan dat?

bekijk de concentraties Na+ in de drie kolommen
-welke conclusie kun je trekken over de filtratie en terugresorptie van Na+?

1. er vindt geen filtratie van Na+ plaats en geen resorptie
2. er vindt volledige filtratie van Na+ plaats en geen resorptie
3. er vindt geen filtratie plaats en vrijwel volledige resorptie
4. er vindt volledige filtratie plaats en bijna volledige resorptie

bekijk tabel 85B in je Binas;
welk van de genoemde stoffen wordt het minst teruggeresorbeerd?

wordt Na+ beter teruggeresorbeerd dan Cl- of andersom?

1. Na+ wordt beter teruggeresorbeerd dan Cl-
2. Cl- wordt beter teruggeresorbeerd dan Na+

verwerking

maak van 3.4 opdracht 32 t/m 34

terugresorptie

bekijk afb.48 op p.146

waar vindt de bulk van de opname van voedingsstoffen en water plaats?

in welke delen van een nefron wordt water geresorbeerd?

door welk transportmechanisme vindt wateropname uit de nierbuisjes plaats?

1. door diffusie
2. door osmose
3. door gefaciliteerde diffusie
4. door actief transport

verloop van osmotische waarde in de nieren

• in afb. 48 staat met stippellijnen de begrenzing van de verschillende gebieden in de nieren weergegeven: nierschors - buitenste merg - binnenste merg
• merk op, dat de osmotische waarde sterk toeneemt van schors naar merg (van 0,8 naar 3,1) -> zouten en ureum
• water wordt daardoor vnl. door osmose opgenomen uit het nierkanaaltje

afb.48 in je boek

hier vindt 80% van de opname plaats van voedingsstoffen (actief transport) en van water (osmose, via aquaporine-1)

hier vindt de laatste wateropname plaats o.i.v. ADH (aquaporine-2) (fine tuning)

toenemende osmotische waarde

waterresorptie in de nieren

1. grootste deel (150L/dag) in de eerste gekronkelde buis: door aquaporine 1 (membraaneiwit in de cellen rond de nierkanaaltjes)

2. "finetuning" in de verzamelbuis: door aquaporine 2  (membraaneiwit in de cellen rond de verzamelbuis) o.i.v. ADH  (NB in stijgende deel van de nierbuis is geen wateropname!)

rol van ADH bij wateropname

• ADH = Anti Diuretisch Hormoon -> uit hypofyse
• reguleert wateropname door aquaporine 2 in verzamelbuisjes en daarmee de osmotische waarde van het bloedplasma
• osmoreceptoren uit de hypothalamus geven signaal aan hypofyse bij te hoge/lage (?) osmotische waarde

zal de hypofyse bij een te hoge osmotische waarde van het bloedplasma meer of minder ADH afgeven? En zal daardoor de osmotische waarde stijgen of dalen?

1. meer ADH, de osmotische waarde stijgt
2. meer ADH, de osmotische waarde daalt
3. minder ADH, de osmotische waarde stijgt
4. minder ADH, de osmotische waarde daalt

Rol van aldosteron

• bijnierhormoon
• stimuleert resorptie van Na-ionen in de nieren
• wateropname volgt door osmose
• aldosteron zorgt ook voor actieve uitscheiding van K-ionen
• functie: bloeddrukregulatie

functie aldosteron: wat heeft zout- en wateropname te maken met bloeddrukregulatie?

er worden na het nierkapsel niet alleen stoffen geresorbeerd, maar ook afgestaan aan de nierbuisjes; welke stoffen zijn dat?

regeling van de pH van het intern milieu

• bekijk afb.52 op p.150
• in het grijze vlak van deze afbeelding staat KA (koolzuuranhydrase)

in welke twee delen van een niereenheid bevindt zich dit koolzuuranhydrase?

waardoor wordt urine relatief zuur?

welke stof buffert de pH van het bloed?

verwerking

• de koningsziekte: lees de samenhang van 3.4 (digitaal) en maak opdracht 2 en 3
• maak van 3.4 opdracht 35, 36, 42