Les 37 Poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom!

Leerdoelen 

R: Na deze les weet ik wat poëzie is en hoe een dichter betekenis aan zijn gedicht kan toevoegen.

T1: Na deze les kan ik benoemen hoe een dichter in een gedicht betekenis toevoegt.

Wat is Poëzie?

Weinig woorden, veel betekenis

De schrijver wekt een bepaald gevoel bij de lezer op.

De betekenis is vaak niet eenduidig, je kunt als lezer zelf het gedicht interpreteren.

Je kan er nog bijvragen waar het gedicht op het plaatje over gaat.

Als  het zwaar is draag ik het in mijn armen. Wat is het volgens de leerlingen?

Welk gevoel roept dit gedicht op?

Waar denk je dat het over gaat?

Wat vind je van gedichten lezen?

😒🙁😐🙂😃

Wat is het nut van gedichten?

Gedichten kunnen helpen om je gevoelens uit te drukken

Er is geen nut, ze zijn gewoon mooi

Wat is poëzie?

Een bijzondere manier om iets te zeggen in de vorm van een gedicht.

Waar kun je het aan herkennen?

Meestal zie je het aan de bladspiegelverdeling (hoe de tekst op het papier is verdeeld)

De linkertekst is proza. Het begint aan de linkermarge en het gaat tot de rechtermarge van de bladzijde.

De rechtertekst is poëzie. Het heeft verschillende alinea's. Alinea's van een gedicht noem je strofen. 

De regels in een gedicht noem je versregels.

Dichterlijke vrijheid

Een dichter hoeft zich niet altijd aan de regels van de taal te houden, maar bepaalt zelf hoeveel vrijheid hij neemt om zijn zinnen vorm te geven. Hij kan bijvoorbeeld expres fouten maken.

Kun je lezen wat hiernaast staat?

Dichterlijke vrijheid

Een dichter hoeft zich niet altijd aan de regels van de taal te houden, maar bepaalt zelf hoeveel vrijheid hij neemt om zijn zinnen vorm te geven. Hij kan bijvoorbeeld niet-bestaande woorden gebruiken

Dichterlijke vrijheid

Een dichter hoeft zich niet altijd aan de regels van de taal te houden, maar bepaalt zelf hoeveel vrijheid hij neemt om zijn zinnen vorm te geven. Hij kan zich bijvoorbeeld aan een bepaald rijm houden.

Een gedicht kan natuurlijk ook expres niet rijmen:

Het meisje riep: Hey mevrouw

Wat zegt u daar eigenlijk nou?

ritme en rijm hebben niet de regie

als het gaat over mijn poëzie

Als u heeft opgelet weet u heel goed

Een dichter bepaalt zelf wel wat hij schrijft

 

Dichterlijke vrijheid

Een dichter hoeft zich niet altijd aan de regels van de taal te houden, maar bepaalt zelf hoeveel vrijheid hij neemt om zijn zinnen vorm te geven. Hij kan zich bijvoorbeeld aan een bepaald ritme houden.

Een gedicht kan natuurlijk ook expres niet ritmisch zijn.

 

Interactie

Soms wil de dichter meer interactie met het publiek.

Het volgende gedicht is daar een voorbeeld van.

Op de puntjes mag je hardop een woord invullen.

gedicht op de volgende slide

Versje dat niet af is

Is het geen dag?

Dan is het …

Is het niet hard?

Dan is het …

Is het niet warm?

Dan is het …

Is het niet jong?

Dan is het …

Is het niet niet?

Dan is het … 

Is het niet langzaam?

Dan is het …

Is het niet laat?

Dan is het …

En nu hou ik op,

want zo is het genoeg.

van Leeuwen, J. (2005).

Is het niet klein? 

Dan is het …

Is het niet levend?

Dan is het …

Is het niet weinig?

Dan is het …

Is het niet stuk?

Dan is het …

Is het niet zwaar?

Dan is het …

Is het niet open?

Dan is het …

Is het niet laag?

Dan is het …

Is het niet nat?

Dan is het …

Betekenis toevoegen

Door het gebruik van stijlfiguren, beeldspraak, opvallende woorden of woorden met meerdere betekenissen, kan de dichter inhoud aan zijn gedicht toevoegen.

De dichter schrijft niet letterlijk wat hij bedoelt, maar je kunt de betekenis opmaken uit de combinatie van tekst en vorm

De schrijver kan zinnen op bepaalde plaatsen afbreken en op een nieuwe regel beginnen: enjambement

Soms zijn er ook expres witregels.

Voorbeelden staan op de volgende slides

Leerdoelen 

R: Ik weet nu wat poëzie is en hoe een dichter betekenis aan zijn gedicht kan toevoegen.

T1: Ik kan nu benoemen hoe een dichter in een gedicht betekenis toevoegt.

Leerdoelen 

T2: Na deze les kan ik uitleggen wat ik denk dat de betekenis is van een gedicht.

I: Na deze les kan ik mijn mening geven over een gedicht en het hardop voordragen.

Geheim gedicht

Vannacht heb ik een zoen begraven.

Hij lag dertien maanden tussen ons in

en jij had al een paar keer gevraagd:

wat ligt daar nou toch steeds.

Toen je eindelijk sliep, drukte ik

de zoen met mijn lippen in een doosje

vol watten en liep naar de tuin. Daar

groef ik een graf van twee monden diep

onder de beuk. De duizend zoenen

die volgend jaar rood en zoet uit de takken

komen waaien, zijn allemaal voor jou.

uit: 'Schaduwboekhouding', 2005.

Wat zou er bedoeld worden met: Vannacht heb ik een zoen begraven?

Geheim gedicht

Vannacht heb ik een zoen begraven.

Hij lag dertien maanden tussen ons in

en jij had al een paar keer gevraagd:

wat ligt daar nou toch steeds.

Toen je eindelijk sliep, drukte ik

de zoen met mijn lippen in een doosje

vol watten en liep naar de tuin. Daar

groef ik een graf van twee monden diep

onder de beuk. De duizend zoenen

die volgend jaar rood en zoet uit de takken

komen waaien, zijn allemaal voor jou.

uit: 'Schaduwboekhouding', 2005.

Wat nu als je het woord 'zoen' vervangt door 'ruzie'?

Wat zou hier bedoeld kunnen worden? 

Welk idee krijg je hierbij?

Zoek een afbeelding die jij goed bij dit gedicht vindt passen.

Waar gaat het over in dit gedicht?

Kies een foto die volgens jou goed bij dit gedicht past

Waar gaat het over in dit gedicht?

Per strofe

(strofe is een alinea in een gedicht)

Zoek een gedicht op internet

lees het een aantal keer en bedenk hoe je het voor kan dragen

oefen zelf

Over 8 minuten dragen we er een aantal voor

Leerdoelen 

T2: Ik kan nu uitleggen wat ik denk dat de betekenis is van een gedicht.

I: Ik kan nu mijn mening geven over een gedicht en het hardop voordragen.