B3: Genen en allelen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

B3: Genen en allelen

5.3.6 Je kunt omschrijven wat genen en allelen zijn (les 1)

5.3.7 Je kunt omschrijven wat een mutatie is (les 2)

5.3.8 Je kunt omschrijven wat kanker is (les 2)

Elke lichaamscel bevat bijna twee meter DNA. 

Het DNA in één cel is opgebouwd uit ongeveer drie miljard basen: de bouwstenen van het DNA.

Chromosomen bestaan uit...

1. DNA
2. DNA en eiwitten
3. Basenparen

DNA bevat dus een code.
Waar codeert die code dan voor?

1. Voor erfelijke eigenschappen.
2. Voor genen.
3. Voor eiwitten.
4. Voor iets anders dan A, B of C.

Genen bevatten informatie voor het maken van eiwitten.

Eigenschappen komen tot stand door eiwitten.

Voorbeeld 1:

In spiercellen zijn genen actief die zorgen voor de productie van spiereiwit. 

Genen bevatten informatie voor het maken van eiwitten.

Eigenschappen komen tot stand door eiwitten.

Voorbeeld 2:

In alvleeskliercellen zijn genen actief die zorgen voor de productie van insuline (een eiwit). 

Genen bevatten informatie voor het maken van eiwitten.

Eigenschappen komen tot stand door eiwitten.

Voorbeeld 3: 

Kleurstof in je ogen (melanine) komt tot stand door eiwitten.

Twee verschillende genen betrokken bij de vorming van melanine 

(pigment in de iris van het oog): 

Gen A en gen B

Varianten van genen: allelen (enkelvoud: allel)

Voorbeeld: Gen A

Op het bovenste chromosoom: allel A

Op het onderste chromosoom: allel a

In de genen B op de verschillende chromosomen zijn de basenparen exact aan elkaar gelijk.

1. Juist
2. Onjuist
3. Niet met zekerheid te zeggen.

In de genen A op de verschillende chromosomen zijn de basenparen exact aan elkaar gelijk.

1. Juist
2. Onjuist
3. Niet met zekerheid te zeggen.

Dominant of recessief

Dominant: het allel is sterker dan het recessieve allel.

Recessief: het allel is minder sterk dan het dominante allel.

Homozygoot of heterozygoot

Homozygoot: de allelen op de verschillende chromosomen zijn gelijk. 

Heterozygoot: de allelen op de verschillende chromosomen zijn verschillend.

npo.nl

DNA codeert voor....

1. Erfelijke eigenschappen
2. Eiwitten
3. Genen
4. Basenparen

Mutatie

Toevallige verandering van het DNA.

Mutagene invloeden

Waarom heeft een mutaties in een lichaamscel meestal geen gevolgen?

Mutant

Als een mutatie zichtbaar is.

Albinisme (voorbeeld):

Gen voor productie van pigment is gemuteerd.

Waardoor ontstaat kanker?

1. Door cellen die ongeremd delen.
2. Door mutaties in genen die de celgroei regelen.
3. Door cellen die loslaten van de tumor en elders in het lichaam uitgroeien tot een tumor.
4. Er is een andere oorzaak.