H1 en H2 grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Grammatica

Woordsoorten

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Lidwoorden

De tafel

Het tafeltje

Een tafel

*Staat voor een zelfstandig naamwoord.

*Niet elk zelfstandig naamwoord heeft een lidwoord (HET meisje, Maria)

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Wat kun je vertellen over deze man?

Wat is het?

Vertelt meer over een zelfstandig naamwoord.

Niet een kast, maar een grote, houten kast

Hoe herken je het?

*Zoek naar een zelfstandig naamwoord

*Wordt er een eigenschap toegevoegd?

*Het staat er meestal voor (de GROTE kast) en soms achter (de kast is GROOT)

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Werkwoorden

Wat is het?

*Werkwoorden zijn vaak doe-woorden.

*Het zijn dus dingen die je kunt doen: koken, wandelen, lopen, maar ook 'zijn', 'hebben', 'worden'

Hoe herken je ze?

*Je kunt werkwoorden vervoegen

*Ik kijk - jij kijkt - wij kijken - we hebben gekeken

Persoonsvorm

*Vind je door een vraagzin te maken of door de zin van tijd te veranderen (het werkwoord verandert dan)

*We lopen door het bos en het begint te regenen (we liepen door het bos en het begon te regenen)

Voltooid deelwoord

*De voltooid tijd - het is al uitgevoerd.

*We hebben GEGETEN, GESPEELD.

*Het huis is AFGEBRAND

Infinitief

Het infinitief is het hele werkwoord.

Meestal eindigt het op -en (lopen, wandelen, varen, genieten, slopen)

Soms heeft een werkwoord een andere vorm (zijn)

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Voorzetsels

Wat is het?

Een voorzetsel geeft een plaats, reden, doel of tijd aan.

Hoe herken je ze?

Zet het woord voor ... de kast of .... het feestje.

*op, onder, boven, voor, achter, bij de kast

*na, tijdens, vanwege, voor, om, door

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Voornaamwoorden:

 

Persoonlijk voornaamwoord

* Geeft een persoon aan

* Jij, ik, wij, ons, zij, hun/hen, het

Bezittelijk voornaamwoord

*Geeft een bezit van iemand aan.

*Mijn, zijn, haar, ons, hun (hond)

Aanwijzend voornaamwoord

*Het wijst naar iets/je kunt erbij wijzen

*DEZE tafel, DIE boeken, DIT kastje, DAT kopje

Vragend voornaamwoord

*Woorden die je gebruikt om een vraag te stellen.

*Er zijn er vier: wie, wat, welke, wat voor

Zelfstandig werkwoord

Heb je een zin met maar één werkwoord?

Dan is het sowieso een zelfstandig werkwoord.

Peter fietst naar huis.

Rohan slaapt nog steeds niet.

Het zelfstandig werkwoord vertelt wat er gebeurt!

In de zin:Frank heeft zijn broer niet weten te vinden

Is het belangrijkste werkwoord: vinden.

Je zou namelijk kunnen zeggen: Frank vond zijn broer niet.

heeft en weten zijn dus hulpwerkwoorden.

Meerdere werkwoorden in een zin?

Peter is naar huis gefietst.

Rohan heeft nog steeds niet geslapen.

Het belangrijkste werkwoord is het zelfstandig werkwoord. Je kunt het niet weglaten.

Het andere werkwoord is een hulpwerkwoord.

Twee ww? De pv is altijd hww!

Meer dan twee werkwoorden?

Er is altijd één zelfstandig werkwoord.

De rest is dan hulpwerkwoord.

Frank heeft zijn broer niet weten te vinden.

Wat is het belangrijkste werkwoord?

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden geven niet aan dat er iets gebeurt, maar koppelen een eigenschap aan het onderwerp.

Die kinderen zijn rijk.

Veel profvoetballers worden beroemd.

Je vindt een koppelwerkwoord in het naamwoordelijk gezegde.

Ezelsbruggetje: ZWABBELS

Zijn

Worden
A

Blijven
Blijken
E
Lijken
Schijnen

Voorbeelden van zinnen met een koppelwerkwoord

De planeet Mars lijkt onbewoond. 

Mijn zusje is ziek.

Dat bleek een vergissing.

Twijfel je of iets een kww is?

Zijn, worden en blijven zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden.

Kun je het werkwoord in de zin vervangen door zijn worden of blijven?

De bassist is ziek.

De bassist wordt ziek.

De bassist blijft ziek.

In de bassist is ziek, is IS dus een koppelwerkwoord.

Blijven: kww of zww?

Bijvoorbeeld, in de zin: De drummer blijft in het ziekenhuis.

Kun je zeggen: De drummer wordt in het ziekenhuis?

Nee!

Blijft is dus geen kww, maar een zww!

Wederkerend werkwoord (wkww)

Bij sommige werkwoorden hoort het woord zich. 

Dit zijn wederkerende werkwoorden. 

Bijvoorbeeld:

zich vergissen, zich schamen, zich vervelen, 

zich beseffen, zich irriteren

Het wederkerend voornaamwoord komt alleen voor in combinatie met een wederkerend werkwoord. Voorbeelden van wederkerende werkwoorden: zich schamen, zich ergeren, zich vergissen. Het zijn dus werkwoorden in combinatie met het woordje zich. Sommige werkwoorden zijn altijd wederkerend en sommige werkwoorden zijn soms wederkerend zoals het werkwoord: wassen.

• Ik was me. (wederkerend)

• Ik was. (niet wederkerend)

Wederkerende vnw (wvn)

Een wederkerend vnw komt 

alleen voor in combinatie 

met een wederkerend ww, 

zoals zich vergissen / 

zich verheugen.

Wederkerig vnw (wgv)

Een wederkerig (!) vnw verwijst naar meer personen.

Wederkerige vnw = elkaar / mekaar

Wederkerend en wederkerig vnw

wederkerig voornaamwoord

elkaar

mekaar