1E 5.4: Het ontstaan van staten

5.4: Het ontstaan van staten
1 / 28
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 1

This lesson contains 28 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

5.4: Het ontstaan van staten

Slide 1 - Slide

Wat gaan we doen?
  • Leerdoelen 5.4 bepreken (5)
  • Moeilijk woorden 5.4 bespreken (10)
  • Uitleg 5.4 met contolevragen in LessonUp
  • Begrippen 
  • Wat heb je geleerd?  Welke vraag heb je nog?
  • Huiswerk voor vrijdag

Slide 2 - Slide

Leerdoelen
Je kunt aan het einde van de les
  • uitleggen hoe de opkomst van de geldeconomie zorgde voor een andere manier van besturen
  • uitleggen waarom paus en vorsten ruxie hadden in de late middeleeuwen
  • beschrijven  hoe vorsten probeerden een centraal bestuur in te voeren

Slide 3 - Slide

Welke woorden in 5.4 vond je moeilijk?

Slide 4 - Mind map

Waarover gingen de 3 filmpjes in de ontdekkingsplaat?

Slide 5 - Open question

Vorsten, ambtenaren, huurlegers (boek blz. 81)
Late Mideeleeuwen in Europa: STEDEN + GELDECONOMIE
NADEEL VOOR VORSTEN:
  • Weinig macht in de steden
VOORDELEN VOOR VORSTEN:
  • Belastinggeld uit de steden
  • Boeren betalen pacht met geld

Slide 6 - Slide

Vorsten, ambtenaren, huurlegers (boek blz. 81)
Gevolgen voor het bestuur (v.a 13e eeuw): 
  • Vorsten betalen ambtenaren om met het bestuur te helpe
    --> Zij hebben geen leen, en gehoorzamen aan de vorst
  • Vorsten kunnnen soldaten huren - een huurleger hebben.   
      --> Daardoor niet meer afhankelijk van de leenmannen
GEVOLG:
  • Macht van de adel kleiner en macht van de vorsten groter

Slide 7 - Slide

Ruzie tussen paus en vorsten (boek blz. 82)
Pak bron 3 op blz. 82 erbij
1. Wat zie je op de bron? Wat staat eronder?
2. Welke personen werden officieel benoemd?
3. Wie deed een benoeming?

Slide 8 - Slide

Ruzie tussen paus en vorsten (boek blz. 82)
Waarom wilden vorsten bischoppen als leenmannen/bestuurders?
Zij waren niet getrouwd, hadden dus geen kinderen
--> dus na hun dood kreeg de vorst zijn leen terug
Waarom wilde de paus dat niet?
Paus was de baas van de kerk, dus de baas van de bisschoppen. Niet de vorst!!

Slide 9 - Slide

Ruzie tussen paus en vorsten (boek blz. 82)
GEVOLG (11e eeuw)
Ruzie tussen de Duitse keizer en Paus Gregorius
Oplossing in 1122:
1. De Paus benoemt de bisschoppen
2. De Paus bestuurt de kerk (= geestelijke macht), niet het land
3. De keizer bestuurt het land, niet de kerk

Slide 10 - Slide

Steeds meer centraal bestuur (boek blz. 83)
Pak bron 4 op blz. 83 erbij
Beantwoord in de volgende slides de vragen

Slide 11 - Slide

1. In welke eeuwen breidden de Bourgondische hertogen hun gebied uit?

Slide 12 - Open question

Steeds meer centraal bestuur (boek blz. 83)
Veranderingen in de Late Middeleeuwen
  • Steden werden belangrijker (wat voor samenleving?)
  • Adel werd minder machtig
  • Paus bemoeide zich alleen met de kerk
  • De vorsten  kregen meer macht (noem 2 redenen)

Slide 13 - Slide

Steeds meer centraal bestuur (boek blz. 83)
GEVOLG: Veranderingen in het bestuur

Vroege middeleeuwen
Late middeleeuwen
vorsten reisden rond

vorsten besturen vanuit 1 plaats (centralisatie)
overal andere wetten en regels
overal dezelfde wetten en belastingen (staatsvorming)
= LEENSTELSEL
=centraal bestuur

Slide 14 - Slide

Centraal bestuur
Betekenis: als een land steeds meer als eenheid wordt bestuurd.

Met ambtenaren en een eigen leger waren vorsten minder afhankelijk van de hulp van leenmannen. 
Ook voerden koningen in deze tijd rechtbanken en wetten in voor het hele gebied. --> je had dus vanaf nu overal dezelfde wetten in plaats van per gebied verschillende wetten en straffen.

Slide 15 - Slide

Steeds meer centraal bestuur (boek blz. 83)
DUS:
In de late middeleeuwen ontstaan  staten
Staten: landen met duidelijke grenzen, waar overal dezelfde wetten en regels gelden. 

Bij staatsvorming past:
CENTRALISATIE
= een gebied onder 1 bestuur brengen

Slide 16 - Slide

voorbeeld van centraal bestuur
Nederland als land bestond nog niet in de late middeleeuwen. Nederland bestond uit verschillende gewesten. Een soort provincies

In de tijd  van steden en staten kregen de hertogen van Bourgondië steeds meer gebieden onder hun heerschappij door oorlogen , huwelijken en erfenissen . Ook een groot deel van Nederland viel hier onder ( zie afbeeldingen op de volgende dia) 
Voor alle gewesten samen stelden de hertogen 1 overlegorgaan in: 
dat noemen we centralisatie van het bestuur

Slide 17 - Slide

Slide 18 - Slide

Aan de slag:
  • lees de volgende dia's goed door en maak de vragen.
  • Je hebt daarvoor 8 minuten de tijd

Slide 19 - Slide

Kun je een voorbeeld noemen van centraal bestuur in Nederland nu?

Slide 20 - Open question

Leg aan de hand van deze afbeelding uit dat er in Nederland nog steeds sprake is van centraal bestuur

Slide 21 - Open question

Noem een voorbeeld van
centralisatie in de Nederlanden
in de late middeleeuwen.

Slide 22 - Open question

A: Wat vonden de edelen (adel) van centralisatie ?
B: Waarom dachten ze zo?


Slide 23 - Open question

Leerdoelen herhalen
Je kunt nu
  • uitleggen hoe de opkomst van de geldeconomie zorgde voor een andere manier van besturen
  • uitleggen waarom paus en vorsten ruxie hadden in de late middeleeuwen
  • beschrijven  hoe vorsten probeerden een centraal bestuur in te voeren

Slide 24 - Slide

Begrippen
Vorsten
Ambtenaren
Huurlegers
Bisschoppen
Paus
Staten
Centraal bestuur
Centralisatie

Slide 25 - Slide

Schrijf 1 ding op dat je hebt geleerd

Slide 26 - Open question

Schrijf 1 vraag op over deze les.

Slide 27 - Open question

Huiswerk
H5 §4 Het ontstaan van staten
Vraag 1 t/m 11
Leer de begrippen
Test Jezelf

Slide 28 - Slide