Ethiek - les 7 - Deugdenethiek

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 7: Deugdenethiek

Welkom allemaal!

Laptop dicht op tafel

Deze les

Terugblik beginselethiek

Korte uitleg deugdethiek

Aan de slag opdrachten Reader / PO

Terugblik beginselethiek

Wat: Lees bladzijde 16 en 17 (beginselethiek)

Waarom: Herhaling, want 3 weken geleden

Hoe: Individueel en stil

Hulp: Eventueel docent

Tijd: +/- 10 minuten

Uitkomst: Check d.m.v. 5 vragen

Klaar: Vragen gemaakt? 51ab, 52, 53? Check deugdethiek

Terugblik beginselethiek

Probeer antwoord te geven op de volgende vragen:

1. De ideeën van wie staan centraal in de beginselethiek?
2. En wat staat er centraal?
3. Wat is een andere naam voor beginselethiek?
4. Wat is het onderscheid tussen neiging en plichtsbesef?
5. Wat moet je volgens Kant doen als je twijfelt?
6. Klaar met bovenstaande? Vergelijk met je buurman/-vrouw

Terugblik vorige les

• De ideeën van wie staan centraal in de beginselethiek? 
• Kant
• En wat staat er centraal? 
• (Begin)waarden als eerlijkheid/rechtvaardigheid
• Andere naam voor beginselethiek? 
• Plichtsethiek (Je hebt de plicht om het goede te doen)
• Onderscheid tussen neiging en plichtsbesef
• Neiging (ook) eigen gewin, plichtsbesef ook wanneer het jou (helemaal) niet uitkomt
• Wat moet je doen als je twijfelt? 
• Algemene regel van maken, als iedereen zo zou handelen dan ....

Vraag 51

51. Een winkelier verkoopt een spuitbus die milieuonvriendelijk is. Veel klanten vinden dit onjuist en kopen niet meer bij deze winkel (boycot). Dit kost de winkelier geld. Vandaar dat de winkelier besluit om de spuitbus niet meer te verkopen. Hierdoor denkt en hoopt hij dat zijn klanten weer bij hem zullen gaan kopen.

  

a. Handelt de winkelier ethisch goed, volgens Kant?

b. Hoe zou je hier naar kunnen kijken vanuit de gevolgenethiek?

Deugden

Waar denk je aan bij het woord deugd?

Overleg en schrijf op!

Deugden

Deugden zijn die kwaliteiten die een mens tot een goed mens maken.

De oude Grieken (o.a. Aristotelis) spraken over vier deugden: 

wijsheid, dapperheid (moed), matigheid en rechtvaardigheid.

Gulden middenweg

Maar niet teveel én niet te weinig = Gulden middenweg

Schrijf op: wat gebeurt er als je teveel of te weinig hebt van

1. wijsheid

2. moed

3. matigheid

4. rechtvaardigheid

Teveel

Wijsheid: ...........

Moed: ................

Matigheid: ................

Rechtvaardigheid: ................

Te weinig

Wijsheid: ....................

Moed: ....................

Matigheid: ....................

Rechtvaardigheid: ...............

Niet teveel

Wijsheid: overanalyseren

Moed: roekeloos

Matigheid: vreugdeloos

Rechtvaardigheid: inflexibel?

Maar ook niet te weinig

Wijsheid: ondoordacht

Moed: laf

Matigheid: losbandigheid

Rechtvaardigheid: onrecht

Goed mens = goed handelen

Het gaat bij deugdenethiek niet om bepaalde doelen en ook niet om allerlei dwingende gedragsregels.

Deugdenethiek: ‘wat voor een mens wil ik zijn?’ of: ‘wat maakt iemand tot een goed mens?’ Als mensen zelf goed/verstandig zijn, volgt het goede handelen dan vanzelf.

De deugdethiek geeft alleen richting, zonder precies te zeggen: dit moet je doen! Dat moet een goed/verstandig mens inzien in die situatie.

Onderdeel van je persoonlijkheid

Leren door opvoeding, onderwijs, buurt, kerk/moskee

 Een geïntegreerd onderdeel van de persoon --> goed persoon = goed handelen

(Bij gevolgen- en beginselethiek dient het goede zich veeleer aan in situaties waarbij we spreken van een ‘ethisch dilemma’. Daar heeft ethiek veel meer een ‘ad-hoc-karakter’)

Lesopdracht

1. Kies een deugd (bijvoorbeeld moed, rechtvaardigheid, wijsheid of matigheid).

2. Beschrijf in 100 woorden wat deze deugd inhoudt volgens Aristoteles.

3. Geef een voorbeeld uit jouw eigen leven of de actualiteit waarin iemand deze deugd toont of juist tekortschiet.

4. Leg in maximaal 200 woorden uit waarom dit voorbeeld wel of niet overeenkomt met de ideeën van Aristoteles.

5. Reflectie: Welke rol speelt oefening of gewoonte bij het ontwikkelen van deze deugd volgens Aristoteles? (ca. 100 woorden)

Opdracht 54: Acute operatie

Je bent hartspecialist in een ziekenhuis. Om twee uur ’s nachts komen er twee spoedgevallen binnen. Deze twee mensen moeten acuut geholpen worden om doodsgevaar af te wenden. De enen patiënt (mevrouw De Wit) is een dementerende alleenstaande bejaarde vrouw van 73 jaar. De andere patiënt is een levenslustige jonge vrouw van 27 jaar, gehuwd en moeder van 3 kinderen. Ze zijn op exact hetzelfde moment aangemeld. 

Wie moet je als eerste opereren als je kijkt naar de deugdethiek? En waarom? 

Schrijf je antwoorden op je blad

Deugdethiek & acute operatie

Deugdethiek: niet strikte regels, maar ook niet alleen maar naar de gevolgen.

Wijsheid: wijs persoon houdt rekening met relevante factoren (medische urgentie, impact eigen levens en dat van hun naasten)

Rechtvaardigheid: gelijke behandeling

Moed: de arts moet een beslissing nemen, ga er maar aan staan...

Compassie: meededogen voor beide vrouwen

Deugdzaam handelen

Beslissen om de jongere vrouw eerst te opereren, niet omdat het leven van de oudere vrouw minder waardevol is, maar omdat de jongere vrouw meer mensen direct beïnvloedt en meer jaren te leven heeft, wat kan worden beschouwd als een rechtvaardige overweging. Dit zou een voorbeeld zijn van deugdzaam handelen dat rekening houdt met wijsheid, rechtvaardigheid, moed, en compassie.

Concluderend: dit is (wat mij betreft) de meest voor de hand liggende ethische benadering, gevolgenethiek vliegt soms uit de bocht (denk aan z'huis), beginselthiek te star (soms is het beter om iets soepeler te zijn, bijvoorbeeld om niet eerlijk te zijn)

Deadlines

• PO: a.s. vrijdag 7 maart, 23.59 uur

Opdrachten reader, zie studiewijzer --> vaak gemaakt in de les

Handig bij leren voor toets (mist er 1, geen probleem)

Antwoorden reader online 17 maart