5.3: Machtige heren, halfvrije boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

                 5.3: Machtige heren, halfvrije boeren

                                Machtige heren, halfvrije boeren

- Landbouwsamenleving in plaats van landbouwstedelijke samenleving. 

- Onzekerheid en onveiligheid, waardoor boeren zekerheid en bescherming zochten bij machtige heren. 

- In ruil voor de bescherming verloren de boeren een deel van hun vrijheid en werden 'horigen'. 

                                Machtige heren, halfvrije boeren

- Horigen: halfvrije boeren die hoorden bij het gebied van de heer.

- Horigheid: de onvrijheid van de horigen. 

- Domein: het gebied van een heer. 

                                 De organisatie van het domein

- Hof: woning van de eigenaar of de rentmeester (iemand die namens de eigenaar het domein beheert)

- Kerk, molen, bierbrouwerij, voorraadschuren.

- Een deel voor de heer (vroonland), een deel voor de horigen (hoeveland).

                            Hofstelsel en leenstelsel / Feodale stelsel

- Hofstelsel: Het economische systeem met horigen op domeinen.

- Leenstelsel / Feodale stelsel: Het bestuurssysteem met leenheren en leenmannen. 

Wat is het verschil tussen het hofstelsel en het leenstelsel / Feodale stelsel?

                   Rechten van de heer (heerlijke rechten)

1. Jachtrecht

2. Molenrecht

3. Recht om recht te spreken

                                 Plichten van de heer

1. De boeren op zijn land beschermen (door middel van legertjes).

2. De boeren laten landbouwen en veeteelt bedrijven.

                                   De rechten van de horigen

Op het domein:

1. Akkerbouw en veeteelt verrichten

2. Wonen

3. Gebruik maken van de weiden en bossen

                             De plichten van de horigen

1. Belasting betalen: een deel van de oogst afstaan aan de heer.

2. Herendiensten verrichten: een deel van de tijd onbetaald werken voor de heer. 

3. Ze mochten het domein niet zonder toestemming verlaten. 

Hoe noem je de rechten van een heer?

Noem minimaal 2 rechten van de heer (heerlijke rechten).

Noem minimaal 2 rechten van de horigen.

Noem de 3 plichten van de horigen.

Noem 2 voorbeelden van herendiensten.

                                   3 sociale groepen 

1. Geestelijken (zij die bidden)

2. Edelen (zij die vechten) 

3. Boeren (zij die werken)

Welke groep is dit? Wat is hun taak? En wat mogen zij ook alweer niet?

Welke groep is dit? Wat doen zij? Hoe heten de mannen op de afbeelding?

Welke groep is dit? Wat doen zij? En wat zie je hier nog meer precies?

                                             3 sociale groepen

- De geestelijkheid en adel vormden elk een aparte stand. 

- Stand: een groep met een vaste sociale positie. 

- De geestelijkheid en adel hadden ook bepaalde privileges (speciale rechten). Ze hoefden bijvoorbeeld geen belasting te betalen.

Wat wordt hiermee bedoeld? Welke begrippen horen hierbij?

Wat is een privilege?

Noem een privilege van de geestelijkheid en de adel.

Weinig handel

- In de tijd van monniken en ridders was er weinig handel.

- Domeinen waren autarkisch: zelfvoorzienend. 

- Dorestad (Nederland) was een uitzondering. 

                  Nog een aantal belangrijke vragen 

Waardoor moesten de domeinen noodgedwongen autarkisch zijn?

Wat zien we hier precies? Wie is de leenman? Wat ontvangt hij? 

Waarom kan het voor een leenheer gunstig zijn om een bisschop als leenman te benoemen?

          Sla allemaal jullie tekstboek en werkboek open.

 We gaan nog een aantal belangrijk vragen doornemen.

Ga naar bladzijde 135 in je werkboek.

Opdracht 1A.

Wat is de goede volgorde?

Kijk goed naar de invul-tabel in je werkboek.

Bladzijde 135 in je werkboek.

Opdracht 2A.

Leg in eigen woorden uit hoe Adalbero dacht over horigen.

Bladzijde 135 in je werkboek.

Opdracht 2B

Bedenk of Adalbero voor of tegen horigheid was. Leg je antwoord uit. 

Ga naar bladzijde 137 in je werkboek.

Opdracht 8.

Gebruik bron 13.

De boeren 'waren bij schenkingen inbegrepen'.

Leg dit uit.

Bladzijde 137 in je werkboek.

Opdracht 10A.

Gebruik bron 14. Juist of onjuist? 

Omcirkel telkens het goede woord.

Dat de adel een voorbeeld voor anderen moest zijn.

1. Juist
2. Onjuist

Dat de geestelijkheid en de adel niet tot het volk werden gerekend.

1. Juist
2. Onjuist

Dat mensen geloofden dat God de taken van de 3 sociale groepen bepaalde.

1. Juist
2. Onjuist

Dat mensen geloofden dat God zorgde voor privileges van edelen.

1. Juist
2. Onjuist

Welke 3 heerlijke rechten de adel had.

1. Juist
2. Onjuist

Bladzijde 137 in je werkboek. 

Opdracht 10B. 

Gebruik bron 15. 

Kruis de juiste uitspraken aan. 

Welke uitspraken zijn juist?
Vul de nummers van de juiste uitspraken in.