3V Zakelijk Lezen P2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,3

3V Zakelijk Lezen 

periode 2

zakelijk lezen

Doel

+ Ik kan een schriftelijke toets maken met vragen die horen bij een zakelijke tekst

doelen

+ Ik herken een inleiding van een tekst en de bijbehorende functie(s)

+ Ik herken de kenmerken van een tekstsoort (recensie, instructie, verhaal of verslag)

inleiding van een tekst

De inleiding is de start van een tekst. Je maakt kennis met het onderwerp. 

Je kunt de tekst op verschillende manieren inleiden:

met een anekdote, samenvatting of door een deskundige voor te stellen

voorbeeld 1

Sam (14) loopt de trap op. Boven aangekomen merkt ze dat de overloop een glazen vloer heeft: ze kan zó acht verdiepingen naar beneden kijken. Sam verstart en begint vreselijk te zweten.

voorbeeld 2

Tieners die veel aan lichaamsbeweging doen, vertonen minder ongezonde gewoontes zoals roken en alcohol drinken. Het blijkt dat kinderen die actiever zijn meer zelfvertrouwen hebben, betere cijfers halen en minder vatbaar zijn voor ongezond gedrag.

voorbeeld 3

Aïsha is zestien en nu al een ervaren paraglider. Op haar tiende maakte ze haar eerste tandemvlucht samen met een instructeur. Inmiddels heeft ze brevet 2 en mag ze zelfstandig vliegen.

maar ook...

Ken je dat? Het gevoel dat je die zak snoep in één keer leeg moet eten? (een vraag)

of een voorbeeld

Als je voortdurend aan gokken denkt, als je meer tijd en geld aan gokken besteedt dan je je telkens voorneemt en als het je niet lukt je gokgedrag te verminderen, ben je gokverslaafd. Deze verschijnselen zijn te vergelijken met de symptomen van elke andere verslaving.

Kijk goed naar de onderstaande inleiding. Dit is een...

Na school fietst Maria onmiddellijk naar het winkelcentrum. Ze voelt zich blij, maar ook bezorgd: ze heeft haar maandgeld net gekregen en kan eindelijk weer kleren kopen. Tegelijkertijd weet ze dat ze vandaag al haar geld tot de laatste cent zal uitgeven – zo gaat het al maanden ...

1. vraag
2. voorbeeld
3. samenvatting
4. anekdote

tekstsoorten

Een zakelijke tekst wordt onderverdeeld in de volgende vijf soorten: informerend, overtuigend, activerend, amuserend en instruerend

tekstvormen

Er zijn drie belangrijke tekstsoorten (en -vormen) bij het zakelijk lezen: informerende teksten, overtuigende en activerende teksten.

Tot welke tekstsoort behoren (nieuws)artikelen, achtergrondartikelen, programma's en verslagen?

Tot welke tekstsoort behoren een column, recensie en ingezonden brief?

Tot welke tekstsoort behoren een advertentie en aankondiging?

Activerende tekst

Informerende tekst

Overtuigende tekst

De lezer kennis aanreiken

De lezer aansporen tot actie

De lezer een mening geven of laten overnemen

Ik herken een inleiding van een tekst en de bijbehorende functie(s)

ja

nee

Ik herken de kenmerken van een tekstsoort (recensie, instructie, verhaal of verslag)

ja

nee

3V Zakelijk lezen

Welke manier van inleiden hoort er NIET bij?

1. anekdote
2. vraag stellen
3. voorbeeld geven
4. hoofdgedachte noemen

Wat zijn de drie belangrijkste tekstsoorten?

Wat is het verschil tussen objectief en subjectief?

Theorie

Zie paragraaf 6.7 ‘Zakelijk lezen - Feit en mening’.

doel

+ Ik herken het verschil tussen objectieve en subjectieve tekstkenmerken

+ Ik herken het tekstdoel overtuigen, instrueren, informeren en activeren

3V Zakelijk lezen

doelen

+ Ik weet wat een hoofdgedachte is en kan een hoofdgedachte beschrijven op basis van een tekst

+ Ik kan een deelonderwerp benoemen 

hoofdgedachte en onderwerp

Onderwerp = Zinsdeel

Hoofdgedachte = Zin

hoofdgedachte

Kortst mogelijke samenvatting

Een voorbeeld: je leest een informatieve tekst met als onderwerp ‘vriendschap’. Stel nu de vraag: ‘Wat wil de schrijver mij vertellen over vriendschap?’ Het antwoord kan zijn: ‘Vriendschap is het allerbelangrijkste in het leven van een scholier.’ Deze zin vormt dan de hoofdgedachte van de tekst. Je ziet dat het onderwerp in de hoofdgedachte voorkomt. De hoofdgedachte is eigenlijk de kortst mogelijke samenvatting van een tekst. Vaak vind je deze in de inleiding of het slot van de tekst, maar soms moet je de hoofdgedachte ook zelf formuleren.

voorbeeld

Overstromingen vormen een natuurverschijnsel waarmee we in Nederland de komende decennia vaker te maken zullen krijgen.

GEEN hoofdgedachte

Krijgen we de komende decennia in Nederland vaker te maken met overstromingen? (een hoofdgedachte is nooit een vraagzin)

GEEN hoofdgedachte

Overstromingen de komende decennia in Nederland. (ontbrekende informatie en een incomplete zin)

GEEN hoofdgedachte

Overstromingen zijn net als aardbevingen een natuurverschijnsel waarmee Nederland, naast de bekende maatschappelijke en economische problemen, de komende decennia vaker te maken zal krijgen, volgens de schrijver. (te lange zin met overbodige informatie erin)

onderwerp

Het antwoord op de vraag ‘Waar gaat deze tekst over?’ noemen we het onderwerp. Je kunt het onderwerp van een tekst bijna altijd in één woord (of een paar woorden) samenvatten. Het onderwerp vind je door eerst de tekst te lezen. Dat kun je heel grondig doen, maar ook als je een tekst maar kort bekijkt, heb je vaak al redelijk door waar hij over gaat.

Het is niet altijd even makkelijk om de juiste woorden te vinden om het onderwerp te benoemen. Soms heb je de neiging om te algemeen of juist te gedetailleerd te formuleren. Bijvoorbeeld: als het tekstonderwerp ‘brood bakken’ is, is ‘brood’ een te algemene formulering en ‘brooddeeg’ te gedetailleerd.

deelonderwerp

Een tekst is verdeeld in alinea’s. Een alinea bestaat uit een aantal regels die bij elkaar horen en over één onderwerp gaan. Dit onderwerp is een deel van het onderwerp van de hele tekst. Daarom noemen we het een deelonderwerp.

Als het onderwerp van de tekst bijvoorbeeld ‘naar de brugklas’ is, kunnen de volgende deelonderwerpen daarbij horen: ‘fietsen naar school’, ‘een nieuwe klas’, ‘veel leraren’.

boodschap

Wees niet te snel tevreden als je naar het onderwerp van een tekst zoekt: vaak moet je wat verder kijken dan je neus lang is. Het helpt om je af te vragen: welke boodschap wil de schrijver met deze tekst overbrengen? Wat is het belangrijkste wat hij wil zeggen?

Wat is het verschil tussen een onderwerp en een hoofdgedachte?