3.1 - Fenotype en genotype

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 3 - Genetica

Wat weet je al van genetica?

Schrijf 5 dingen op die je weet van genetica. Dit mogen termen zijn, of onderwerpen die met genetica te maken hebben

Thema 3 - Genetica

3.1 - Fenotype en genotype

3.2 - Genenparen

3.3 - Monohybride kruisingen

3.4 - Geslachtschromosomen

3.5 - Speciale manieren van overerven

3.6 - Opvoeding of aanleg

3.1 - Fenotype en genotype

Bladzijde 168

BiNaS: 

Doelen van deze paragraaf

Je kunt beschrijven wat het fenotype en wat het genotype van een organisme is

Je kunt uitleggen wat autosomen, geslachtschromosomen en homologe chromosomen zijn

Je kunt uitleggen dat een fenotype tot stand komt door de combinatie van genotype en de invloed van milieufactoren

Fenotype

• Het fenotype zijn de waarneembare eigenschappen van een organisme

• Je kunt je fenotype aanpassen

• Deze aanpassingen geef je niet door aan je nakomelingen

Genotype

• Je bouwplan
• Genetische informatie, op je DNA
• Kan je niet aanpassen
• Geef je door aan je nakomelingen 

Charlie - haarkleur

Genotype:
Bb

Fenotype:
Bruin haar

Chromosomen

Bevatten erfelijke informatie (DNA)

• Autosoom= chromosoom dat geen geslachtshormoon is. 

• Geslachtschromosoom= het chromosoom dat het geslacht bepaald.  

Homologe chromosomen= chromosomen gelijk in lengte en vorm.  -> vormen een paar

Chromosomen paren 

Gen voor het maken van oorsmeer

Gen voor oogkleur

Gen voor bloedgroep

chromosomen 

• Dit is een chromosomenportret/Karyogram
• Mensen hebben 23 paren chromosomen.
• Totaal 46 chromosomen.
• De paren zijn gelijk, behalve de geslachtschromosomen  (bij de man XY en vrouw XX)

Gen

Een stukje DNA dat de code voor een erfelijke eigenschap draagt noemen we een gen
Allel = invulling van gen.

Voorbeeld van erfelijke eigenschappen:

haarkleur (blond, zwart, rood)

haarstijl (krullend of steil)

oogkleur (blauw, bruin, groen)

DNA

genoom -> Al het DNA in een cel 

• Adenine, Thymine, Cytosine, Guanine
• Altijd A-T en C-G
• ATCG naast elkaar = sequentie 

Genoom

Elke cel bevat alle informatie

Niet alle informatie komt tot uiting -> genen staan 'aan' of 'uit'

Genotype en fenotype

  Genotype                 Milieufactoren                 Fenotype        

Milieufactoren en modificaties

Milieu start in de baarmoeder

Daarna zijn veel factoren van invloed:

Licht, (ongezonde) lucht, vochtigheid, voeding, ziekten, opvoeding

Nature (aanleg) versus nurture (opvoeding)

Tweelingonderzoek

tweelingonderzoek

genen	eeneiige tweeling genen gelijk	twee-eiige tweeling genen anders	eeneiige tweeling genen gelijk
omgeving	zelfde gezin	zelfde gezin	ander gezin
informatie over fenotype	effect is bepaald door omgeving/ controle	effect is bepaald door genen	effect is bepaald door omgeving

Vragen?

Aan het werk

3.1 - Opdracht 1 tot en met 13