3.1 Fenotype en genotype

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 3 genetica

Planning en leerdoelen

- Genetica: Basisstof 1

Je kunt omschrijven wat het fenotype en wat het genotype van een organisme is en hoe het fenotype tot stand komt.

Je kunt omschrijven wat DNA-sequentie en genexpressie betekenen.

Je kunt verschillen tussen autosomen en geslachtschromosomen benoemen.

- Huiswerk en aan de slag met opdrachten

Leerdoelen 3.1 Fenotype en genotype

Fenotype en genotype

Fenotype: alle waarneembare eigenschappen van een individu. Van binnen en van buiten. 

Genotype: de informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een individu. --> op de chromosomen. Ligt vast vanaf bevruchting. 

Doorgegeven via ouders aan nakomelingen

Chromosomen

Karyogram: chromosomenportret  = rangschikking 46 chromosomen naar grootte

• Autosomen: bevatten info voor 'normale' lichaamscellen (22 paar) -> dit noem je homologe chromosomen, omdat ze gelijk zijn in lengte en vorm. Bevatten NIET dezelfde informatie.
• Geslachtschromosomen: bevatten info voor geslacht (1 paar: XX of XY)

Binas tabel 70B

DNA

Een chromosoom bestaat uit één lang molecuul van DNA eiwitmoleculen.

Een DNA-molecuul bestaat uit twee ketens die in een dubbele spiraal om elkaar heen gewonden liggen.

De bouwstenen voor DNA = nucleotiden.

1 nucleotide = fosfaatgroep + desoxyribose + stikstofbase (A-T-C of G).

Genen

Gen: deel van een chromosoom dat de informatie bevat voor één of meer erfelijke eigenschappen of een deel van een erfelijke eigenschap. 

Allel: Versie van een gen die aanwezig is op een van de chromosomen.

Genoom: alle DNA-moleculen in een cel.

(ook mitochondriën, chloroplasten)

Basenparing: (Binas tabellen 71A+B+C)

• Adenine (A) - Thymine (T)
• Cytosine (C) - Guanine (G)

Genexpressie

DNA-sequentie: stikstofbasen in een gen zijn in een specifieke volgorde gerangschikt. De volgorde bepaald hoe de eigenschap tot uiting komt.

Genexpressie: genen staan aan.

Inactivatie: genen staan uit.

Fenotype = genotype + milieufactoren

Licht, lucht, vochtigheid, temperatuur, voeding, ziekten, opvoeding, interesse etc. hebben invloed op je fenotype.

Fenotype = Genotype + milieufactoren

Veel invloeden van de omgeving hebben effect op je fenotype

->

Andere voorbeelden?

Huiswerk

Opdracht 1 - 3 - 5 - 8 - 11 - 12

Thema 3 - BS 1